بحران ۲۵ سانتی متری فرونشست دشت قزوین جدی است

منصور ستوده روز پنجشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: سازمان زمین شناسی کشور متولی مطالعات فرونشست در مناطق مختلف است که براساس آخرین مطالعاتی که در دشت های کشور، به ویژه دشت قزوین انجام داده، فرونشست را بین ۱۷ تا ۲۵ سانتی متی اعلام کرده کرده است.

وی افزود: در حال حاضر بیشترین میزان فرونشست زمین در استان قزوین را در ۲ منطقه بویین زهرا و تاکستان شاهد هستیم، چرا که بیشترین تعداد چاه های آب در بخش کشاورزی در این مناطق متمرکز بوده و به لحاظ کمیت چاه های آب و میزان تخلیه آب های زیر زمینی از سایر مناطق شیب تندتری نیز دارند.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای قزوین تصریح کرد: در سال های گذشته و پیش از این موضوع، فرونشست زمین در دشت قزوین تا این میزان جدی نبود ولی طی ۱۰ سال گذشته این موضوع در قزوین شیب تندتری به خود گرفته تا جایی که امروز شکاف های ۲۵ سانتی متری را شاهدیم.

وی، برداشت بی رویه آب از سفره های زیرزمینی و خشکسالی را مهمترین عوامل فرونشست زمین در استان قزوین برشمرد و تصریح کرد: وقتی باران نبارد آبی، وجود ندارد تا جایگزین برداشت های بی رویه از سفره های زیرزمینی شود و در نتیجه فرونشست اتفاق می‌افتد.

ستوده تاکید کرد: کشاورزان استان به عنوان اصلی ترین مصرف کنندگان آب های زیرزمینی باید توصیه ها در زمینه حفظ و حراست از منابع آبی را جدی گرفته و به آن اهمیت دهند، زیرا به هرحال این کشاورزان منطقه هستند که باید به صورت مداوم و طولانی مدت از این سفره های آب استفاده کنند و این در حالی است که برداشت بی رویه از آب های زیر زمینی عمر فعالیت کشاورزی دشت قزوین را نیز به حداقل می رساند.

وی در خصوص تشریح این موضوع که با فرونشست زمین چه اتفاقی رخ می دهد، بیان کرد: وقتی از آب های زیرزمینی بیش از حد استفاده شود و محفظه این سفره ها تخلیه شود بر اثر فشار طبقات بالایی فرونشست رخ می‌دهد که به نوعی سبب پر شدن آن محفظه می شود.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای قزوین ادامه داد: در این صورت اگر حتی باران ببارد و یا آب های سطحی جمع شود دیگر قابلیت نفوذ به زیر زمین را نخواهد داشت و سفره های زیرزمینی از بین می رود و این در حالی است که اگر این فرونشست ها در کنار زیرساخت های شهری یا روستایی همچون راه ها و اماکن پرتردد اتفاق بیافتد، آسیب و خسارت های زیادی وارد خواهد کرد.

وی با اشاره به راهکارهای توقف و کاهش شیب افزایشی فرونشست در قزوین، اظهار کرد: در مرحله نخست باید تمامی چاه های غیرمجاز آب در استان، به ویژه دشت قزوین شناسایی و مسدود شود و چاه های مجازی که اضافه آب برداشت می کنند نیز با نصب کنتورهای هوشمند کنترل شود که در مناطق حساس و ویژه یاد شده شرکت آب منطقه ای قزوین ورود جدی پیدا کرده و اقدامات مدونی را در دستور کار خود قرار داده است.

ستوده افزود: از سوی دیگر، سازمان جهاد کشاورزی باید الگوی کشت در اراضی کشاورزی دشت قزوین، به ویژه در مناطق تاکستان و بویین زهرا را تغییر دهد، به عبارتی در حال حاضر هیچ ضرورتی وجود ندارد که در منطقه بویین زهرا محصولاتی نظیر خربزه و هندوانه کشت و یا در تاکستان گوجه فرنگی کاشته شود چرا که این نوع محصولات علاوه بر آب بر بودن، محصولات استراتژیکی نیز به شمار نمی روند.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان قزوین اضافه کرد: از سوی دیگر، روش های آبیاری در دشت قزوین نیازمند بازنگری و اصلاح اساسی هستند و کانال های درجه سه و چهار این منطقه نیز باید توسط جهاد کشاورزی احیا شود تا بهره وری از آب کشاورزی به حداکثر رسیده و از تبخیر آن نیز جلوگیری شود.