به گزارش ایرنا، حدود ۲۰ روز پیش، نشست سرپرست دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری یزد با جمعی از سازمان‌های مردم‌نهاد (سمن‌ها) برگزار شد، در آن جلسه، «علی صالحی» تأکید کرد که جلسات بعدی به‌صورت تخصصی‌تر و با حضور دستگاه‌های مرتبط با هر سمن برگزار خواهد شد تا ارتباط میان سمن‌ها و ادارات تقویت شود.
مدتی بعد، در جریان بازدید او از دفتر خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) مرکز یزد، نکته‌ای کلیدی بیان شد: صالحی، سمن‌ها و رسانه‌ها را دو بال مهم برای حل مسائل اجتماعی معرفی کرد و بر ضرورت تعامل میان این دو تأکید کرد.
عصر امروز (سه‌شنبه)، به نشست تخصصی بررسی آسیب‌های اجتماعی دعوت شدم؛ نشستی که در آن علاوه بر نمایندگان برخی سمن‌های مرتبط، نمایندگانی از دستگاه‌های دادگستری، نیروی انتظامی، اداره کل ورزش و جوانان، بهزیستی، دانشگاه علوم پزشکی، شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر، دفتر امور بانوان استانداری و سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری یزد حضور داشتند.
مدیریت آسیب‌های اجتماعی نیازمند نقشه‌راه و هم‌افزایی دستگاه‌ها
مدیر مؤسسه نسیم اسکان از سمن های فعال استان که در تمامی جلسات حضور فعالی دارد، در این نشست بر اهمیت تدوین نقشه راه برای مدیریت آسیب‌های اجتماعی تأکید کرد و گفت: تا نقشه راهی دقیق و هدفمند ترسیم نشود، نمی‌توان اقدامات مؤثری در این زمینه انجام داد، همچنین نمی‌توان یک نسخه واحد برای همه مناطق استان پیچید؛ در اینجا است که نقش سمن‌ها برجسته می‌شود.
«حسن حاتمی» افزود: سمن‌ها باید محلات را پایش کنند، چرا که بدون پایش دقیق، مشخص نمی‌شود چه میزان کار انجام شده و چه مشکلاتی باقی مانده است، همچنین لازم است دانشگاه‌ها طرح‌های مطالعاتی خود را بر روی آسیب‌های اجتماعی متمرکز کنند تا امکان رصد دقیق‌تر و علمی‌تری فراهم شود.
وی در ادامه با اشاره به اهمیت مسئولیت‌های اجتماعی اظهار داشت: مسئولیت‌های اجتماعی نباید صرفاً یک بسته تشویقی باشد؛ بلکه باید به‌عنوان یک الزام در جامعه پذیرفته و اجرا شود.
«سیدعلی کاکا»، نماینده انجمن بچه‌های طاقت (فرزندان طلاق) نیز با تأکید بر روحیه خدمت‌رسانی سمن‌ها به مردم گفت: ما بیکار و سرمایه‌دار نیستیم، بلکه عاشق مردم هستیم، از جوانی و خانواده خود می‌زنیم تا برای مردم فعالیت کنیم، بدون اینکه یک ریال نفع شخصی برای ما داشته باشد.
وی با انتقاد از نگاه برخی ادارات به سمن‌ها افزود: متأسفانه برخی ادارات سمن‌ها را به‌عنوان عضو اضافی می‌بینند، در حالی که سمن‌ها بدون هیچ‌گونه بودجه و امکاناتی، در خط مقدم مقابله با آسیب‌ها فعالیت می‌کنند.
کاکا همچنین در خصوص ضرورت شکل‌گیری اتاق فکرهای مؤثر گفت: اتاق فکر زمانی کارساز است که راهبردی و کاربردی فعالیت کند، در این مسیر، خیرین یزدی نیز باید همراهی بیشتری با ما داشته باشند، همچنین ما هزینه‌ای از دولت نمی‌خواهیم، اما درخواست داریم که امکانات موجود خود را در اختیار ما قرار دهند تا بتوانیم به‌طور مؤثرتر و با امکانات بیشتر به خدمت‌رسانی ادامه دهیم.
یزد، تشنه نشاط جمعی است
«فضه ابوالحسنی»، نماینده موسسه تسهیلگری و توسعه اجتماعی میزان نیز با اشاره به تحولات اجتماعی یزد گفت: یزد به‌عنوان یک جامعه سنتی وارد فاز جدیدی شده است، پیش‌تر نگرانی اصلی ما نوجوانان بودند، اما اکنون می‌بینیم که برخی از والدین خودشان به‌عنوان آسیب‌زا در جامعه ظاهر شده‌اند.
وی با تأکید بر اهمیت مشارکت مردم در حل مسائل اجتماعی گفت: مردم یزد تشنه مناسک جمعی هستند و همین ویژگی می‌تواند در کاهش آسیب‌های اجتماعی تأثیرگذار باشد، باید در کنار عزاداری‌های جمعی، به فکر نشاط جمعی نیز باشیم تا جامعه‌ای شاداب‌تر و کم‌مخاطره‌تر داشته باشیم.
«بتول زارع»، مدیر انجمن بانوان یزد دخت، نیز با تأکید بر اهمیت فراهم کردن فضاهای امن برای دختران گفت: در صورت عدم وجود فضاهای تفریحی سالم، فضاهای ناسالم بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرند، ما برنامه‌های مختلفی را در این زمینه برگزار می‌کنیم، اما متأسفانه اطلاع‌رسانی مناسبی صورت نمی‌گیرد و مردم از این برنامه‌ها آگاه نمی‌شوند.
روند اخذ مجوز برنامه‌های فرهنگی در یزد پیچیده است
«سید شهاب‌الدین حسینی نیک»، مدیر انجمن شهروند خندان، با اشاره به مشکلات موجود در برگزاری برنامه‌های فرهنگی در یزد، گفت: روند اخذ مجوز در یزد برای برگزاری برنامه‌های فرهنگی بسیار پیچیده است، ما برای برگزاری این برنامه‌ها از دستگاه‌های مربوطه مجوز می‌گیریم، اما همچنان با دستگاه‌های دیگر با مشکلاتی روبرو می‌شویم.
وی به مسأله کمبود فضا برای تخلیه انرژی جوانان نیز اشاره کرد و گفت: بخش زیادی از مشکلات اجتماعی ناشی از نبود فضا برای تخلیه انرژی جوانان است، اگر برنامه‌های فرهنگی و هنری خوبی در شهر برگزار کنیم، بدون شک جوانان وقت خود را در این مکان‌ها می‌گذرانند و به تفریح‌های بی‌محتوایی مانند «دور دور» که امروز در بین جوانان رایج شده است، روی نمی‌آورند.
لزوم اتصال سمن‌ها به شبکه‌های دانش‌بنیان برای تقویت خلاقیت و درآمدزایی
«حمیدرضا پیمان‌فر» که به عنوان نماینده دادگستری یزد در این نشست حضور داشت، گفت: همه می‌دانیم که سمن‌ها به‌عنوان مجموعه‌هایی مردمی، درآمدی ندارند و اکنون شاهد بی‌انگیزگی و کاهش مشارکت آن‌ها هستیم، برای رفع این مشکل، باید سمن‌ها را به شبکه شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپی متصل کنیم، این اقدام می‌تواند فضایی برای درآمدزایی آن‌ها در کنار فعالیت‌های مردمی ایجاد کند و خلاقیت این مجموعه‌ها را افزایش دهد.
وی ادامه داد: در تمام دنیا، سمن‌ها نقشی مشارکتی دارند و در کنار نهادهای دولتی فعالیت می‌کنند، اما در کشور ما، اغلب سمن‌ها به اجراکنندگان طرح‌های برخی ادارات تبدیل شده‌اند که این موضوع باعث کاهش خلاقیت و مشارکت آن‌ها شده و انگیزه ادامه فعالیتشان را در طولانی مدت از بین می‌برد.
پیمان‌فر همچنین به تجربه دادگستری یزد در تعامل با سمن‌ها اشاره کرد و افزود: در طول یک سال گذشته، تلاش کردیم با تمامی سمن‌ها ارتباط بگیریم و از آن‌ها خواستیم تا در سامانه مشارکت ما ثبت‌نام کنند، با این‌حال، استقبال چندانی از سوی آن‌ها صورت نگرفت.
سمن‌ها بدون حمایت و تعامل در مسیر انزوا قرار گرفته‌اند
«ابوالفضل شیرمردی»، نماینده نیروی انتظامی در این نشست، با انتقاد از رویکرد موجود در تعامل با سمن‌ها گفت: ما در تمامی حوزه‌ها شعار مردمی بودن را می‌دهیم، اما همچنان انتظار داریم دولت همه امور را اجرا کند، این تناقض، نشان از ضعف در بهره‌گیری از ظرفیت‌های مردمی دارد.
وی در ادامه با اشاره به موسساتی که از نیروی انتظامی مجوز گرفته‌اند، اظهار داشت: بیشتر این موسسات خیریه هستند و معمولاً به جذب اعتبارات مشغول‌اند، اما نه ما به‌درستی از مکان و فعالیت‌های آن‌ها باخبر هستیم و نه آن‌ها جایگاه خود را در ارتباط با نیروی انتظامی می‌شناسند، این موسسات، صرفاً مجوز خود را دریافت کرده‌اند و مسیر مستقل خود را پیش گرفته‌اند.
شیرمردی همچنین به چالش‌هایی که معتادان گمنام (NA) در کشور با آن مواجه‌اند اشاره کرد و افزود: در تمام دنیا، این گروه‌ها با همین عنوان شناخته می‌شوند، اما در کشور ما حتی با نام آن‌ها نیز مشکل وجود دارد، از این گروه‌ها خواسته می‌شود عنوان سمن را که یک عنوان بین‌المللی است تغییر دهند و در بسیاری موارد اجازه فعالیت به آن‌ها داده نمی‌شود.
مدیریت آسیب‌های اجتماعی قربانی برنامه‌ریزی کوتاه‌مدت و اقدامات جزیره‌ای شده است
«عباس متولی‌پور»، نماینده اداره بهزیستی، در این نشست با انتقاد از ناکارآمدی رویکردهای موجود در مدیریت آسیب‌های اجتماعی گفت: سرعت آسیب‌ها از سرعت اقدامات ما بیشتر است و بسیاری از اقدامات انجام‌شده در حال حاضر بی‌اثر شده‌اند، تمام برنامه‌ریزی‌های ما کوتاه‌مدت هستند، درحالی‌که این مدل برنامه‌ها برای مدیریت آسیب‌های اجتماعی جوابگو نیست، برنامه‌ریزی‌ها باید بلندمدت و حداقل پنج‌ساله باشند.
وی با تأکید بر اهمیت منابع مالی در مدیریت آسیب‌های اجتماعی افزود: نمی‌توان بدون تأمین منابع مالی به مدیریت آسیب‌ها پرداخت، در حال حاضر، در این حوزه با مشکلاتی نظیر ضعف برنامه‌ریزی مواجه هستیم، از طرفی، سمن‌ها با مشکلات مالی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، هرچند که به آن اشاره‌ای نمی‌کنند و از سوی دیگر، دستگاه‌های دولتی اهداف متفاوت و گاه متناقضی را دنبال می‌کنند.
متولی‌پور با اشاره به نبود هماهنگی در مدیریت آسیب‌ها اظهار داشت: مدیریت آسیب‌های اجتماعی متولی مشخصی ندارد، هر دستگاهی به‌طور جداگانه اقدامات خود را انجام می‌دهد و هیچ‌گونه هم‌افزایی میان آن‌ها وجود ندارد، اقدامات جزیره‌ای در این حوزه، کارآمدی را به شدت کاهش داده است، این وضعیت باید یک‌بار برای همیشه در استان یزد حل شود.
جزیره‌ای عمل کردن دستگاه‌ها و مشکلات زیرساختی، مانع حل آسیب‌های اجتماعی است
«اعظم ارده»، نماینده دانشگاه علوم پزشکی یزد نیز در این نشست با اشاره به افزایش آسیب‌های اجتماعی در جوامع مختلف گفت: آسیب‌های اجتماعی در همه جوامع افزایش یافته است، اما این وضعیت زیبنده کشور ما نیست و باید با جدیت بیشتری به این مسئله نگاه کنیم، یکی از دلایلی که مانع از توجه جدی به این موضوع شده، عملکرد جزیره‌ای دستگاه‌ها و نبود هم‌افزایی میان آن‌هاست.
وی ادامه داد: برنامه‌های خوبی در این زمینه اجرا شده، اما متأسفانه پس از مدتی رها شده‌اند، لازم است هم‌افزایی میان دستگاه‌های مختلف ایجاد شود تا نتایج این برنامه‌ها ماندگار و مؤثر باشد.
خانم ارده همچنین به مشکلات سازمان‌های مردم‌نهاد (سمن‌ها) اشاره کرد و افزود: یکی از مهم‌ترین چالش‌های سمن‌های فعال در شهرستان‌ها، مسائل زیرساختی است، این سمن‌ها می‌توانند هر کدام یک مشکل مهم را در جامعه حل کنند، اما خودشان با مشکلاتی نظیر نداشتن مکان مناسب و ضعف در ارتباط با دستگاه‌های اجرایی مواجه هستند.
سمن‌ها باید به سمت تکنولوژی‌های نوین حرکت کنند
«محمد فکر»، نماینده سازمان فرهنگی ورزشی شهرداری یزد، با اشاره به پیشرفت تکنولوژی در دنیای امروز، تاکید کرد که سازمان‌های مردم‌نهاد (سمن‌ها) باید همگام با این پیشرفت‌ها حرکت کنند و ادامه داد: مخاطب ما بیشتر نسل جوان است و ممکن است استفاده از مدل‌های قدیمی برای جذب این نسل نتیجه‌بخش نباشد.
فکر در ادامه اظهار داشت: شهر یزد در گذشته بافت سنتی داشت، اما در چند سال اخیر با توجه به صنعتی شدن، با چالش‌های زیادی مواجه شده است.
وی همچنین به وضعیت نگران‌کننده برنامه‌ریزی در حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی اشاره کرد و گفت: در یزد در حوزه صنعت و معدن یک سازمان داریم، اما در حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی سازمان‌های زیادی فعال هستند، ولی به دلیل نبود برنامه‌ریزی صحیح، خروجی قابل توجهی نداریم، باید برای مقابله با آسیب‌های اجتماعی، مرکزی برای پایش و ارزیابی آسیب‌ها در حوزه‌های مختلف ایجاد کنیم.
فکر همچنین به تغییرات ترکیب جمعیتی یزد اشاره کرد و گفت: یزد به شهری مهاجرپذیر تبدیل شده است، اما متاسفانه پیوست‌های فرهنگی در این زمینه مورد توجه قرار نگرفته است، در حالی که باید الگوهای پیشرفت شهری همراه با توجه به نیازهای فرهنگی باشد.
هنر، سریع‌ترین راه‌حل برای رفع آسیب‌های اجتماعی است
«علی صالحی»، سرپرست دفتر امور فرهنگی و اجتماعی استانداری یزد در پایان این نشست که نزدیک به ۲ ساعت و ۳۰ دقیقه به طول انجامید با تأکید بر نقش هنر در حل مسائل اجتماعی گفت: هیچ چیز مانند هنر نمی‌تواند مسائل و آسیب‌های اجتماعی را حل کند، اگر سرعت حل مسائل در حوزه‌های دیگر ۱۰ باشد، سرعت حل آن‌ها با استفاده از هنر ۱۰۰ است.
وی افزود: یکی از مهم‌ترین عرصه‌های هنر، هنرهای خیابانی است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت، هنرهای خیابانی در دنیا جایگاه بالایی دارند و باید به این عرصه توجه ویژه‌ای شود.
صالحی همچنین به برنامه‌های دفتر امور اجتماعی اشاره کرد و گفت: ساختمانی با عنوان خانه جوان وجود دارد که متأسفانه اکنون بدون کاربری مانده است، این خانه تحت مدیریت اداره کل ورزش و جوانان قرار دارد و با مشارکت این اداره و استانداری، اساسنامه‌ای برای آن تعریف می‌کنیم و پس از آن، در بین سازمان‌های مردم‌نهاد (سمن‌ها) رأی‌گیری انجام می‌شود، هیأت مدیره تشکیل خواهد شد و این خانه در اختیار سمن‌ها قرار می‌گیرد و ما نیز هیچ قصدی برای دخالت در این زمینه نداریم.
وی ادامه داد: متأسفانه در بسیاری از ادارات و دستگاه‌های دولتی رویکرد مناسبی نسبت به سمن‌ها وجود ندارد و این مجموعه‌ها با احتیاط پذیرفته می‌شوند، در حالی که سمن‌ها فرآیند طولانی تأیید صلاحیت را پشت سر می‌گذارند و دیگر نیازی نیست در ادارات معطل تأیید مجدد شوند.
صالحی با اشاره به تأسیس مرکز نوآوری اجتماعی در یزد گفت: ما باید از رویکردهای سنتی فاصله بگیریم، این مرکز می‌تواند در این مسیر نقش مؤثری ایفا کند، سمن‌ها سوپاپ‌های امید اجتماعی هستند و فعالیت آن‌ها بر اساس عشق و علاقه است، نه سودآوری، اگر دستگاهی مانعی در مسیر فعالیت سمن‌ها ایجاد کند، من با تمام توان از رفع این مشکلات حمایت خواهم کرد.
وی در پایان صحبت‌هایش بر اهمیت هم‌افزایی میان سمن‌ها تأکید کرد و گفت: همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره کردم، نشست‌های منظم و برنامه‌ریزی‌شده‌ای با سمن‌ها برگزار خواهد شد تا تعامل بیشتری میان آن‌ها ایجاد شود، حتی اگر تعداد محدودی از نمایندگان سمن‌ها در این جلسات حضور داشته باشند، این نشست‌ها متوقف نخواهند شد.
چکیده ای از نشست؛
در این نشست اکثر حاضرین بر اهمیت بهره‌گیری از ظرفیت‌های سمن‌ها و هنر در رفع آسیب‌های اجتماعی و تقویت همبستگی اجتماعی تأکید داشتند، چالش‌های موجود از جمله پیچیدگی‌های بروکراسی اداری، نبود زیرساخت‌های مناسب برای فعالیت سمن‌ها، و عدم برنامه‌ریزی دقیق در حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی، به‌عنوان موانع پیش‌روی این نهادها مطرح شد.
با توجه به اینکه یزد در سال‌های اخیر شهری مهاجرپذیر شده و ترکیب اجتماعی آن تغییر کرده است، ضرورت ایجاد پیوست‌های فرهنگی متناسب با این تحولات بیش از پیش احساس می‌شود، همچنین، تأسیس مرکز نوآوری اجتماعی و فعال‌سازی خانه جوان به‌عنوان گامی برای تسهیل فعالیت سمن‌ها و تقویت مشارکت اجتماعی در دستور کار قرار گرفته است.
در نهایت، مهم‌ترین راه‌حل برای رفع چالش‌های مطرح‌شده، ایجاد رویکردهای نوین و همکاری منسجم میان سمن‌ها، دستگاه‌های دولتی و مردم است، هنر و نهادهای مردمی می‌توانند به‌عنوان اهرم‌های قدرتمند، نقش مؤثری در ایجاد امید و کاهش آسیب‌های اجتماعی ایفا کنند، به شرط آنکه موانع موجود برطرف و مسیر فعالیت آن‌ها هموار شود.
نظر شما