آداب و سنت های مردم لبنان در ماه مبارک رمضان
#
بیروت، خبرگزاری جمهوری اسلامی 08/07/85
خارجی.اجتماعی.لبنان.رمضان.
آداب و سنت های مردم لبنان در ماه مبارک رمضان از جلوه های ویژه و
زیبایی برخوردار است که باوجود مساحت کوچک این کشور زیبا، دارای تنوع
بسیاری است.
مردم لبنان از دوره های قدیم عادت دارند که پیش از آغاز ماه مبارک، روز
29 ماه شعبان را به خروج از منزل و گذراندن آن در دل طبیعت اختصاص دهند،
این عادت، بویژه در نزد مردم "بیروت" پایتخت و "طرابلس" در شمال لبنان و
80 کیلومتری بیروت بیشتر رواج دارد.
این سنت از دوره های قدیم به "استبانه" یا "سیبانه" مشهور شده و به
معنای انتظار برای مشاهده هلال ماه رمضان است.
ساحل دریای مدیترانه، مناطق کوهستانی، جنگل ها، تفریحگاه های طبیعی،
اطراف رودخانه ها، چشمه ها و سایر مکان های تفریحی، مناطقی هستند که مردم
لبنان، این روز ویژه را تا هنگام غروب درآن می گذرانند.
این روز را شاید بتوان با روز "سیزده به در" در ایران مقایسه کرد، به
طوری که مردم انواع مواد غذایی را با خود به همراه می برند و بچه ها نیز
لوازم بازی و سرگرمی خود را بر می دارند.
طبلی به نام"دربکه" نیز که معمولا در خانه ها بیشتر لبنانی ها یافت می شود،
وسیله ای است که در این روز فراموش نمی شود و همراه همیشگی خانواده ها در
سفرهای تفریحی آنان است.
در گذشته، چنانچه افرادی که مورد احترام و تصدیق دیگران هستند، ماه را
می دیدند به دادگاه شرعی می رفتند تا درباره مشاهده هلال ماه شهادت دهند و
اگر مفتی لبنان و قاضیان شرعی از درستی شهادت آنان مطمئن می شدند، دستور
اعلام آغاز ماه رمضان و شلیک گلوله توپ مخصوص اعلام آغاز ماه را صادر
می کردند.
امروزه هدف از استبانه به معنای اصلی آن یعنی انتظار مشاهده ماه در
برخی مناطق لبنان، ضعیف شده و تنها به تفریح منحصر شده است و برخی از
مردم، آخرین یکشنبه پیش از ماه رمضان را به این تفریح می پردازند.
البته این پدیده هنوز در نزد برخی هاازاهمیت برخورداراست و برخی مراجع
دینی نیز پیش از ماه رمضان، از مردم می خواهند که در صورت مشاهده هلال ماه،
به مراکز شرعی مراجعه کنند.
عادت شلیک توپ از دوره های قدیم در لبنان رواج داشته و در برخی مراحل
تاریخی، در بعضی مناطق از جمله بیروت به خاطر وقوع لبنان در جنک های مختلف
نادیده گرفته شده و تنها در برخی مناطق از جمله طرابلس ادامه یافته است.
اما امسال نیز، دارالفتوای بیروت از ارتش لبنان خواست تااین عادت را
بار دیگر احیا کند و به این ترتیب، اهالی بیروت، پس از سالها، صدای شلیک
توپ را شنیدند.
گفته می شود، این سنت را عثمانی ها در لبنان و برخی مناطق اسلامی پایه
گذاشتند سپس در سایر مناطق عمومیت یافت.
در ابتدای ماه رمضان و در پایان آن و فرا رسیدن عید فطر، هفت توپ و به
هنگام افطار و سحر نیز یک توپ شلیک می شود.
برخی مردم لبنان، چنان بااین سنت خو گرفته اند که به هنگام افطار و سحر،
به جای اینکه بگویند "اذان گفتند"، می گویند "توپ را زدند".
شبکه های رادیویی و تلویزیونی لبنان نیز همین عادت را حفظ کرده و به
هنگام افطار، ابتدا صدای شلیک توپ، سپس صدای اذان پخش می شود.
یکی دیگر از سنت های موجود در لبنان در ماه رمضان، بیدار کردن مردم برای
خوردن سحری توسط افرادی است که به آنان "مسحراتی" گفته می شود، مسحراتی ها
هنوز هم کار خود را ادامه می دهند و در ساعات 2 تا 3 نیمه شب، در کوچه ها و
خیابانهای شهر دور می زنند و بر طبل می کوبند و شعر می خوانند.
مسحراتی که لباس محلی بر تن دارد، می خواند: "یا نایم وحد الدایم، یا
نایم وحدالله" یعنی "ای خفته ! برخیز و خداوند باقی را عبادت کن" و "قوموا
علی سحورکن، جای رمضان یزورکن" یعنی "برخیزید و سحری بخورید، رمضان به
دیدار شما آمده".
خانواده های لبنانی، برخلاف سایر روزهای سال، در ماه رمضان، همه با هم بر
سر سفره افطار جمع می شوند و به صورت جمعی افطار می کنند، این عادت در سایر
روزهای سال به دلیل اختلاف ساعت کار و برنامه های روزمره لبنانی ها، کمتر
اتفاق می افتد.
در لحظه افطار، خیابان های شهر تقریبا خالی می شود و صدای خودروها نیز
شنیده نمی شود،امااین امر تنها یک تا دو ساعت پس از افطار ادامه دارد و پس
از آن، رفت و آمدها از سر گرفته می شود و تا سحر ادامه می یابد.
لحظه افطار در غروب و امساک در سحر، در نزد شیعیان و اهل سنت لبنان
متفاوت است و شیعیان، حدود 15 دقیقه دیرتر از اهل سنت افطار می کنند، از
این رو، خانواده ها، شبکه های تلویزیونی و رادیویی مورد نظر خود را برای
شنیدن صدای اذان بر اساس عقیده شان، انتخاب کرده اند.
برخی مردم لبنان که بیشتر طرفدار اعتدال هستند، معتقدند که با شنیدن
اولین اذان می توانند افطار کنند، از این رو با شنیدن صدای اذان از مسجد
محله خود، افطار می کنند.
در خانواده هایی که اعضای آن از دو مذهب شیعه و اهل سنت هستند - این
چنین خانواده هایی در لبنان کم نیستند - نیز به عقاید یکدیگر احترام
می گذارند و معمولا منتظر می مانند تا با هم افطار کنند.
لبنانی ها، خرما را "آقای سفره" می نامند و باآن افطار می کنند، و پس از
آن، سوپ را که "شوربا" نامیده می شود و بسیار متنوع است، میل می کنند تا
گلویی تازه کرده و معده را برای پذیرش غذا آماده کنند.
سفره لبنانی ها که از متنوعترین سفره های جهان بشمار می رود، در ماه
رمضان، تنوع بیشتری به خود می گیرد.
مردم لبنان علاقه ویژه ای به پر بودن سفره، تنوع و زیبایی آن دارند،
انواع پیش غذاها همچون تبوله، فتوش، سالاد کلم، روکا، حمص، متبل، کبه،
دلمه برک مو، انواع سمبوسه، عرایس، فته، جایگاه ویژه ای در سفره لبنانی ها
دارد.
مردم لبنان، به انواع نوشیدنی ها نیز علاقه خاصی دارند، خرنوب، سوس، جلاب،
آب تمرهندی و لواشک از جمله نوشیدنی هایی است که بویژه در ماه رمضان،
فراوان یافت می شود.
انواع کبابها، بره و مرغ شکم پر، مغربیه، ملوخیه، صیادیه ماهی و سایر
غذاهای دریایی از جمله غذاهای پرطرفدار در لبنان است.
شیرینی های لبنانی نیز دارای تنوع بسیاری است و پس از جمع شدن سفره
افطار، بر روی میز قرار می گیرد، مشبک، قطایف، کنافه، کلاج، شعیبیات،
المفروکه، قاروطیه و بحصالینو از جمله شیرینی های لبنانی پرطرفدار در ماه
رمضان است.
کشیدن قلیان نیز که از جمله تفنن های بسیاری از مردم لبنان است، جایگاه
خاصی در شب نشینی های ماه رمضان دراین کشور دارد.
به هنگام سحر، مردم لبنان تمایل به غذاهای سبک دارند و انواع "منقوش"
را که با خمیر و پنیر آماده می شود، همراه با زیتون و ماست چکیده، میل
می کنند.
مردم بیروت، بیش از ساکنان سایر شهرها و کشورها، عادت دارند که در ماه
رمضان، همانند سایر روزها، صبح زود بیدار شوند و به کار و فعالیت خود
بپردازند.
مردم این کشور، در اولین روز ماه مبارک رمضان، در منزل بزرک خانواده
جمع می شوند و با او افطار می کنند و همگی در آماده کردن سفره رنگین و
متنوع افطار همکاری می کنند.
شب نشینی یا "سهره" سنت پابرجای همه خانواده های لبنانی و در همه مواقع
سال است که در ماه رمضان، رنک تازه و مختلفی به خود می گیرد و به چندین
شکل انجام می شود.
برخی مردم علاقه دارند، شب های مضان را در خانه خود بگذرانند و تا دیر
وقت به خواندن قرآن، ذکر حدیث و تماشای برنامه های تلویزیونی بسیار متنوع
شبکه های تلویزیونی بپردازند و بسیاری از آنان به ختم قرآن در ماه رمضان
"ختمه" اهمیت زیادی می دهند.
بعضی از آنان نیز به همراه فامیل، دوستان و آشنایان جمع می شوند و به
شب نشینی، گفت وگو، خوردن و آشامیدن انواع مختلف خوراکی ها و نوشیدنی ها،
کشیدن قلیان و برخی بازی ها می پردازند.
سومین گروه از آنان نیز در مساجد و مراکز مختلف شهر جمع می شوند و به
خواندن قرآن، نماز به ویژه نماز "تراویح" که ویژه اهل سنت است، سرودهای
دینی و مدایح مشغول می شوند.
شب نشینی در رستوران ها و کافه ها نیز مورد علاقه شماری از مردم لبنان است
که نه تنها در ماه رمضان بلکه در سایر روزهای سال نیز رواج دارد.
در ماه رمضان، رستوران ها و قهوه خانه های سنتی، طرفداران زیادی دارد و
مردم درآن جمع می شوند و به داستان های سنتی از جمله داستانهای شخصیت هایی
چون عنتره، الزریر سالم، ابوزید الهلالی و داستانهای هزار و یکشب گوش فرا
می دهند.
"خیمه های رمضانی" نیز در مناطق مختلف لبنان نمود پیدا می کند و در آن
برنامه های متنوعی اجرا می شود و معمولا تا بامداد ادامه می یابد.
مساجد و خیابان های شهرهای مختلف لبنان، در ماه رمضان به شکل زیبایی
تزیین می شود و جلسات دینی به اوج خود می رسد.
مردم این کشور، مناسبت هایی چون، فتح مکه و جنک بدر را که در ماه رمضان
رخ داده و همچنین شب قدر را جشن می گیرند.
کمک به فقیران و خانواده های کم بضاعت نیز از عادت های بسیار خوب مردم
لبنان است و خانواده های لبنانی در این نوع کمکها زبانزد هستند، این امر
در ماه رمضان شدت می یابد تا بتوانند همه را در شادی ماه میهمانی خدا شریک
کنند.
مراکز و انجمن های خیریه بسیاری در لبنان وجود دارند که در ماه مبارک
رمضان، دکه ها و خیمه هایی را در سطح شهر برپا می کنند و کمک توانمندان را
به افراد کم بضاعت و بی بضاعت می رسانند.
از ویژگی های مهم مردم لبنان که از تنوع بی نظیری در ادیان و مذاهب و
طایفه ها برخوردارند، احترام به سایر هم کیشان خود است.
پیروان دین هایی غیراز اسلام، از جمله مسیحیان و دروزیان نیز وقتی در ماه
مبارک رمضان به یکدیگر و بویژه به مسلمانان می رسند، بااین جمله سلام و
احوال پرسی می کنند که "رمضان کریم" و طرف دیگر پاسخ می دهد "الله اکرم".
دعوت به افطار نیز تنها منحصر به مسلمانان نیست، بلکه گاه، خانواده های
مسیحی و دروزی، دوستان مسلمان خود را به افطار دعوت می کنند و از سوی دیگر
مسلمانان نیز آنان را در مراسم افطار خود شریک می کنند.
بسیاری از مراکز و موسسات اجتماعی و دانشگاه های غیر مسلمان نیز، یک روز
را برای مراسم افطاری اختصاص می دهند، به عنوان مثال دانشگاه "قدیس یوسف"
که وابسته به کلیسای کاتولیک است، سالانه یک روز افطاری می دهد و از همه
دانشجویان مسلمان و غیرمسلمان برای شرکت در آن دعوت می کند.
لبنان 41 دانشگاه و موسسه آموزش عالی رسمی و خصوصی دارد.
خاورم/2087/265/1070/1365