موسیقی ، صنایع دستی و لباسهای عشایری جلوه فرهنک در اقلیم فارس
#
خبرگزاری جمهوری اسلامی 88/01/22
فرهنگی.عشایر.موسیقی
شیراز - استان فارس که مهد کهن آداب و آیین های فرهنگی ایران زمین است،
جایگاهی برای زیست عشایر و کوچ و رفتن به ییلاق و قشلاق ایلات است. عشایر
استان فارس در گذر تاریخ بنیانگذارفرهنک غنی در سرزمین فارس بوده اند و
بخشی از فرهنک ایلات در نوع زندگی آنان متجلی شده است.
به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی اگر چه مشغله های زندگی ماشینی این روزها
به زندگی عشایری نیز رسوخ کرده و کوچ ماشینی جای خود را به کوچ سالهای
پیشین داده است و برخی اوقات در سلیقه ایلات و عشایر در نوع موسیقی و نوع
لباس و نوع صنایع دستی مورد استفاده نمی توان چندان تمایزی با یک شهروند
شهرنشین مشاهده نمود اما هنوز رگه هایی از زندگی سنتی و ایلی در میان
طوایف عشایر فارس وجود دارد که بیانگر عمق فرهنک و زندگی سنتی عشایر این
اقلیم است.
پایگاه اطلاع رسانی اداره کل امور عشایر استان فارس در صفحه نگاشت خود
مطالبی پیرامون صنایع دستی، موسیقی و لباس های سنتی عشایر فارس آورده است
که بیانگر عمق توجه به فرهنگی زیستی عشایر در اقلیم فارس است.
ویژگی های فرهنگی عشایر استان فارس بی شک یکی از مهمترین جاذبه های
گردشگری این استان در جلب گردشگران مختلف ایرانی و خارجی می باشد که آداب
و موسیقی و صنایع دستی از جمله این ویژگیها می باشد .
موسیقی :عشایر قشقایی بزرگترین قوم عشیره ای استان فارس هستند . موسیقی
در بین این قوم و دیگر ایلات عشایر از ارزش بالایی برخوردار است.
تجلی خواسته ها و نیازهای یک ایل یا یک قوم را به صورت عملی در موسیقی آن
قوم می توان دید. موسیقی یک ایل مثل همه چیز ایل رنک و شکل خاصی دارد و
همان قدر که ساده است همان قدر نیز زیبا و دلفریب است. این موسیقی هر چند
نتوانسته از قید غم و اندوه رهای پیدا کند ولی در بسیاری از آهنک ها و
به ویژه آهنگهای رقص و تصنیف شادابی دیرین خود را به نحو کاملی حفظ کرده
است.
نی ؟ ساز و دهل ابزارهای نواختن هستند که در موسیقی عشایر استان فارس و
ایل قشقایی جایگاهی خاص دارد و معمولا در آیین های شاد و حتی در سوکواری
ها از برخی از آن استفاده می شود .
لباسهای عشایری : لباسهای محلی مردان و زنان قشقایی نیز جاذبه های خاصی
دارد و آوازه آن تا دور دست ها نیز رفته و امروزه به یکی از مهمترین
جاذبه های فرهنگی این قوم تبدیل شده است.
پوشاک زنان عشایر شامل کلاهک ، آرخالق ، تنبان و پاپوش است که بیشتر در
رنگهای بسیار شاد و متنوع و الهام گرفته از طبیعت تهیه می شود .
پوشاک مردان ایل را هم کلاه ، پیراهن ، آرخالق ، شال کمر ، چقه و کپنک
تشکیل می دهند. ایلاتی ها در گذشته دارای آرخالق و شال و کلاه های بدون لبه
و نمدی بوده اند و در عصر پهلوی ناچار شدند مثل دیگران لباس یک شکل
بپوشند.
صنایع دستی : تولیدات صنایع دستی عشایر فارس نیز شهرت جهانی یافته و
انواع دست بافته ها در میان ایلات و عشایر مختلف استان دیده می شود.
در میان عشایر فارس هنوز زیباترین هنر دستی قالی بافی است که آمیزه ای از
کار و تلاش و هنر است که با دست های سخت کوش زنان عشایر بافته می شود .
گبه بافی نیز همچون قالی بافی از جمله بافته های عشایر می باشد . گبه
تجلی زیبایی طراوت و شادی زندگی عشایری است که مانند پیراهن رنک به رنک
زنان ایل موجی از رنگهای شاد طبیعت را در خود جای داده است.
زمینه اصلی این فرش دشت های سرسبزی است که عشایر در آن زندگی می کنند.
گویی تمام زیبایی های طبیعت در زمان کوچ به دست دختران و زنان هنرمند
قشقایی به این فرشهای کوچک نقش بسته است.
گلیم قشقایی شاهکاری از هنرمندی زنانی است که به تنهایی پس از چیدن پشم ،
ریسندگی ، رنک آمیزی ، چله کشی و بافت گلیم را بر عهده دارند. گلیم های
اصیل قشقایی از پشم صد در صد خالص تهیه ، شسته و سپس بافته شده اند.
قطر الیاف آنها بسیار نازک و خامه مصرفی شان بسیار ظریف است. شاید بتوان
گفت ثبات رنک در مقابل شست و شو و نور مهمترین عاملی است که موجب شهرت
گلیم قشقایی شده است .
از دیگر عواملی که گلیم قشقایی را سر آمد گلیم های جهان کرده ، فشردگی و
ریزه کاری های آن است.
جاجیم نیز نوعی فرش دو رو می باشد که از دست بافته های عشایر می باشد .
جاجیم در لغت به معنی پلاس است و از نخ های رنگین و ظریف پشمی یا پنبه ای
یا مخلوط هر دو بافته می شود .
کاربرد این فرش در ایلات و عشایر زیاد است و به عنوان روانداز و محافظ
سرما مورد استفاده قرار می گیرد . جاجیم بافته ای خشن و زبر است ولی با
استفاده مداوم از آن ، در اندک مدتی لطافت و ظرافت پیدا می کند.
عشایر استان فارس از سه ایل بزرک قشقایی ، خمسه و ممسنی به انضمام هشت
طایفه مستقل جشنی ، چهار راهی ، جبل النارویه ، کهمره سرخی ، جروق ،
نودان ، طوایف محلی داراب و طوایف محلی فیروزآباد تشکیل شده است که در
فصل ییلاقی در نواحی شمالی استان ( شهرستانهای آباده ، اقلید ، بوانات ،
سپیدان ، خرم بید ، پاسارگاد و مرودشت ) و در فصل قشلاقی در شهرستانهای
داراب ، زرین دشت ، فسا ، جهرم ، استهبان ، نی ریز ، قیر و کارزین ، لامرد
، خنج ، مهر ، لارستان ، فیروزآباد ، فراشبند ، کوار ، کازرون و ممسنی در
قالب 14 زیست بوم استقرار می یابند .
جمعیت کلی عشایر استان فارس بالغ بر 000/180 نفر و 400/28 خانوار می
باشند که حدود 14 درصد از جمعیت عشایری کشور و 5 درصد از جمعیت استان
فارس را شامل می گردد.
بیش از 7/5 میلیون هکتار از عرصه مرتعی استان در اختیار عشایر است که به
شیوه سنتی بیش از 000/400/3 راس دام را نگهداری می نمایند و سالیانه بیش
از 000/16 تن گوشت قرمز ، 000/50 تن لبنیات ، 800/2 تن پشم و مو و بیش از
57 هزار متر مربع صنایع دست بافت تولید می کنند.
677/ 1645
