نگاهی به آیین های عزاداری ماه محرم در "ندوشن" یزد
#
یزد ، خبرگزاری جمهوری اسلامی 27/10/86
داخلی. فرهنگی. معارف.محرم. عزاداری.
مردم ندوشن از توابع شهرستان صدوق یزد در ماه محرم در سوک سید و سالار
شهیدان آیین های عزاداری ویژه ای برپا می کنند.
از جمله این آیین ها مراسم موسوم به"شاه کشیدن"است که هر شب قبل از شروع
آیین عزاداری اجرا می شود.
در این مراسم ، ذاکران اهل بیت از کسانی که در پایداری فرهنک اسلامی و
برپایی آیین عزاداری سالار شهیدان انجام وظیفه کرده اند به نیکی یاد می کنند.
از دیگر آیین های عزاداری امام حسین (ع) در ندوشن مراسم "یارون عزا" است
که بعد از مراسم "شاه کشیدن" برگزار می شود.
دراین آیین تعدادی از مردان عزادار به صورت دایره در کنار هم می ایستند و
در حالیکه به آرامی حرکت می کنند، دو بند از ترجیع بند معروف محتشم کاشانی
شاعر بلندآوازه ایران را می خوانند.
در پنجمین روز ماه محرم نیز طی مراسم خاصی روی حسینیه سفلی ندوشن که به
شکل هندسی هشت گوش ساخته شده است، چادر و در اصطلاح محلی"پوش"کشیده می شود.
در این روز ، یک اصله نخل که سمبل معنوی تابوت مطهر حضرت امام حسین (ع)
محسوب می شود، با پارچه مشکی پوشانده شده و مردم به عزاداری و مدیحه سرایی
می پردازند سپس با ذبح گوسفند، پوش حسینیه توسط خادمین بر فراز آن کشیده
می شود.
"پوش"، روپوش بسیار بزرک و به اندازه مساحت حسینیه است که با نوارهای
پارچه ای سفیدرنک به صورت دایره به هم دوخته شده و دارای چهار قسمت مساوی
است.
وسط و گوشه هر قسمت از پوش، تزییناتی دارد که از جمله آن تصویر شیری است
که خورشیدی به نشانه امامان معصوم بر آن سوار شده و اسامی پنج تن آل عبا،
اشعاری از محتشم کاشانی و گلدوزی های زیبایی بر روی آن نقش بسته است.
" ذکر خوانی"،یکی دیگر از آیین های عزاداری مردم منطقه است که در شب های
هفتم، هشتم و سیزدهم ماه محرم اجرا می شود.
در موقع انجام این مراسم گروهی از مردم که اغلب از سادات هستند به صورت
دایره در پایین منبر نشسته و در دو گروه، اشعاری را می خوانند.
در این شبها، هیات های عزاداری دو حسینیه با سینه زنی و زنجیرزنی به
سوگواری می پردازند.
مراسم"نخل بستن"، از دیگر آیین های رایج در ندوشن است که طی آن تعدادی
از خادمان حسینیه در هشتمین روزمحرم پس از آراسته کردن آن با پارچه مشکی،
روی قسمت جلو و عقب نخل یک خنجر،آیینه و سازه چوبی به شکل سرو نصب می کنند.
به باور مردم منطقه، نخل نشانه جنازه امام حسین (ع)و پارچه سیاه روی آن
علامت پارچه روی جنازه آن امام عزیز محسوب می شود و خنجر و نیزه نیز حکم
تیرهای وارد شده بر پیکر مطهر امام حسین (ع) را دارد.
همچنین سرو جلوی نخل به عنوان قد و قامت علی اکبر(ع)، آیینه ی روی آن به
عنوان نور وجود امام حسین (ع)،علم هایی که بر نخل بسته شده به عنوان علمدار
کربلا و پارچه های زینتی بسته شده بر نخل به عنوان حجله حضرت قاسم (ع) محسوب
می شود.
مردم خداجوی ندوشن در روز تاسوعای حسینی نیزمراسم ویژه ای با نام "پرسه"
برگزار می کنند که طی آن هیات های عزادار در کوچه و خیابان ها حرکت می کند و
اشعاری را در ذکر مصیبت امام حسین (ع) و یارانش می خوانند.
در عصر تاسوعا، آیین نخل برداری و مجلس وعظ برپا می شود و سوگواران در
حالیکه به آرامی در حسینیه حرکت می کننددر دو گروه اشعاری را در وصف وقایع
روز عاشورا می خوانند و به سر و سینه می زنند و درپایان نیز مراسم سینه زنی
و آیین نخل برداری انجام می شود.
در آیین نخل برداری که اغلب جوانان در آن شرکت دارند در حالیکه نخل را سه
مرتبه دور حسینیه می چرخانند، عزاداران به احترام نخل می ایستند و کودکان
"حسین حسین"گویان دنبال آن می دوند و افرادی که گوسفندی نذر کرده باشند،
آن را جلوی نخل قربانی می کنند.
صبح روز عاشورا نیز مراسم روضه خوانی و سینه زنی در مسجد جامع ندوشن و
همزمان با آن مراسم گرداندن نمادین محمل حضرت زینب (س ) برگزار می شود.
در روز عاشورا نیز مراسم "تعزیه خوانی" به مدت سه ساعت در حسینیه علیا و
سفلی برپا می شود و تعزیه خوانها وقایع این روز را بازسازی می کنند.
مراسم تعزیه از ورود "شمر" به صحنه کربلا آغاز می شود و تا شهادت امام
حسین (ع) ادامه دارد و تمامی گفتگوهای میان افراد به صورت شعر رد و بدل
می شود.
بعد از ظهر عاشورا، مردم ضمن شرکت در مراسم روضه خوانی، در آیین پخت نوعی
غذا که به "آش امام حسین (ع)" معروف است، شرکت می کنند.
در روز سیزده ماه محرم و سومین روز شهادت امام حسین (ع) مراسم ویژه
"هیات بنی اسد" در ندوشن برگزار می شود.
در این روز ، عده ای از عزاداران لباس مخصوص عربی پوشیده و ضمن قرائت
اشعاری ، در یک حرکت پیکرهای نمادین امام حسین (ع) و یارانش را از حسینیه
سفلی به سمت حسینیه علیا تشییع می کنند.
پس از پایان این مراسم، تعزیه ورود امام سجاد(ع) به صحنه کربلا و دفن
شهدا اجراء می شود.
مراسم نخل برداری،سینه زنی و روضه خوانی ازدیگر برنامه های روز سیزدهم ماه
محرم است و مراسم جمع آوری پوش حسینیه در روز چهاردهم ماه محرم به نحو با
شکوهی برگزار می شود.
ندوشن از توابع شهرستان صدوق با پنج هزار نفر جمعیت در 120 کیلومتری
شمال غرب یزد واقع شده است.
651/1027/543
