با انتشار گزارش خبرگزاری ایرنا مبنی بر بروز مخاطرات و بیماری مهلك 'سیلیكوزیس' در ماههای گذشته و تایید كارشناسان منطقه، شكایات مردمی از آلایندگی شركت تامین ماسه ریخته گری فیروزكوه كه دارای سابقه ای حدود 37 سال در منطقه بوده به اوج خود رسیده است.
در پی گزارش ایرنا صداوسیما نیز در برنامه ای یك گزارش مردمی به منظور بررسی مسائل و مشكلات موجود در شركت تامین ماسه فیروزكوه تهیه كرد كه هنگام پخش پس از نمایش چند ثانیه ای برنامه در روز گذشته به یكباره برنامه قطع شد كه تماس های مردمی بسیاری را با ایرنا در فیروزكوه موجب شد.
همچنین گزارش های واصله حاكیست در همین روز جلسه ای در سازمان حفاظت محیط زیست استان در زمینه صنایع آلاینده برگزار شد و این شركت كه در سال 90 به عنوان آلاینده شناخته شده بود با تخفیفی چشمگیر، فقط در فصل زمستان آلاینده تشخیص داده شد.
مضرات ماده معدنی سیلیس (SiO2)
براساس نظر كارشناسان، تنها اسیدی كه می تواند سیلیس را در خود حل كند HF است، این اسید بسیار كشنده است و در حالت متعارف و در دمای 19 درجه سانتیگراد بخار می شود؛ یعنی زمانی كه در ظرف آن باز شود اسید بخار شده و در فضا پخش می شود.
*مضرات سیلیس
به گفته كارشناسان امر گرد سیلیس در شرایطی كه سیلیس را دانه بندی می كنند وارد فضای باز می شود و اثر مستقیم بر شش های جانوران و انسان ها می گذارد.
همچنین بر روی درختان نیز اثرات مخربی دارد، طوری كه باعث بسته شدن منافذ تنفسی آنها می شود و موجبات خشك شدن برگ ها را فراهم می آورد.
هر گاه ذرات سیلیس در پساب صنعتی كارخانه آب های جاری به رودخانه ای وارد، به دلیل داشتن وزن مخصوص نه چندان زیاد در آب معلق می ماند و می تواند همراه با جریان آب تا كیلومترها حمل شود.
وجود ذرات سیلیس در آبهای جاری می تواند برای شرب كلیه جانداران خطرناك باشد.
*خالص سازی ماده معدنی سیلیس ماسه ای (ریخته گری)
كارشناسان اذعان دارند: خالص سازی سیلیس توسط دو اسید كلریدریك (HCL) و اسید سولفوریك (H2SO4) انجام می شود.
اسید كلریدریك برای دفع یا از بین بردن ذرات آهكی و كلیستی مورد استفاده قرار می گیرد، این ذرات توسط اسید كلریدریك حل و از محیط خارج می شوند تا ماسه خالص به وجود آید.
اسید سولفوریك برای از بین بردن ذرات هماتیتی Fe2So4 و ذرات لیمونیتی Feo(OH) (هیدروكسید كربن) و گوتیت Feo(OH) به كار می رود؛ اسید سولفوریك این ذرات را حل می كند تا ماسه ریخته گری خالص به دست آید.
*اثرات مخرب اسید كلریدریك و اسید سولفوریك
به گفته كارشناسان محیط زیست هر دو اسید در پساب آب و فاضلاب كارخانه تامین ماسه و ریخته گری وجود دارد و وارد محیط زیست می شود كه می تواند اثرات زیانبار آن را در مواردی همچون اثرات مخرب بر سلامت انسان ها و جانوران، تماس پساب با كانال های بتونی و مسیرهای انتقال دهنده آب و تاثیر بر روی آنها، تاثیر منفی بر روی گیاهان و نفوذ این اسیدها در آب های زیرزمینی اشاره كرد كه در مورد آخر به هیچ وجه نمی توان مانع این نفوذ شد.
* كارخانه ای آلاینده در شهر فیروزكوه
با عنایت به توسعه روزافزون شهر فیروزكوه، شركت تامین ماسه این شهر به دلیل استقرار و قرار گرفتن در داخل محدوده و حریم شهری، با قوانین و مقررات سازمان حفاظت محیط زیست كاملا مغایرت دارد.
همچنین این شركت به دلیل انباشت بی حد و اندازه باطله در محدوده بیرونی و حاشیه كارخانه و حوضچه ها، انباشت بیش از حد بار معدنی و فعالیت در دو تا سه نوبت كاری، در سال 85 با دستور مراجع قضایی پلمب شد اما به مدت كوتاهی پس از آن به دلیل اعتراضات كارگران و كاركنان شركت، شورای تامین وقت شهرستان تصمیم به بازگشایی مجدد آن گرفت.
پس از پیگیری های جدی از سوی اداره حفاظت محیط زیست و مصوبه كمیته صنعت و معدن، مقرر شد كه سایت كامل كارخانه حداكثر ظرف مدت پنج سال به خارج از محدوده و حریم شهری یعنی محل جدید (جاده درده- پیرده) و در منطقه 'دوشه' (ماسلی) در منطقه شكار ممنوع انتقال یابد.
با این وجود و با توجه به جانمایی و موافقت محیط زیست شهرستان و اداره كل متبوعه، متاسفانه با گذشت بیش از هفت سال هنوز این مهم محقق نشده و اینك مسؤولان شركت مشكل نبود زیرساخت ها را عنوان می كنند.
شهروندان فیروزكوهی می گویند این مساله جای سؤال دارد كه چرا مسؤولان در پنج سال گذشته به این موضوع فكر نكردند و هیچ برنامه زمان بندی برای خروج از شهر ارائه نداده اند؟
*خشك شدن درختان و باغات در اثر گرد سیلیس
'سید مهدی حسینی' یكی از كشاورزان منطقه كه باغ وی در محدوده شركت تامین ماسه قرار گرفته به خبرنگار ایرنا گفت: وجود گرد و خاك فراوان بر روی درختان موجود در باغ كه ناشی از رها شدن سیلیس این كارخانه است، خشك شدن تدریجی درختان باغ را رقم زده است.
'سید جمال حسینی' از دیگر كشاورزان منطقه عنوان كرد: شدت گرد و خاك به حدی است كه سال گذشته مجبور به شستشوی تحت فشار با استفاده از ادوات سم پاشی و زدودن گرد و خاك از روی منافذ برگ درختان و گیاهان شده اند.
'حسن مقدمی راد' معلم بازنشسته و از كشاورزان منطقه افزود: شدت گرد سیلیس بر روی محصولات به گونه ای است كه كمتر كسی حاضر به خرید میوه باغات است و اندك خریداران موجود نیز با قیمتی بسیار پایین تر از عرف محل در زمان فروش، اقدام به خرید می كنند.
وی كه پس از فراغت از شغل شریف معلمی به دامداری روی آورده بیان كرد: شدت آلودگی ها به نحوی بوده كه در سالیان گذشته دامهای بسیاری در منطقه حد فاصل روستای 'امیریه' تا میدان 'امام خمینی (ره)' فیروزكوه تلف شده اند و عملا دامداری و كشاورزی در محدوده فوق الذكر تعطیل شده است.
*سیلیكوزیس؛ قاتل پنهان كارگران شركت تامین ماسه فیروزكوه
سرپرست شبكه بهداشت و درمان شهرستان فیروزكوه با اشاره به شیوع بیماری سیلیكوزیس میان كارگران شركت تامین ماسه، به خبرنگار ایرنا اظهار كرد: از آنجایی كه تاكنون برای بیماری سیلیكوزیس درمان مؤثری شناخته نشده و در افراد مبتلا حتی پس از دوری از مواجهه نیز پیشرفت بیماری ادامه می یابد لذا تنها راه مبارزه با آن كنترل گرد و غبار موجود در محیط كار است.
دكتر 'فریبا ملاجعفری' با اشاره به علائم بیماری سیلیكوزیس، خاطرنشان كرد: سیلیكوزیس مانند بسیاری از بیماری های شغلی می تواند تا چندین سال بدون علامت بماند و فقط می توان از طریق رادیوگرافی ریه آثار سیلیس را مشاهده كرد.
وی افزود: علائم بیماری سیلیكوزیس شامل كم شدن طول تنفس، كم شدن حجم ریه، تنگی نفس، سرفه شدید، خس خس سینه و احساس فشار در سینه می باشد؛ تب، كاهش وزن و عرق زیاد هم از دیگر علائم سیلیكوزیس می باشد كه در صورت ادامه تماس می تواند سبب مرگ شود، ضمن اینكه تنفس سیلیكای كریستال می تواند باعث بیماری های دیگری مانند سل، بیماری كلیه و سرطان شود.
همچنین كارشناس مسؤول واحد بهداشت حرفه ای شبكه بهداشت و درمان شهرستان فیروزكوه با اشاره به بروز و ظهور و شیوع این بیماری میان كاركنان شركت تامین ماسه ریخته گری فیروزكوه، گفت: این بیماری كه تشخیص اولیه آن بین هشت تا 18 ماه طول می كشد، درمان ندارد و تنها راه كاهش عوارض آن، خروج از محیط آلوده و ورود به محیط پاك و عاری از سیلیس است.
'مهرداد شیرخانی' تصریح كرد: اینك از مجموع هر 100 نفر شاغل در این شركت و كارخانجات سیمان منطقه كه مورد پایش قرار می گیرند، دو نفر علائم ابتلای خفیف یا پیشرفته این بیماری را نشان می دهند.
كارشناس واحد بهداشت حرفه ای شبكه بهداشت فیروزكوه گفت: از سال 87 كه مركز طب كار در شبكه بهداشت و درمان راه اندازی شده است تاكنون، از مجموع دو هزار و 659 كارگر شناسایی شده در سطح شهرستان، 50 نفر آلوده شده به سیلیس شناسایی شده اند كه 10 نفر آنان به كمیسسون پزشكی ارجاع داده شده اند.
وی همچنین از فوت دو نفر از كارگران این شركت اندكی پس از ورود به دوران بازنشستگی در سال 86 خبر داد.
*تجهیزات نوین هواشناسی، وجود آلایندگی در فیروزكوه را تایید می كنند
رییس اداره هواشناسی شهرستان فیروزكوه در این باره گفت: عمده آلودگی های موجود در منطقه مربوط به 'آئروسل ها' (ذرات معلق در هوا)، عوامل فتوشیمیایی و به میزان كمتر اُزُن است.
'بیژن مولایی' تصریح كرد: منشا اصلی این آلودگی ها كارخانه های سیمان و شركت تامین ماسه است كه به علت وجود باد در منطقه در اغلب ایام سال، كل شهرستان را می تواند تحت تاثیر قرار دهد.
وی با اشاره به وجود ایستگاه بین المللی سنجش آلودگی هوای زمینه جو (G.A.W) در منطقه 'امین آباد' كه در منطقه ای پاك بنا نهاده شده و سنسورهای تجهیزات آن هر گونه آلودگی موجود در منطقه را رصد می كنند، افزود: وجود آلاینده ها در منطقه و شهر فیروزكوه تایید می شود و با توجه به قرار داشتن كارخانجات مذكور در مسیر باد غالب منطقه (باد 'گدوك')، به نظر می رسد جانمایی این صنایع از روز نخست اشتباه بوده است.
*شركت تامین ماسه ریخته گری فیروزكوه به عنوان صنعتی آلاینده معرفی شده است
رییس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان فیروزكوه در این رابطه به خبرنگار ایرنا اظهاركرد: شركت تامین ماسه ریخته گری فیروزكوه به عنوان بزرگترین شركت از این دست در سطح خاورمیانه در سال 1353 احداث شده است كه در آن زمان در خارج از محدوده شهر جانمایی شده بود.
'رضا كرمی' گفت: با گذشت سال ها و توسعه بافت شهری، این كارخانه اكنون در محدوده شهر واقع شده كه آلودگی های آن بالتبع دامنگیر مردم منطقه شده است.
وی افزود: از آنجایی كه ماده اولیه مورد نیاز این صنعت سیلیس می باشد، می تواند حامل آلایندگی های فراوانی از محل معادن سیلیس و حمل توسط كامیون ها تا مرحله فراوری نهایی محصول باشد.
رییس اداره محیط زیست فیروزكوه خاطرنشان كرد: اداره حفاظت محیط زیست شهرستان در اجرای وظایف ذاتی خود از سال 1377 پیگیر انتقال این كارخانه به خارج از محدوده شهر بوده است و حتی یك بار در سال 85 منجر به پلمب این واحد صنعتی شد كه با دستور دادستان وقت و به دلایلی نظیر بیكاری كاركنان و دیگر تبعات اجتماعی آن دوباره بازگشایی شد.
وی ادامه داد: مسؤولان این شركت درسال های گذشته با انجام اقداماتی نظیر فیلترگذاری، راه اندازی تصفیه خانه فاضلاب انسانی، آسفالت محوطه داخل كارخانه، خارج سازی نخاله های آلاینده پس از فراوری، از كار انداختن خط دو تولید توسط متولیان شركت (كه آلودگی های آن را هم اكنون به نصف تقلیل داده است)، تعویض سقف سوله های آن كه گرد و خاك ناشی از تردد و خالی كردن بار كامیون ها را به حداقل می رساند و . . . در كاهش میزان آلایندگی گام هایی برداشته اند اما به علت طبیعت آلاینده این صنعت اقدام ها كافی نبوده و به طور قطع این كارخانه باید به خارج از شهر انتقال یابد.
كرمی گفت: با بررسی ها و مطالعات انجام شده حدود 20 هكتار زمین از سوی اداره منابع طبیعی شهرستان در منطقه 'دوشه سرنزا' واقع در نزدیكی معادن سیلیس این كارخانه برای انتقال آن جانمایی شد و حتی مسؤولان آن به انجام عملیاتی نظیر تسطیح زمین، حفر چاه آب و . . . مبادرت كردند، اما كماكان به دلیل مشكلات اساسی زیرساختی نظیر نبود برق و گاز و هزینه های سنگین این گونه خدمات رسانی ها، انتقال كارخانه مسكوت مانده است.
وی بیان كرد: حتی پیشنهاد سرند كردن 50 درصد ماده اولیه به منظور كاهش آلودگی ها از مبدا به مسؤولان این شركت پیشنهاد شد، اما با عدم تمكین و سرپیچی از انجام این مهم سرانجام به رغم فعالیت های مؤثر انجام شده در جهت كاهش آلودگی ها، این كارخانه در سال 90 به عنوان صنعت آلاینده معرفی شد.
* انتقال كارخانه رونق اقتصادی نیز همراه دارد
'رسول علی اشرفی پور' مدیر كل محیط زیست استان تهران، اوایل سال جاری در دومین جلسه ستاد تسهیل امور و پشتیبانی واحدهای تولیدی و شهرك های صنعتی در فیروزكوه در این زمینه اظهار كرد: نحوه فعالیت این واحد به گونه ای است كه هیچ گاه نمی تواند آلایندگی ها را به حداقل برساند و لذا همواره در حد واحد آلاینده معرفی می شود.
وی افزود: این موضوع همواره اعتراض های مردمی را به دنبال داشته و علاوه بر آن، این شركت مشمول عوارض ماده 38 مالیات بر ارزش افزوده می شود كه رقم بسیار بالایی است.
اشرفی پور خاطرنشان كرد: از چند سال گذشته و به دنبال جدی شدن بحث انتقال این شركت 20 هكتار زمین از سوی اداره منابع طبیعی در منطقه 'ماسلی' در اختیار مسؤولان آن قرار گرفت.
وی افزود: به علت ضعف در خدمات زیربنایی از قبیل آب و گاز، انتقال به مكان پیشگفته امكانپذیر نبوده است.
این مسئول با بیان اینكه تا سال 90 این شركت مشمول عوارض آلایندگی می شد، بیان كرد: در صورت رعایت ضوابط زیست- محیطی از شمول عوارض آلایندگی خارج خواهند شد كه یكی از این اقدامات، اجرای 50 درصد فعالیت ها در محل معادن (و نه در داخل شهر) است.
مدیر كل محیط زیست استان تهران مزیت عمده انجام این كار را مهیا شدن شرایط برای توسعه شركت (با وجود 170 نفر پرسنل) عنوان كرد و گفت: با توجه به سرمایه گذاری های عظیم انجام شده در صنعت فولاد كشور و استفاده آنها از سیلیس به عنوان یكی از مواد اولیه و مورد نیاز، انجام این انتقال به توسعه همه جانبه این شركت خواهد انجامید.
*انتقال منوط به تامین زیرساخت های آب، برق و گاز است
فرماندار شهرستان فیروزكوه به خبرنگار ایرنا اظهار كرد: شركت تامین ماسه ریخته گری فیروزكوه یكی از واحدهای فعال قدیمی شهرستان است كه در زمان تاسیس خارج از محدوده شهر واقع شده بود، اما با گذشت زمان و توسعه شهر هم اكنون در قلب شهر فیروزكوه قرار دارد.
'سعید افشار نادری' گفت: در چند سال گذشته و با ورود جدی فرمانداری به این مقوله، در زمینه كنترل و كاهش میزان آلایندگی اقدامات خوبی صورت گرفته كه گزارش های اداره حفاظت محیط زیست شهرستان، مؤید آن است.
وی افزود: ایجاد فضای سبز، آسفالت محوطه، خارج ساختن یكی از خطوط فرسوده از مسیر تولید، نصب فیلترها و بك فیلترها، ایجاد حوضچه ها، عملیات مه پاش و . . . از جمله اقدامات انجام شده در كاهش آلودگی زیست محیطی این شركت در سال های گذشته بوده است.
افشار نادری خاطرنشان كرد: اقدام دیگری كه در این زمینه مورد پیگیری قرار گرفته، جانمایی شركت در خارج از محدوده شهر است كه 20 هكتار زمین در منطقه 'دوشه سرانزا' واقع در نزدیكی معادن سیلیس شركت از سوی اداره منابع طبیعی تخصیص داده شده است.
وی بیان كرد: انتقال این واحد تولیدی كه تامین كننده بخش عمده ای از مواد مورد نیاز صنعت ریخته گری و دیگر صنایع كشور است، مستلزم تامین زیرساخت هایی نظیر آب، برق و گاز است كه تاكنون محقق نشده است.
نماینده عالی دولت در شهرستان ادامه داد: متاسفانه باوجود پیگیری های فراوان، شركت گاز استان تهران خدمت رسانی به این منطقه را اقتصادی و به صرفه ندانست و تحقق این مهم را منوط به پرداخت هزینه ها از سوی صاحبان صنایع كرده است.
وی گفت: بر اساس اظهار نظر مسؤولان شركت، این مساله با عنایت به بُعد مسافت و سایر هزینه های مترتب بر آن در شرایط كنونی مقدور نیست.
فرماندار فیروزكوه در پاسخ به این پرسش خبرنگار ایرنا كه آلودگی های ناشی از پراكندگی گرد سیلیس به یكی از نگرانی های مردم منطقه تبدیل شده و در مقابل شركت مذكور نیز هیچ برنامه زمانبندی برای خروج از شهر ارائه نداده است، خاطرنشان كرد: شاید راحت ترین كار در برهه كنونی تعطیل كردن این شركت باشد، اما در یك دیدگاه همه جانبه نگر پلمپ این واحد صنعتی بیكاری بیش از 170 نفر از پرسنل آن و نگرانی های امرار معاش خانواده های آنان را برای اعضای شورای تامین شهرستان به دنبال خواهد داشت.
وی تاكید كرد: مجموعه فرمانداری و سایر مسؤولان شهر در بلندمدت قائل به خروج این شركت از محدوده شهر می باشند، اما در كوتاه مدت و با عنایت به موارد فوق الذكر كاهش آلودگی ها از سوی صاحبان شركت در دستور كار قرار گرفته است.
*جابجایی شركت تعامل مسؤولان می طلبد
'محسن سبحانی' مدیرعامل شركت تامین ماسه فیروزكوه نیز اوایل سال جاری در دومین جلسه ستاد تسهیل امور و پشتیبانی واحدهای تولیدی و شهرك های صنعتی در فیروزكوه در این باره گفت: در آغاز فعالیت این شركت، فیروزكوه شهر بسیار كوچكی بود، اما امروز به دلیل توسعه فضای شهری در داخل بافت شهری قرار گرفته و آلودگی آن، مشكلات زیست محیطی برای منطقه و مردم شهرستان به وجود آورده است.
مدیرعامل شركت تامین ماسه فیروزكوه با اشاره به سایت جدید در نظر گرفته شده برای این شركت در منطقه دوشه سرانزا، افزود: این مكان به دلیل نزدیكی 15 كیلومتری به موقعیت معادن سیلیس دارای صرفه اقتصادی می باشد، اما از خدمات اصلی زیربنایی نظیر گاز، آب و برق بی بهره می باشد.
وی خاطرنشان كرد: تا زمان فراهم شدن زیرساخت های لازم، از طریق تعامل با اداره حفاظت محیط زیست مقرر شد تا به شكل بهینه آلودگی های شركت را به حداقل برسانیم.
سبحانی گفت: اضافه كردن 'بك فیلتر'، پوشش سالن و تبدیل 50 درصد خط خشك به تر از جمله اقدامات یك سال اخیر شركت در این راستا بوده است كه البته كارشناسان محیط زیست را قانع نساخته است.
وی ادامه داد: در بحث گازرسانی، نزدیك ترین نقطه از سایت جدید به خط لوله سراسری نیاز به 10 كیلومتر لوله كشی دارد.
مدیر عامل شركت تامین ماسه فیروزكوه با اشاره به نیاز یك مگا واتی برق در این شركت، گفت: 300 كیلو وات برق توسط برق منطقه ای در اختیار شركت قرار گرفته كه توسعه فعالیت ها را با چالش مواجه ساخته است.
وی افزود: 170 نفر پرسنل در این كارخانه مشغول به كار است كه با سه نوبت كاری روزانه باید 650 تن تولید داشته باشند تا فعالیت شركت توجیه اقتصادی داشته باشد.
سبحانی دیربازده بودن به دلیل ارتباط با صنعت ریخته گری كشور را دیگر مشكل فراروی این صنعت عنوان و افزود: گردش پول این شركت نیز به سختی و شش ماه در میان اتفاق می افتد.
وی خاطرنشان كرد: با اقدامات انجام شده در یك سال و نیم گذشته، حدود 50 درصد از آلایندگی این شركت كاسته شده و حتی خط تولید 80 هزار تنی نیز تعطیل شده است، اما مشكلات آن بایستی به صورت سازمانی و تشكیلاتی رفع و رجوع گردد.
تهرام/8142/1457/
فيروزكوه- با گذشت حدود چهار دهه از عمر شركت تامين ماسه ريخته گري فيروزكوه، اين بنگاه صنعتي با ايجاد اشتغال مستقيم و غيرمستقيم براي بسياري از اهالي منطقه، به علت آلايندگي مشكلات عديده اي را نيز براي شهروندان به ارمغان آورده است.