توفان، سیل و خشکسالی مهمانان ناخوانده سیستان و بلوچستان

به گزارش ایرنا ، کمبود منابع آبی، فقر پوشش گیاهی و بالا بودن درجه حرارت و تبخیر زیاد از دیگر عوامل بالا بودن  قابلیت حادثه خیزی این منطقه است.

سیستان و بلوچستان در منطقه گرم و خشک واقع شده است و به همین دلیل تاثیرپذیری از سامانه های کم فشار حاره ای و پراکنش زمانی و مکانی بارندگی ها بسیار نامناسب است به طوری که در برخی اوقات تمامی بارندگی های سالیانه یک منطقه و حتی بیش از ۲ برابر آن در کمتر از ۲۴ ساعت نازل شده و سیلاب های سهمگین ایجاد می کنند.

این ویژگی های جغرافیایی و طبیعی سبب شده که در بسیاری از سالها سوانحی چون خشکسالی و سیل بطور توامان در مناطق مختلف سیستان و بلوچستان رخ دهد.

بخش های شمالی سیستان و بلوچستان به دلیل تاثیرپذیری از پدیده مونسون آسیایی(کم فشار هند) در ماه های گرم سال با وزش بادهای نسبتا شدید ۱۲۰ روزه و طوفان و گرد و خاک روبرو است، همچنین از نظر لرزه خیزی بر اساس تقسیم بندی های انجام شده این استان دارای گسل های فراوان و مهمی است که فعالیت این گسل ها باعث وقوع زمین لرزه های متعدد شده است.

گسل مکران در جنوب سیستان و بلوچستان یکی از گسل هایی است که قابلیت خطرزایی بسیار بالایی دارد، همچنین این استان با وجود ۲ آتشفشان نیمه فعال تفتان و بزمان از حیث خطر فوران آتشفشان در زمره مناطق تحت تاثیر خطر محسوب می شود.

حدود ۲۰ سال از خشکی تالاب بین المللی هامون و خشکسالی سیستان می گذرد و این معضل با تغییر اقلیم منطقه به آب و هوایی گرم و خشک و خشن، زندگی را برای مردم از لحاظ اقتصادی و سلامتی دچار مشکل کرده است.

مدیرکل دفتر مدیریت بحران استانداری سیستان و بلوچستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: این استان به دلیل گستردگی و تنوع محیط طبیعی قابلیت حادثه خیزی زیادی دارد به طوری که بر اساس بررسی های انجام شده در پنج سال اخیر توفان گرد و خاک با۴۱/۴ درصد، آبگرفتگی و سیلاب با ۳۶/۵ درصد و زلزله بیش از سه ریشتر با ۱۷/۶ درصد بیشترین حوادث رخ داده در این استان را به خود اختصاص داده اند.

 عباسعلی ارجمندی افزود: میزان خسارات وارده ناشی از سیل و توفان گرد و غبار در سیستان و بلوچستان بیشترین درصد را شامل می شود به طوری که در پنج سال اخیر حدود ۷۹ درصد خسارات وارده به بارندگی و آبگرفتگی و حدود ۱۷ درصد نیز به خشکسالی و توفان های گرد و خاک اختصاص داشته است.

وی بیان کرد: سیستان و بلوچستان به دلیل واقع شدن در منطقه گرم و خشک و تاثیرپذیری از سامانه های کم فشار حاره ای از پراکنش زمانی و مکانی بسیار نامناسب برخوردار است به طوری که در برخی اوقات تمامی بارندگی های سالیانه یک منطقه و حتی بیش از ۲ برابر آن در کمتر از ۲۴ ساعت نازل شده و سیلاب های سهمگین را ایجاد می کنند.

مدیرکل دفتر مدیریت بحران استانداری سیستان و بلوچستان ادامه داد: ویژگی های طبیعی سبب شده تا سیستان و بلوچستان در بسیاری از مواقع بطور همزمان با سوانح مختلفی چون سیل، خشکسالی، زلزله و توفان روبرو شود.

ارجمندی افزود: پدیده های طبیعی و فصلی مونسون شمال و جنوب این استان را تحت تاثیر قرار داده بگونه ای که پدیده مانسون آسیایی(کم فشار هند) در ماههای گرم سال شمال سیستان و بلوچستان را با ورزش بادهای به نسبت شدید ۱۲۰ روزه و توفان گرد و خاک روبرو کرده است.

وی گفت: این استان از نظر لرزه خیزی نیز براساس تقسیم بندی انجام شده دارای گسل های فراوان و مهمی است و فرو رانش صفحه دریای عمان و گسل مکران در جنوب استان سبب وقوع زمین لرزه های متعددی شده است.

مدیرکل دفتر مدیریت بحران استانداری سیستان و بلوچستان افزود: وجود ۲  آتشفشان نیمه فعال تفتان و بزمان این استان را در زمره مناطق تحت خطر فوران آتشفشانی قرار داده است.

وی با اشاره به سوانح طبیعی سال گذشته در سیستان و بلوچستان گفت: در این مدت شاهد بروز ۱۰ مرحله بارندگی شدید و سیلاب در استان، هجوم ملخ های صحرایی، بروز توفان های گرد و خاک در مناطق شمالی، موج گرمای شدید در سال ۹۸، آتش سوزی گسترده در نخلستان ها و بستر دریاچه هامون، آفت زنگ گندم وصاعقه بوده ایم که خسارت های قابل توجهی را به بخش های زیربنایی، ساختمان های مسکونی و بخش کشاورزی و منابع طبیعی استان وارد کرده است.

فرماندار اسبق زاهدان ادامه داد:  به منظور مقابله هر چه بهتر با حوادث و سوانح طبیعی نشست های ستاد پیشگیری برگزار و بر اساس برنامه ریزی های انجام شده مشارکت بیشتر تمامی سازمان ها و مدیران آنها در مدیریت بحران، شناسایی نیروها در سازمان های مختلف و تقویت آنان در امور مدیریت بحران در قالب نیروهای واکنش سریع، تقویت مدیریت واحد بحران در سطح استان با تقویت روحیه کار گروهی، استفاده بهینه از منابع بالقوه سازمان ها و تبدیل آنها به فعل در امر مدیریت بحران و ارائه سریع ترین و موثرترین خدمات امداد و نجات و سایر خدمات مورد نیاز به حادثه دیدگان ناشی از حوادث مورد توجه قرار گرفت.

معاون ستاد مدیریت بحران استانداری سیستان و بلوچستان نیز گفت: این استان با توجه به موقعیت جغرافیایی خود از یک طرف تحت تاثیر جریان های جوی متعدد نظیر جریان بادی شبه قاره هند و به تبع آن باران های موسمی اقیانوس هند است و از طرف دیگر تحت تاثیر فشار زیاد عرض های متوسط قرار دارد.

روح‌الله سرگزی افزود: در سیستان و بلوچستان با توجه به نزدیکی مدار راس السرطان آب و هوای بسیار خشک و گرمای شدید مهمترین پدیده مشهود اقلیمی آن است و در گستره استان عوارض طبیعی گوناگون نظیر کوهستان، دشت، جلگه و مناطق به نسبت پست و هموار مشاهده می شود.

وی ادامه داد: کوهستان ها بخشی وسیعی از این سرزمین را تشکیل داده و کوه های نسبتا بلندی نظیر تفتان، بزمان و بیرک توسط دره ها و دشت های کوچک و بزرگ از هم جدا می شوند.

 معاون ستاد مدیریت بحران استانداری سیستان و بلوچستان گفت: دشت ها و جلگه های این استان نیز به دلیل خاک حاصلخیز و هوای به نسبت گرم از کانون های عمده تولید محصولات کشاورزی محسوب می شود که این خود باعث جذب جمعیت در این مناطق شده است.

سرگزی افزود: در سال آبی ۹۸ - ۹۹ میانگین بارش سیستان و بلوچستان ۱۸۴/۲ میلیمتر ثبت شده این درحالی است که میانگین بارش سال گذشته استان در این مدت ۱۲۹/۷ میلیمتر و بلند مدت ۱۰۹/۸ میلیمتر بوده است با این حساب بارش سال زراعی جاری ۶۷/۷ درصد نسبت به بلند مدت افزایش داشته است.

وی با اشاره به نکات برجسته حوادث رخ داده در سیستان و بلوچستان از ابتدای سال ۹۸ تاکنون گفت: بیشترین درصد سیلاب و آبگرفتگی از لحاظ تعداد به ترتیب به شهرستان دلگان با ۱۴/۲ درصد، فنوج ۱۵/۱ درصد و مهرستان با ۸/۵ درصد رخ داده است.

 معاون ستاد مدیریت بحران استانداری سیستان و بلوچستان گفت:  در بارندگی و سیلاب سال ۹۸ بارندگی ۳۶ ساعته در سیستان و بلوچستان ۱۱ درصد افزایش را نسبت به بارندگی بلند مدت نشان می دهد و بیشترین بارندگی در فنوج با ۲۲۶ میلیمتر به ثبت رسیده است، در این بارندگی ها که همه شهرستان های استان را در برگرفت حدود ۱۱ میلیارد و ۱۳۶ میلیون مترمکعب روان آب جاری شد و دبی پیک رودخانه های استان در این مقطع به ۳۰ هزار و ۹۸۷ متر مکعب در ثانیه رسید.

سرگزی بیان کرد: از سال ۹۸ تاکنون بیش از ۲۶ مورد زلزله بالای سه ریشتر، ۱۱۸ مورد سیل و آبگرفتگی، ۱۲۷ مورد توفان گرد و غبار، بیش از هشت مورد آتش سوزی گسترده، ۶ مورد رعد و برق و هجوم ملخ صحرایی در سطح بسیاری از مراتع استان رخ داده است.

وی گفت: این ستاد با بکارگیری تمام تجهیزات و امکانات موجود در سیستان و بلوچستان به دنبال پیشگیری از حوادث احتمالی و امدادرسانی به موقع در مواقع ضروری بوده است به طوری که تقریبا هر ۱۸ روز یک نشست ستاد پیشگیری، هماهنگی و فرماندهی عملیات پاسخ به بحران استان در سال ۹۸ و هر ۱۰ روز این جلسه تشکیل شده است که این امر از یک سو میزان بالای حوادث و سوانح این استان و از سوی دیگر فعال بودن و آمادگی تمامی نیروهای امدادی و دستگاههای اجرایی استان را نشان می دهد.