بیماری‌های مشترک انسان و دام، عامل ۲۵ درصد مرگ ومیرها در جهان

وحید درخش احمدی روز چهارشنبه ۱۴ مهر ماه که در تقویم رسمی به روز دامپزشکی نامگذاری شده، در گفت وگو با خبرنگار اجتماعی ایرنا، به بیماری های مشترک انسان و دام و راه های پیشگیری از آنها اشاره و خاطرنشان کرد: از دیرباز انسان ها با نگهداری و رام کردن حیوانات از آنها بهره می برند، تغذیه و در صنعت کشاورزی، حمل و نقل و نگهبانی استفاده و گاه به عنوان همدم در خانه نگهداری می کنند.  

وی ادامه داد: این موجودات  زنده در طول حیات خود دچار بیماری هایی می شوند که برخی از این بیماری ها با انسان مشترک است و به طور مستقیم به انسان سرایت می کند؛ به بیماری های مشترک انسان و دام در اصطلاح «زئونوز» می گویند که عامل حدود ۶۰ درصد بیماری هایی است که انسان را درگیر می کند.

درخش احمدی با بیان اینکه طبق آمار سازمان جهانی بهداشت ۲۵ درصد از مرگ و میر ها در جهان به علت بیماری های «زئونوز» است، خاطرنشان کرد: دام و طیور با وجود فوایدی که در تغذیه و کشاورزی برای انسان دارند باعث انتقال برخی بیماری ها به انسان می شوند که شایع ترین آن ها حصبه، تب مالت و بیماری نیوکاسل است.

وی توضیح داد: حصبه یا سالمونلوزیس که به آن تب روده ای نیز می گویند و جزء بیماری های منتقله از غذا است و بوسیله تغذیه انسان از انواع گوشت های سفید و قرمز و تخم مرغ منتقل می شود. همچنین مدفوع گربه های خانگی عامل انتقال بیماری سالمونلازیس است و باید گفت باکتری سالمونلا در مدفوع گربه‌های آلوده یافت می‌شود و می‌تواند منجر به مسمومیت غذایی شود.

به گفته این متخصص آفات، تب مالت توسط بروسلا از شیر نشخوار کنندگان به انسان منتقل می شود که علائم خود را در دام با سقط جنین یا نوزاد نارس نشان می دهد و علائم آن در انسان تب و لرز، خستگی، تعریق، سردرد، درد مفاصل وکمر، بی اشتهایی، کاهش، وزن، یبوست، گلودرد و سرفه خشک  می باشد. دوره کمون این بیماری بین یک تا سه هفته است.

وی، بیماری دیگری که از دام ها به انسان منتقل می شود را فاسیولیازیس عنوان و تصریح کرد: یک بیماری انگلی مشترک بین انسان و نشخوار کنندگان است که از طریق حلزون به میزبان نهایی منتقل و باعث ایجاد کیست در کبد می شود که علائم آن شامل تب گاهی همراه با لرز و عرق شبانه، دردهای شدید شکمی و ... است. تخم انگل از طریق مدفوع آلوده رها شده حیوانات در آب توسط حلزون که میزبان واسط (ناقل بیماری) است به انسان و سایر دام ها منتقل می شود.

وی یادآور شد: این بیماری در شمال ایران به خصوص اواخر زمستان و فصل بهار که به علت بارندگی حلزون ها افزایش پیدا می کنند شایع است و تشخیص آن از طریق مشاهده میکروسکوپی مدفوع افراد مشکوک برای یافتن تخم امکان پذیر است. استفاده از داروهای ضد انگل انسانی برای انسان و ضد انگل دامی برای نشخوارکنندگان  برای درمان این بیماری به کار گرفته می شود.

به گفته درخش احمدی، تب کریمه کنگو (CCHF) یک بیماری خونریزی دهنده تب دار حاد است که بوسیله کنه یا تماس با خون یا ترشحات یا لاشه دام و انسان آلوده منتقل می شود، این بیماری در فصل‌های گرم سال از اواخر فروردین تا اواخر شهریور (زمان رشد و تکثیر کنه‌ها) شیوع می‌یابد.

وی توضیح داد: ویروس کریمه کنگو در بدن کنه تکثیر می‌شود و از طریق گزش و خونخواری به حیوانات اهلی و وحشی و به طور کلی مهره داران منتقل می‌شود. به عبارتی تعدادی از حیوانات اهلی و وحشی مانند گاو، بز، گوسفند، خرگوش صحرایی و جوجه‌ تیغی ویروس را در بدن خود نگهداری و تکثیر می‌کنند اما انواع پرندگان به جز شتر مرغ، در برابر این بیماری مقاوم هستند یعنی ویروس در داخل خون آنها به گردش در می‌آید اما باعث بیماری و مرگ حیوان نمی‌شود.

این حشره شناس ادامه داد: لذا خون این حیوانات برای انسان آلوده کننده است و از طرف دیگر انسان می‌تواند در اثر گزش کنه‌های آلوده نیز مبتلا شود و خون و ترشحات بدن انسان آلوده که بیمار می‌شود نیز برای افراد دیگر آلوده کننده خواهد بود.

درخش احمدی بیماری دیگری که بین انسان و حیوانات وحشی و اهلی مشترک است را تب شالیزار عنوان و خاطرنشان کرد: یک بیماری باکتریایی است که از طریق ادرار حیوانات آلوده به انسان منتقل شده و علائمی شبیه به کرونا دارد و مورد دیگر کیست هیداتیک است که توسط نوزاده انگل اکینوکوکوس گرانولوزوس در روده انسان، دام و سگ ایجاد می شود، تخم این انگل در خاک است و در صورت بلع مستقیم به روده میزبان انتقال پیدا می کند.

این حشره شناس درباره راهکار پیشگیری از انتقال بیماری حیوان به انسان، توصیه کرد: باید از سالم بودن آب مصرفی اطمینان حاصل کنیم. همه تلاش خود را به منظور فراهم نمودن آب آشامیدنی سالم برای خانواده و حیوانات انجام دهیم. چاه ها باید به درستی ساخته شوند تا در برابر آلودگی ایمن باشند. ضمن اینکه ضایعات و زباله ها را به روش های درست دفع کنیم چرا که بسیاری از بیماری ها از طریق مدفوع حیوانات آلوده که به داخل آب نشت می‌کنند یا از بدن حیوانات مرده ای که بدرستی بدن آنها دفع نشده است ایجاد می‌شوند.

وی ادامه داد: برای کنترل حیوانات ولگرد شهری مانند سگ و گربه باید اقداماتی نظیر زنده گیری، عقیم سازی این حیوانات در اولویت مراجع ذیصلاح باشد و نسبت به درمان، سمپاشی و ضدعفونی مراکز نگهداری آنها به منظور  کنترل اکتو پارازیت هایشان ناقلین که عامل انتقال این بیماری ها هستند، توجه ویژه شود.

درخش احمدی به دامداران و افرادی که حیوان خانگی نگهداری می کنند هشدار داد: حیوانات را جهت معاینات دوره ای بصورت مرتب نزد دامپزشک مربوطه ببرید. پس از دست زدن به هر حیوانی حتی واکسینه شده دست های خود را با آب و صابون کاملا شسته و ضدعفونی کنید.

وی با تاکید بر اینکه کنترل نشدن سلامت دام، علاوه بر وارد آوردن زیان های سنگین اقتصادی به تولیدکنندگان و عرضه کنندگان، سبب گسترش انواع بیماری های مشترک بین انسان و دام می شود، توصیه کردد: برای تهیه گوشت و فراورده های دامی از مراکز دارای مجوز و استاندارد و تحت نظر دامپزشکی خرید شود تا از ابتلاء به بیماری ها در امان باشید.

درخش احمدی افزود: توصیه می شود در خوابگاه های کارگری در استان ها و شهرستان های صنعتی کشور مانند استان های خوزستان، بندرعباس، کرمان و ... و شهرستان هایی نظیر عسلویه که محل تردد و اسکان کارگران بویژه کارگران روستایی و دام دار است، حتما قبل از ورود افراد به کمپ ها از نظر عدم ناقل بودن به بندپایان انگلی مشترک انسان و دام مانند کک و کنه باید اطمینان حاصل شود.