اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان اواخر اردیبهشت امسال از اتمام عملیات مرمت گنبد مسجد جامع عباسی و جمع‌آوری داربست‌های آن پس از ۱۱ سال خبر داد اما با باز شدن داربست‌ها مشخص شد کاشی‌های گنبد دچار اعوجاج و قوس ناهمگونی در سیمای آن ظاهر شده است.
مسجد جامع عباسی یا مسجد جامع امام اصفهان بواسطه تزیینات بسیار شگفت‌انگیز بکار رفته در آن شهرت جهانی دارد. گنبد این بنا، یکی از شاهکارهای معماری اصفهان است که بصورت دوپوش(دو پوسته) ایجاد شده است. این مسجد بعنوان یکی از آثار میدان نقش جهان در فهرست میراث جهانی قرار دارد.
مرتضی فرشته نژاد عضو شورای عالی نظارت بر مرمت گنبد مسجد جامع عباسی روز دوشنبه در گفت و گو با ایرنا افزود: در نامه ای که به صورت مکتوب در اختیار معاون میراث فرهنگی وزارت میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی قرار داده شده است، تاکید کرده ام که امضای ما در صورت جلسه اتمام و تحویل مرمت کاشیکاری در صورتی خواهد بود که ۹ شرط لازم اجرا شده باشد؛ شروطی که به ما نشان می دهد وضعیت گنبد چگونه است.
« نتایج بررسی های میدانی و کتابخانه ای شورای عالی نظارت بر مرمت گنبد مسجد جامع عباسی در جلسه شنبه به تاریخ ۹ دی ماه در تهران به علی دارابی ، معاون میراث فرهنگی وزارتخانه ارائه شده است.»
فرشته نژاد اولین شرط لازم در صورت جلسه اتمام و تحویل مرمت کاشیکاری گنبد مسجد جامع عباسی را انجام فوتوگرامتری از پوسته خارجی جهت صحت و سلامت کاشیکاری گنبد و آسیب شناسی آن دانست و افزود: بارها گفته ام و این بار هم در جلسه شنبه شب، در حضور معاون میراث فرهنگی کشور گفتم«به کسی که سرش درد می کند می گویند، ام آر آی بگیرد تا ببینند وضعیتش چطور است. این سردرد ممکن است هزارن دلیل داشته باشد.» بنابراین انجام این فوتو گرامتری جهت آسیب شناسی پوسته خارجی گنبد لازم است.
این استاد مرمت بناهای تاریخی با اشاره به تجربه انجام نقشه برداری فوتو گرامتری در مشخص شدن ایراد «صفه استاد» مسجد جامع عتیق در دوران قبل از انقلاب ۵۷گفت: کاسی سینگی های گنبد در فصول مختلف سایه می اندازد و تیره و روشن می شود؛ گنبدی که بایستی یکنواختی خودش را نشان بدهد، کُپ و لُپ نشان داده می‌شود.
فرشته نژاد افزود: ساخت و نصب یک قالب گردان برای دقت کار و جلوگیری از کاسی و سینگی، انجام آزمایش مقاومت کاشی‌ها از لحاظ هماهنگی لعاب و خومه و تاب آوری در سرمای زمستان و گرمای تابستان توسط آزمایشگاه مکانیک خاک دو شرط دیگر است که متوجه شویم چه نوع کاشی ای در گنبد کار شده است.
وی چهارمین شرط برای تحویل گنبد کاشیکاری شده ای که با انتقاد زیادی مواجه بوده است را جنس لعاب از جنس سنتی و خومه خالص و یکدست دانست و افزود: تراش صحیح کاشی‌ها از نظر جذب و جفت و غیرقابل نفوذ بودن مهم است؛ وقتی کاشی‌ها را می تراشند نباید بیشتر از یک میل فاصله داشته باشد.
به گفته این عضو شورای عالی نظارت بر مرمت گنبد مسجد جامع عباسی، تعبیه مفتول نمره ۳(مفتول پنبه ای) در پشت کاشی‌ها و ریختن تخمیر ، همچنین پیش بینی کفگیرک فلزی به تعداد لازم و کافی بین بند آجرهای گنبد، شرط‌های دیگر برای امضای صورت جلسه اتمام و تحویل مرمت کاشیکاری مسجد جامع عباسی است.
وی در ادمه افزود: هشتمین شرط، تمیز کاری گنبد از ملات‌های فرسوده پشت کاشیکاری‌ها و زنده سازی ملات آجرها و نهمین و آخرین شرط، تضمین حداقل ۲۰ سال پایداری و ماندگاری کاشی روی گنبد است.
فرشته نژاد در این رابطه توضیح داد: گنبد در زمان شاه عباس اول کاشیکاری شد و ۴۰۰ سال دوام داشت، در قبال این همه پولی که بابت مرمت گرفته شده است، باید حداقل ۲۰ سال تعهد بدهند.
این عضو شورای عالی نظارت بر مرمت گنبد مسجد جامع عباسی افزود: اگر این ۹ شرط انجام شده باشد و پیمانکار و ناظر امضا کند که این کارها را انجام داده است و سندهای انجام این ۹ شرط هم در اختیار ما قرار گیرد، صورت جلسه ی تحویل مرمت گنبد مسجد را امضا خواهیم کرد.
وی تصریح کرد: در صورتی که این مرمت اجرا شده، قابل اصلاح نباشد؛ لازم است که از ناظر، پیمانکار و مجری خلع ید و ناظر و مجری ذی صلاح انتخاب و اجرای کار به صورت امانی انجام شود.
فرشته نژاد افزود: باید طرح کاشیکاری تهیه و در شورای پنج نفره شورای عالی نظارت بر مرمت گنبد مسجد جامع عباسی تصویب شود و در این صورت کار پیش برود.
به گفته فرشته نژاد حاضران جلسه شنبه شب با حضور علی دارابی معاون میراث فرهنگی کشور،علیرضا ایزدی مدیر کل میراث فرهنگی اصفهان، فریبا خطابخش مدیر پایگاه جهانی میدان نقش جهان، اسکندر مختاری متخصص سازه و مرتضی فرشته نژاد معمار و استاد مرمت بناهای تاریخی بوده و مهرداد حجازی، متخصص سازه در این جلسه حضور نداشته است.
اعضای کمیته ویژه برای نظارت بر مرمت گنبد مسجد جامع عباسی که به دستور قائم مقام وزیر و معاون میراث فرهنگی کشور بعد از انتقادات بر مرمت این گنبد تشکیل شد، مرتضی فرشته نژاد، اسکندر مختاری ، مهرداد حجازی و علیرضا ایزدی هستند.
نظر شما