آری، اوایل سال 97 قتلی در منطقه «قلعه نو» تهران رخ داد كه گفتند جرقه آن با بوق خورده بود؛ به دنبال بوق زدن راننده پژو 206 برای عابران در حال حركت، دعوا شروع و در نهایت با اصابت چاقو به عابر و قتل وی تمام شد.
**كاربردهای واقعی و خودساخته بوق
درباره تعریف «بوق در وسیله نقلیه» در دانشنامه ویكی پدیا اینچنین آمده است: دستگاه تولید كننده صدا كه به منظور «هشدار دادن» برای رسیدن یا «حضور» وسیله نقلیه به دیگران مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این نخستین تعریف از بوق است؛ یعنی زمانی كه اولین نسل خودروها را در جهان ساختند برای آنكه از جان راننده یا دیگر افراد محافظت كنند بوق را هم روی خودرو نصب كردند تا نزدیك شدن به همدیگر را از طریق بوق اطلاع دهند اما به مرور زمان بوق بویژه در كشورمان كاربردهای دیگری هم پیدا كرده است.
به طور مثال، راننده سرویس دانش آموز سرِ صبح، وقتی هنوز بسیاری از شهروندان خوابند، جلو منزل كه می رسد به جای آنكه پیاده شود زنگ آیفون را بزند و صاحبخانه را مطلع كند دستش را روی بوق می گذارد؛ به همان راحتی.
علامت دادن برای سواركردن مسافر، سلام، خداحافظی، اعتراض، تشكر و فحاشی از جمله كاربردهای كنونی بوق است؛ خدا نكند راننده ای حق ما را زیر پا بگذارد یا اجازه عبور به ما ندهد برای آنكه نشان دهیم تخلف كرده یا عصبانیتمان را خالی كنیم دستمان را روی بوق می گذاریم و هرچه دیرتر دستمان را برداریم انگار بیشتر تخلیه می شویم.
یا بعد از مهمانی، وقتی همه از خانه بیرون آمده اند تا مهمانان بدرقه شوند، وقتی پشت فرمان می نشینند تا به خانه بازگردند باوجود آنكه چندین بار همدیگر را در آغوش گرفته اند، بوسیده اند و خداحافظی كرده اند اما باز دستشان را روی بوق می گذارند تا هم دوباره خداحافظی سفت و محكم تری كرده باشند و هم بعضی هایشان، با بوق ممتد، تشكرشان را به طور خیلی ویژه تر از میزبان نشان دهند؛ غافل از همسایگانی كه در آن ساعت معمولا خواب هستند.
بگذریم كه بازار انواع بوق های گوشخراش با صداهای بلند و وحشتناك نیز برای خودش جزییات، قیمت های مختلف و مشتریان خاصی دارد.
**ابزاری مهم در عروسی
اما بعضی مواقع این بوق زدن ها شكل دیگری به خود می گیرد؛ شكلی مخرب اما چون دیگر به عادت تبدیل شده شاید خیلی هم كسی مخالفتی نمی كند. اگر جایی، آن هم نیمه شب مراسم عروسی بود؛ همراهان ماشین عروس یا خود ماشین عروس كه عموما حركتشان از تالار به نیمه های شب یا بامداد می انجامد سیل بوق های ممتد و آهنگین را نثار شهر و شهروندان می كنند.
اینجاست كه كمی نمی اندیشیم ممكن است در كنار خیابان بیمارستانی باشد یا خانواده ای، بیماری در منزل داشته باشد؛ آنچه مهم است صدای بلندتر و كوبنده تر بوق هایمان است تا نشان دهیم كه شادتریم یا بوق خودرو ما قوی تر است و بیشتر شنیده می شود.
**جریمه بوق چقدر است؟
معاون آموزش و فرهنگ ترافیك پلیس راهور پایتخت گفته است: بوق زدن در محل‌های ممنوعه یا بوق زدن «غیرضروری و مكرر» مشمول 30 هزار تومان جریمه می‌شود.
سرگرد «مسلم تیموری» چندی پیش در گفت وگو با رسانه ها افزوده است: تولید صدای نامتعارف و ناهنجار از بوق‌های شیپوری، لوله اگزوز خودرو، سامانه صوتی یا بلندگوی منصوب در وسایل نقلیه به 40 هزار تومان جریمه منجر می شود.
به گفته وی، بوق زدن صرفاً به‌منظور پیشگیری از خطرات، حوادث و سبقت گرفتن در طول روز استفاده می‌شود.
برابر آئین نامه راهنمایی و رانندگی، رانندگان وسایل نقلیه هنگام مواجه شدن با خطرات ناشی از تردد عابران پیاده، موتورسیكلت سواران و سایر وسایل نقلیه، مجاز به استفاده از بوق به‌منظور آگاه كردن طرف مقابل برای پیشگیری از سانحه هستند.
**بوق زنان آیا جریمه می شوند؟
تلاش خبرنگار ایرنا طی چندروز برای گرفتن آمار افرادی كه به علت تخلف بوق زدن جریمه شده اند در تهران بی نتیجه ماند و متولیان پلیس راهنمایی و رانندگی (راهور) تهران بزرگ، تا لحظه انتشار خبر آماری در اختیار ما قرار نداند اما آنچه كه در سطح شهر مشهود است اینكه كمتر پیش آمده یا مشاهده شده فردی را به علت بوق زدن های بیجا یا حتی در مراسم عروسی جریمه كرده باشند.
اگر هم موردی در این زمینه بوده، ایرنا آمادگی دارد كه اطلاعات پلیس راهور را منتشر كند.
برخی كارشناسان، همین نكته یعنی سختگیری و جریمه نكردن متخلفان را در عادت كردن شهروندان به بوق زدن های بی رویه و در نهایت جابازكردن این پدیده در فرهنگ رانندگی ما موثر می دانند و معتقدند غیر از فعالیت های فرهنگ ساز كه باید انجام شود اگر با این پدیده ناهنجار برخورد لازم صورت گیرد به طور حتم از تبعات آن نیز كاسته خواهد شد.
**آلودگی صوتی و مضرات آن
بوق های بیجا عامل مهمی در آلودگی صوتی به شمار می روند؛ پدیده ای كه براساس اعلام كارشناسان اگر بیشتر از آلودگی هوا مخرب نباشد، كمتر نیست.
دكتر بصیر هاشمی متخصص گوش، حلق و بینی در مورد زیان های آلودگی صوتی بر بدن انسان ها گفت: صدایی كه بیش از حدمجاز در محیط انتشار پیدا كند آلودگی صوتی تلقی می شود كه می تواند روی شنوایی افراد تاثیر بگذارد.
به گفته وی، ریزساخت هایی كه در گوش داخلی به عنوان سلول های «مویی» (گیرنده های حسی) وجود دارند به صداهای خیلی بلند حساس هستند.
هاشمی افزود: وقتی شدت صوت از حدی بالاتر برود «كاهش شنوایی از صدای بلند» رخ می دهد كه علت آن نیز آسیبی است كه سلول های حساس شنوایی در گوش داخلی می بینند.
وی بیان كرد: در صورتی كه صدا از حدمجاز خیلی فراتر برود ممكن است افت شنوایی شدید و عمیق هم به وجود آورد.
این متخصص گوش، حلق و بینی تاكید كرد: بنابراین كار و زندگی كردن در محیط های شلوغ، پرسروصدا و موزیك خیلی بلند، اطراف فرودگاه ها، محیط های جنگی یا مكان هایی كه انفجار و تیراندازی در آنها اتفاق می افتد می تواند این نوع بیماری و آسیب ها را به همراه داشته باشد.
به گفته وی آسیب های وارده اغلب غیرقابل جبران است و معمولا در افرادی كه در سنین بالا دچار پیرگوشی می شوند یكی از مهمترین عوامل، همین آلودگی صوتی است.
براساس نتایج تحقیقی كه سال 2014 در 29 مدرسه آلمان انجام و در سایت «دویچه وله» منتشر شده است، سر و صدا باعث كاهش یادگیری در كودكان نیز می‌شود؛ این تحقیق اثبات كرده آلودگی صوتی تاثیر منفی روی یادگیری و حافظه بلندمدت كودكان داشته و میزان هورمون های استرس زا را در آنان افزایش می دهد.
همچنین در برخی دیگر منابع علمی آمده است: كاهش قدرت شنوایی، سر درد، خستگی، سر گیجه، استرس، افسردگی، افزایش فشارخون، تحریك پذیری و زودرنجی، ضعف سیستم ایمنی بدن، سوءهاضمه و مشكلات گوارشی، آسیب پذیری در مقابل بیماری های ویروسی و عفونی، سقط جنین و كاهش وزن نوزاد در بدو تولد از جمله تبعات آلودگی صوتی به شمار می رود.
كاهش بازده فكری و جسمی، رنگ پریدگی، كاهش درجه حرارت بدن، انقباضات عضلانی و عروقی، بیماری های قلبی و عصبی، بیماری ام.اس و تغییر در عملكرد طبیعی غدد درون ریز نیز از جمله دیگر اثرات آلودگی صوتی عنوان كرده اند.
**وقتی گیاهان هم بیمار می شوند
آلودگی صوتی همچنین اثرات مخربی نیز روی رشد گیاهان دارد؛ نتایج برخی تحقیق های علمی اثبات كرده كه حتی پرندگانی كه در شهرهای پرسروصداتر زندگی می كنند با صدای بلندتری آواز می خوانند تا شاید جلب توجهی كرده باشند.
** چرا اینقدر بوق می زنیم؟
در این میان پرسشی ساده مطرح می شود؛ باوجود آنكه می دانیم بوق زدن بیجا زیان بار است و مزاحم دیگران، چرا اینقدر بوق می زنیم؟
خبرنگار ایرنا در گفت وگو با چند جامعه شناس به دلایل اجتماعی این موضوع پرداخته است.
مصطفی خالق پور جامعه شناس معتقد است: این پدیده را می توان با مفهوم «آنومی» تحلیل كرد؛ آنومی وضعیتی است كه در آن افراد جامعه مبنای اخلاقی برای رفتار خود ندارند، قدرت تمایز ذاتی بین امر اخلاقی و غیراخلاقی را از دست می‌دهند و به لحاظ رفتاری بلاتكلیف هستند.
وی افزود: در چنین شرایطی افراد با علم به اینكه رفتارشان برای دیگران ایجاد مزاحمت می كند ولی به رفتار ناهنجار خود ادامه می دهند.
این جامعه شناس با بیان اینكه این پدیده از منظر مفهوم جامعه پذیری هم قابل تحلیل است توضیح داد: افرادی كه فرآیند جامعه پذیری را به شكل متوازن طی نكرده اند به بلوغ اجتماعی نمی رسند و همواره رفتار آنان -چه آگاهانه و چه ناآگاهانه- دیگران را به دردسر می اندازد.
خالق پور گفت: چنین افرادی چون در فرآیند جامعه پذیری خود به قدرت تشخیص امر «هنجارمند» و «ناهنجار» نرسیده اند در سنین بالا هر چقدر هم كه آگاه باشند كه كارشان دیگران را اذیت می كند، ولی چون در شخصیت آنان نهادینه نشده و ارزش ها به صورت بنیادین درونی نشده است، باز شاهد چنین رفتارهایی خواهیم بود.
این جامعه شناس با بیان اینكه عادت واره یا «هپیتوس» هم مفهوم تحلیلی مناسبی برای این شكل از رفتار است تشریح كرد: چنین رفتارهایی براساس آموزش هایی كه افراد در خلال زندگی خود می بینند به ملكه ذهن آنان تبدیل می شود و رفتارشان حالت «پیشاتاملی» به خود می گیرد؛ به عبارت دیگر قبل از انجام عملی، به نتایج و پیامدهای آن توجه نمی كنند.
** نحوه استفاده از خودرو جاماند
امید عزیززاده دانشجوی دكترای جامعه شناسی دانشگاه شهید باهنر نیز درباره این موضوع گفت: در هر جامعه ای یكسری قواعد نانوشته براساس عرف و عادت وجود دارد كه از روش های مختلف به مردم منتقل می شود.
وی كارشناس علوم اجتماعی نیز علت چنین رفتارهایی را در جامعه پذیری دانست و اضافه كرد: ما خودروهای زیادی را وارد جامعه كردیم اما شیوه های استفاده از آنها همچنان مبتدی و ابتدایی است و نتوانسته ایم فرهنگ مناسب استفاده از آنها را در جامعه به وجود آوریم.
**جریمه پلیس، بازدارنده است
سپهر طاهری پژوهشگر حوزه جامعه شناسی نیز درباره راه حل این موضوع معتقد است: همه چیز از خانواده شروع می شود؛ شاید اساسی ترین دلیل نقض حریم خصوصی اشخاص، در خانواده و در دوران كودكی و نوجوانی باشد.
وی افزود: این ناهنجاری به صورت ناخودآگاه، خودش را در جامعه بروز می دهد؛ وظیفه این فرهنگ سازی برعهده خانواده و دولت است.
این پژوهشگر تاكید كرد: جریمه كردن توسط پلیس را هم می توان از اقدامات بازدارنده و موثر دانست.
**توصیه به شهروندان
به شهروندان ساكن در تهران و نیز سایر شهرهای بزرگ توصیه شده است با استفاده از روش هایی ساده، هم مانع تولید صدا شوند و هم خودشان را از تاثیرات مخرب آلودگی صوتی مصون تر نگه دارند.
این روش ها به شرح زیر اعلام شده اند: رعایت سرعت مجاز هنگام رانندگی، استفاده از لاستیك های مناسب برای خودروها، بوق نزدن در مكان های خاص نظیر مناطق مسكونی، بیمارستان ها و مدارس.
كارشناسان می گویند گرچه ممكن است ماندن در فضای پرسروصدا بعد از گذشت مدت زمانی، برای انسان عادی شود و فكر كند كه شرایط عادی است اما آلودگی صوتی تاثیر مخرب خود را روی انسان ها می گذارد و كاهش آستانه تحمل، استرس و بسترسازی برای بیماری های عصبی را نیز به دنبال دارد.
گزارش از: سیمین یزدانپناه و داود میاندهی
تهرام/1008
تهران- ایرنا – به كاربردهای بوق خودرو در طول زمان افزوده ایم و معلوم نیست می خواهد از كجا سر دربیاورد؛ از بوق زدن برای سلام، خداحافظی و خالی كردن ناسزاهایمان بر سر رانندگان متخلف گرفته تا حتی بوق هایی كه عامل قتل می شوند.
