با وجود دستاوردهای عظیم علمی در حوزه بهداشت، درمان و تشخیص آن برآورد میشود یک میلیون و ۴۰۰ هزار نفر به هپاتیت بی و ۱۸۶ هزار نفر هم به ویروس سی مبتلا باشند که ۷۰ درصد این افراد هنوز شناسایی نشده‌اند و متاسفانه با وجود پیشرفت‌های علمی ۹۰ درصد افراد مبتلا از بیماری خود اطلاعی ندارند.
هپاتیت به معنای التهاب کبد است که فعالیت این عضو حساس را مختل می‌کند و به علل مختلف فرد را مبتلا می‌کند و هپاتیت‌های ویروسی یکی از اصلی ترین چالش‌های حوزه بهداشت و درمان در عرصه جهانی است که هزینه‌های زیادی را به اقتصاد کشورها تحمیل می‌کند.
از هپاتیت بی و سی به عنوان قاتل خاموش نام برده میشود ،بر اساس گزارش سال ۲۰۱۵ میلادی سازمان جهانی بهداشت برآورد میشود سالانه ۱.۴ میلیون مورد مرگ به علت سیروز و سرطان کبد رخ می‌دهد که ۴۷ درصد آن به علت هپاتیت بی و ۴۸ درصد ناشی از هپاتیت سی و بقیه موارد منتسب به سایر هپاتیت‌هاست.
متاسفانه بیشتر بیماران هپاتیت سی از ابتلای خود اطلاعی ندارند، همچنین براساس آخرین مطالعات انجام شده در ایران، شیوع هپاتیت بی در جمعیت عمومی کشور کمتر از ۱.۵ درصد است و در بعضی استان‌ها از جمله گلستان، سیستان و بلوچستان میزان شیوع بالاتر از سایر مناطق و حدود سه درصد است، لذا ایران در ردیف کشورهایی با شیوع کمتر هپاتیت بی قرار دارد.
در هفته‌های نخست ابتلای فرد به ویروس نشانه‌ای در وی دیده نمی‌شود و به اصطلاح دوره کمون را طی می‌کند، گاهی ممکن است نشانه‌های بیماری سال‌ها بروز نکند و نهفته بماند، و در این دوره ، کبد آسیب می‌بیند و پس از آن علائم بیماری بروز می‌کند.
به گفته کارشناسان هپاتیت بیماری خطرناک، بدون علامت و خاموش است، می‌تواند حتی سبب
مرگ فرد شود، افرادی که دارای رفتارهای پرخطر جنسی یا از گروه معتادان ترزیقی هستند باید با مراجعه به پزشک و انجام آزمایش از سلامت خود اطمینان پیدا و در صورت ابتلا از پیشرفت بیماری جلوگیری کنند.
۲۸ جولای (ششم مرداد ماه) میلادی، سالروز تولد پروفسور « ساموئل باروخ بلومبرگ»، کاشف ویروس هپاتیت بی و برنده جایزه نوبل ،روز جهانی هپاتیت نامگذاری شد و به همین مناسبت بهانه‌ای شد گفت و گویی با کارشناس این بخش در زمینه راههای انتقال ، علائم و پیشگیری از بیماری داشته باشیم.
از سال ۹۰ تاکنون نوزاد مبتلا به هپاتیت در یزد متولد نشده است
کارشناس برنامه کنترل و مراقبت هپاتیت مرکز بهداشت یزد می‌گوید: با توجه به اقدامات پیشگیری و مراقبت‌های بهداشتی از سال ۹۰ تاکنون نوزاد مبتلا به هپاتیت در استان متولد نشده است.
مهدی یاوری با اشاره به اینکه در این مدت ۶۶۳ مادر مبتلا به ویروس هپاتیت وضع حمل کردند، اظهار کرد: هیچ یک از نوزدان به بیماری هپاتیت ب مبتلا نبودند.
وی به مادران مبتلا به هپاتیت توصیه کرد که موضوع ابتلای خود را با پزشک مربوطه در میان بگذارند تا اقدامات لازم برای پیشگیری از انتقال بیماری به نوزادان انجام شود.
کارشناس برنامه کنترل و مراقبت هپاتیت مرکز بهداشت یزد اضافه کرد : همچنین از سال ۷۲ تمام نوزادان، واکسینه و در مقابل این بیماری ایمن شدند و در حال حاضر میزان شیوع هپاتیت در گروه سنی زیر ۲۵ سال بسیار کاهش یافته است.
وجود ۲ هزار و ۵۰۰ بیمار مبتلا به هپاتیت در یزد
وی با بیان اینکه تاکنون ۲ هزار و ۵۰۰ نفر در استان آلوده به ویروس هپاتیت شناسایی شدند،
گفت: از این تعداد یک هزار و ۹۰۰ نفر به هپاتیت بی و ۶۰۰ نفر به هپاتیت سی مبتلا هستند.
وی تصریح کرد: ۵۱ درصد مبتلایان به هپاتیت بی مرد و ۴۹ درصد زن و همچنین از مجموع مبتلایان به هپاتیت سی ۸۷ درصد مرد و ۱۳ درصد زن می‌باشند.
یاوری بیشترین گروه سنی مبتلایان به هپاتیت بی و سی را ۲۵ تا ۳۵ سال بیان کرد و افزود: از سال ۷۲ به دلیل واکسینه شدن افراد نسبت به هپاتیت بی، در گروه سنی زیر ۲۵ سال آلودگی به این ویروس کاهش یافته است و حدود ۹۰ درصد مبتلایان از بیماری خود آگاهی ندارند.
شناسایی سالانه ۱۵۰ تا ۲۰۰ بیمار جدید در استان
وی ادامه داد: با توجه به گزارش مطب پزشکان ، آزمایشگاه‌ها، بیمارستان‌ها و مراکز درمانی استان سالانه ۱۵۰ تا ۲۰۰ بیمار در استان شناسایی می‌شوند.
یاوری میزان شیوع ابتلا به هپاتیت بی را در کشور یک و نیم درصد ذکر کرد و یادآور شد: میانگین شیوع ابتلا به هپاتیت سی در کشور نیم درصد است.
کارشناس برنامه کنترل و مراقبت هپاتیت مرکز بهداشت یزد تخمین زد، بیش از ۱۸۰ هزار نفر مبتلا به هپاتیت باشند که تاکنون حدود ۳۰ درصد شناسایی شده‌اند .
توجه ویژه به هپاتیت بی و سی
به گفته کارشناس برنامه کنترل و مراقبت هپاتیت مرکز بهداشت یزد، هپاتیت ویروسی به علل مختلف در افراد بروز می‌کند که منحر به تورم کبد میشود، که مهمترین نوع آن بی و سی است که به دلیل مزمن شدن از اهمیت زیادی برخوردار است.
یاوری اظهار کرد : در میان شایع ترین علت هپاتیت‌های ویروسی آ، بی، سی، ای و دی، نوع بی و سی است که علت اصلی بیماری مزمن کبدی است، می‌تواند به سیروز، سرطان کبد (کارسینوم هپاتوسلولار) و مرگ منجر شود.
راههای انتقال هپاتیت
وی افزود: خون آلوده از طریق استفاده مشترک از وسایل تزریقی آلوده شامل سرنگ و سوزن مشترک و حتی فیلتر و یا پایپ مشترک، استریلیزاسیون نامناسب یا استفاده مجدد وسایل پزشکی غیر استریل مانند استفاده مجدد از سرنگ و سوزن، تزریق خون یا فرآورده‌های خونی غربال نشده ، خالکوبی یا تاتو و سوراخ کردن بدن با وسایل آلوده ،تیغ ریش تراشی، قیچی و ماشین اصلاح مشترک در صورت آلودگی با خون فرد مبتلا از جمله راههای انتقال این بیماری است.
یاوری در ادامه گفت و گو با خبرنگار ایرنا، رفتارهای پرخطر جنسی، انتقال ویروس از مادر مبتلا به جنین ، و مصرف الکل را از دیگر راههای انتقال بیماری برشمرد و اظهار داشت: بیشترین گروه در معرض خطر به این ویروس در درجه اول مصرف کنندگان تزریقی مواد افیونی و افراد دارای رفتارهای پر خطر جنسی و در درجه بعد بیماران هموفیلی، تالاسمی و بیماران تحت دیالیز هستند.
راههای عدم انتقال
این کارشناس برنامه کنترل و مراقبت هپاتیت مرکز بهداشت یزد خاطرنشان کرد : از طریق دست دادن و بوسیدن فرد مبتلا ، استفاده از ظروف غذای مشترک، معاشرت‌های معمولی در محل کار و منزل ، از راه هوا، استفاده از سرویس بهداشتی مشترک شنا در استخر و شیردهی بیماری منتقل نمی شود.
معتادان ترزیقی، گروه در معرض خطر
یاوری با اشاره به انتقال ویروس از طریق فرآورده‌های خونی می‌گوید: بعد از اجرای برنامه مستمر غربالگری اهداکنندگان خون در ایران، این بیماری به طور قابل توجهی در افراد مبتلا به تالاسمی، هموفیلی و بیماران تحت دیالیز کاهش یافته است، متاسفانه معتادان تزریقی هنوز هم به عنوان منبع اصلی عفونت در کشور محسوب می‌شوند.
علائم بیماری
کارشناس برنامه کنترل و مراقبت هپاتیت مرکز بهداشت یزد با بیان اینکه عفونت هپاتیت سی و بی به ۲ شکل حاد و مزمن بروز می‌کند، افزود: عفونت حاد زمانی است که ابتلای فرد در ۶ ماه اول تشخیص داده شود و حدود ۷۵ درصد موارد ابتلا به عفونت حاد بدون علامت است.
وی خاطرنشان کرد: شایع ترین علائم بیماری شامل علائم شبه آنفلوآنزا از جمله درد عضلانی و تب بالای ۳۸ درجه سانتیگراد، احساس خستگی ، بی اشتهایی ، درد شکم ، احساس کسالت و ناخوشی ، تهوع و زردی در چشم و پوست است.
عفونت مزمن
کارشناس برنامه کنترل و مراقبت هپاتیت مرکز بهداشت استان یزد افزود: هپاتیت مزمن نیز معمولا بدون علامت است اگرچه ویروس می‌تواند باعث آسیب پیش رونده کبدی شود و پیامدهای جدی برای فرد ایجاد کند.
هپاتیت، علت اصلی سیروز کبدی و سرطان کبد
وی اضافه کرد: در صورت بی توجهی به درمان سرطان علت اصلی مرگ ناشی از عفونت با هپاتیت بی و سی است که میانگین طول عمر و بقای فرد پس از تشخیص، حدود ۲۰ ماه است.
کارشناس برنامه کنترل و مراقبت هپاتیت مرکز بهداشت یزد افزود: یک نفر از سه تن که به هپاتیت سی مبتلا می شود، در مدت ۲۰ الی ۳۰ سال به سیروز مبتلا و در بعضی‌ها نارسایی کبد یا سرطان کبد ایجاد خواهد شد.
وی خاطرنشان کرد: در حدفاصل ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۳ میلادی مرگ‌های مرتبط با هپاتیت بی به علت سیروز و یا سرطان کبد تا ۳۳ درصد افزایش یافته بود و ۶۸۶ هزار مورد مرگ در سال۲۰۱۳ در دنیا گزارش شده است.
عوامل تشدید کننده هپاتیت
وی افزود: نوشیدن الکل ، ابتلا به دیابت نوع ۲ ، ابتلا به هپاتیت سی در سنین بالاتر، ابتلا به آچ. آی وی(HIV) از جمله عواملی است که می تواند خطر ابتلا به سیروز کبدی را افزایش دهد.
تتو و خالکوبی غیر بهداشتی منجر به هپاتیت سی می شود
کارشناس برنامه کنترل و مراقبت هپاتیت مرکز بهداشت یزد بر لزوم پرهیز از تتو و خالکوبی تاکید کرد و گفت: در صورتی که در شرایط غیر استریل انجام گیرد، سبب ابتلا به هپاتیت سی میشود.
وی با اظهار تاسف تصریح کرد: خالکوبی و تتو به صورت غیربهداشتی در میان جوانان رو به افزایش است که خطر ابتلا به بیماری را افزایش می دهد.
کارشناس برنامه کنترل و مراقبت هپاتیت مرکز بهداشت یزد توصیه کرد: در آرایشگاه‌های مردانه و زنانه نباید از یک وسیله مشترک استفاده کرد بلکه باید وسایل کاملا استریل و بهداشتی باشد زیرا در صورت استفاده مشترک موجب انتقال بیماری‌های مختلف به ویژه هپاتیت میشود.
لزوم انجام آزمایش
به گفته یاوری تشخیص بیماری با آزمایش ساده خون کاملا مشخص میشود اگر نتیجه آن مثبت بود، نشانه عفونت فعال است و معمولا یک الی سه هفته پس از مواجهه فرد با ویروس در خون ظاهر می شود.
درمان هپاتیت
کارشناس برنامه کنترل و مراقبت هپاتیت مرکز بهداشت یزد خاطر نشان کرد: با ظهور داروهای جدید ضد ویروسی مستقیم الاثر( DAAs ) انقلابی در درمان هپاتیت سی ایجاد شده است.
یاوردی ادامه داد: بدون درمان در عرض چند سال سیروز ایجاد شده می تواند باعث توقف عملکرد کبد شود و در موارد شدید نارسایی کبدی و سرطان کبد رخ دهد و درمان باعث میشود تا تکثیر ویروس در بدن متوقف شود.
درمان هپاتیت سی با دارو
وی با بیان اینکه هپاتیت سی واکسن ندارد افزود: از سال ۲۰۱۳ داروی این نوع هپاتیت وارد بازار شده است و بیماران با مصرف دارو بیماری خود را کنترل و ظرف سه تا ۶ ماه درمان میشود.
یاوری خاطر نشان کرد: درمان هپاتیت در دستور کار سازمان جهانی بهداشت قرار دارد تا سال ۲۰۳۰ هپاتیت سی حذف شود.
راه اندازی کمپین بدون هپاتیت
کارشناس برنامه کنترل و مراقبت هپاتیت مرکز بهداشت استان یزد گفت: به مناسبت روز جهانی مبارزه با هپاتیت ، کمپین بدون هپاتیت روزهای ۶ ، هفتم و هشتم مرداد در میدان آزادی ، امیرچقماق و پارک آزدگان از ساعت ۱۸ تا ۲۳ برگزار میشود.
وی با بیان این که این کمپین با همکاری انجمن علمی دانشجویان پزشکی و معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی برگزار میشود افزود: از مردم می‌خواهیم که به این کمپین مراجعه کنند تا اطلاعات لازم را در زمینه این بیماری به دست آورند.
کارشناس برنامه کنترل و مراقبت هپاتیت مرکز بهداشت استان یزد اضافه کرد: همچنین برنامه‌های آموزشی مختلفی برای گروه‌های هدف و پرسنل مراکز بهداشتی و درمانی در نظر گرفته شده است.
یاوری در ادامه با بیان اینکه خدمات تشخیصی و درمانی این بیماری نیازمند حمایت مالی مردم و خیرین است گفت: شماره حساب ۸۰۰۰۰۸۰۰ با شناسه واریز ۹۸۰۲۳۰۱۰۰۰۰۰۰۲۹۱۳ به نام دانشگاه علوم پزشکی یزد برای کمک‌های خیری درمان هپاتیت سی در نظر گرفته شده است .
استقرار کلینیک هپاتیت
همچنین معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی یزد با اشاره به شعار روز جهانی هپاتیت ۲۰۱۹ مبنی بر سرمایه گذاری برای حذف هپاتیت تصریح کرد: در همین راستا با استقرار کلینیک هپاتیت در مرکز جامع خدمات سلامت نیکوپور شهر یزد برای تمامی بیماران شناسایی شده هپاتیت، پرونده تشکیل شد و مراحل درمانی آنها با هزینه‌های کم و با تعرفه دولتی انجام میشود.
دکتر محمدرضا دهقانی خاطرنشان کرد: این بیماران با مصرف داروهای جدید به مدت سه تا ۶ ماه می‌توانند به طور کامل درمان شوند که با درمان کامل، هم خود فرد از خطر احتمال ابتلا به سرطان کبد نجات می‌یابد و هم حذف این ویروس خطرناک در استان میسر میشود.
وی با بیان این که بیماری هپاتیت در ۹۰ درصد موارد بدون علائم است تصریح کرد: موارد علامت دار شامل زردی، درد شکم، بی اشتهایی، کاهش وزن، خستگی زودرس، اِدِم و غیره است.
بیماران چه می گویند؟
فرد بیماری که ۴۰ بهار عمرش را سپری کرده است ، نیز اظهار کرد: پنج سال قبل متوجه ابتلای خود به هپاتیت بی شده است و با مراجعه به پزشک فوق تخصص و آزمایش DNA متوجه شد که میزان آن بسیار پایین و منفی است و نیاز به مصرف دارو ندارد.
وی خواست نامش ذکر نشود،خاطر نشان کرد: ابتدا خیلی ترس و واهمه داشت ،احساس کرد تا پایان عمرش فاصله زیادی ندارد و با مراجعه به پزشک و کسب اطلاعاتی تحت درمان دارویی قرار دارد.
وی به علت ابتلای خود اشاره‌ای نکرد و افزود: در صورت تاخیر به سرطان کبد مبتلا می‌شد، و به افراد توصیه کرد : برای کنترل و پیشگیری از بیماری به پزشک مراجعه کنند.
۶ مردادماه روز جهانی هپاتیت است که شعار این روز در سال جاری « سرمایه گذاری به منظور حذف هپاتیت» انتخاب شده است.
۲۰۸۸/ ۲۰۴۷