«محمد جواد دهقانی» روز شنبه در گفت‌وگو با خبرنگار دانشگاه و آموزش ایرنا درباره واگذاری رتبه بندی دانشگاه ها به پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، اظهار داشت: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از سال ۹۴ بر اساس ایده معاونت آموزشی خود، طرحی را تحت عنوان سطح بندی دانشگاه ها مطرح کرد که در واقع، نوعی طبقه بندی کلی از رتبه بندی بود.
وی افزود: بر همان اساس، شاخص هایی تهیه و چهار سطح مختلف برای دانشگاه ها در نظر گرفته شد. این سطح بندی حدود ۲ سال متوالی ادامه داشت اما از اوایل سال ۹۸، با توجه به آسیب های شناسایی شده در سطح بندی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری با صدور بخشنامه ای آن را ملغی اعلام کرد.
دلایل لغو سطح بندی
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام درباره دلایل لغو سطح بندی دانشگاه ها، گفت: تفکیک کردن و به شکلی تفاوت قائل شدن در مجموعه دانشگاه های وزارت علوم به طوری که صفتی مانند سطح یک تا چهار آن هم توسط وزارتخانه به دانشگاهی اطلاق شود، چندان شکل علمی نداشت.
دهقانی ادامه داد: دانشگاه های کشور در برخی از حوزه ها خیلی قوی عمل می کنند و اگر همین دانشگاه ها در سطحی قرار گیرند که امکان ابراز حضور در جایگاه علمی نداشته باشند، اقدام صحیحی به نظر نمی رسد؛ یکی دیگر از دلایل تصمیم وزیر علوم این بود که فقط دانش آموختگان دانشگاه های سطح یک در استخدام ها، مراکز، صنایع و حتی در هیأت های اجرایی جذب دانشگاه های مورد اعتبار و قبول قرار می گرفتند.
وی با اشاره به یکی از معایب این سطح بندی، اظهار داشت: در این سطح بندی ملغی شده، دانشگاه های سطح یک فقط به ۱۳ دانشگاه محدود می شد در حالی که الان ۸۲ دانشگاه جامع و ۲۰ دانشگاه صنعتی داریم؛ این تفکیک کردن به نوعی حس تبعیض را به دانشگاه ها القا می کرد.
به گفته سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، از همان زمان لغو سطح بندی، تاکید وزیر علوم مبنی بر این بود که با توجه به تجربه پایگاه استنادی علوم جهان اسلام ارزیابی و رتبه بندی دانشگاه ها با محوریت این پایگاه صورت گیرد و این رتبه بندی به شکل همه جانبه ای ارزیابی جامع و مانعی از دانشگاه ها در مجموعه خود ارائه دهد.
شاخص‌های رتبه‌بندی
وی درباره شاخص های در نظر گرفته برای طرح جدید رتبه بندی دانشگاه ها، اظهار داشت: شاخص ها در جلسات منظم با معاونت آموزشی وزارت علوم تدوین و بر اساس تجربیات، طرح جامعی تهیه شد؛ این طرح شامل شاخص هایی در ارتباط با ماموریت دانشگاه ها، بحث پژوهش و نوآوری، ارتباط با صنعت، اثرگذاری اجتماعی و فرهنگی بود.
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام ادامه داد: شاخص های در نظر گرفته شده باید در نقشه جامع علمی کشور و شورای اسلامی شدن دانشگاه ها در شورای عالی انقلاب فرهنگی نهایی شود و از سال جاری بر اساس شاخص های جدید این رتبه بندی انجام می گیرد.
دهقانی با اشاره به بومی بودن شاخص های رتبه بندی دانشگاه ها، گفت: بومی سازی شاخص ها یعنی اثرگذاری دانشگاه ها در جامعه، صنایع و شاگردپروری در حوزه های مختلف در این رتبه بندی اولویت دارد؛ همه این شاخص ها مستخرج از اسناد بالادستی، سیاست های علم و فناوری و نقشه جامع علمی کشور است.
وی با اشاره به تعداد دانشگاه هایی که در رتبه بندی جدید شرکت می کنند، اظهار داشت: در رتبه بندی های معمول پایگاه استنادی علوم جهان اسلام و بر اساس آخرین نتایج، حدود ۱۹۲ دانشگاه و موسسه پژوهشی شرکت کردند و برای این رتبه بندی جدید پیش بینی شرکت حدود ۲۳۰ دانشگاه و موسسه پژوهشی را داریم.
دهقانی درباره شاخص های رتبه بندی دانشگاه ها خاطرنشان کرد: آخرین نسخه ای که برای رتبه بندی به وزارت علوم ارائه شد، ۶ معیار آموزش (با وزن ۲۵ درصد)، پژوهش های بنیادی و کاربردی (با وزن ۲۵ درصد)، فناوری و نوآوری (با وزن ۲۵ درصد)، بین المللی‌سازی (با وزن ۱۰ درصد)، اثرگذاری اقتصادی و خدمات اجتماعی (با وزن ۱۰ درصد) همچنین زیرساخت و تسهیلات (با وزن ۵ درصد) در نظر گرفته شد که احتمال تغییر این شاخص ها وجود دارد.
کارنامه رتبه‌بندی‌های پیشین
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام با یادآوری رتبه بندی هایی که پیش از این انجام داده است، گفت: ارزیابی و رتبه بندی دانشگاه ها و مراکز پژوهشی کشور از سال ۸۹ آغاز و عملکرد دانشگاه ها در حوزه های پژوهش، آموزش حتی در زیرشاخص های دیگر مانند طرح های تحقیقاتی، اثربخشی اجتماعی توسط وزارت علوم به پایگاه استنادی علوم جهان اسلام واگذار شده بود؛ بنابراین از سال ۸۹ تاکنون نتایج رتبه بندی از سوی این پایگاه اعلام و هر سال در قالب کتاب ها و گزارش هایی به اطلاع دانشگاه ها می رسد.
وی با اشاره به تغییر شاخص ها در رتبه بندی دانشگاه ها، خاطرنشان کرد: در چند سال اخیر تغییراتی در شاخص های رتبه بندی به منظور پوشش همه جانبه مراکز آموزش عالی عملیاتی صورت می گیرد؛ به عنوان مثال، رتبه بندی پژوهشگاه ها از دانشگاه ها جدا شد یا توجه به جنبه های کیفی به جای حجم و کمیت بیشتر در دستور کار قرار گرفت.
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان درباره آخرین رتبه بندی انجام شده، خاطرنشان کرد: آخرین رتبه بندی دانشگاه ها مربوط به سال ۹۷ بود که در آن حدود ۱۹۲ دانشگاه ها و مراکز پژوهشی ۲ وزارتخانه علوم، تحقیقات و فناوری همچنین بهداشت، درمان و آموزش پزشکی حضور داشتند.
به گزارش ایرنا، پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) در چهارمین نشست وزرای آموزش عالی کشورهای اسلامی در اکتبر ۲۰۰۸ میلادی در باکو پایتخت جمهوری آذربایجان به عنوان اولین نظام استنادی جهان اسلام به اتفاق آرا به تصویب رسید. به این ترتیب، بر اساس مصوبات این نشست و همچنین نشست های آتی وزرای آموزش عالی کشورهای اسلامی، تمام کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی موظف به همکاری با ISC شدند. این پایگاه بر اساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۸۷ تاسیس شد.
ISC با در نظر گرفتن استانداردهای علمی، به انتخاب و نمایه سازی نشریات علمی کشورهای اسلامی می پردازد و زمینه لازم جهت ارتقای کیفیت تحقیق و ایجاد یک شبکه پیوسته علمی در سرتاسر کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی فراهم آورده است. این نظام رتبه بندی، با نمایه سازی مقالاتِ تمام متن و تحلیل استنادیِ اطلاعات کتاب شناختی آن مدارک، هر ساله به معرفی دانشگاه ها، نشریات، نویسندگان و آثار برتر علمی جهان اسلام می پردازد.
این پایگاه هم اکنون یکی از ابزارهای کارآمد تصمیم گیری برای طیف وسیعی از کاربران از جمله دانشگاه ها و موسسات پژوهشی، ناشران، اعضای هیات علمی، محققان، تحلیلگران حوزه علم سنجی در کشور و نیز سراسر کشورهای اسلامی محسوب می شود.