به گزارش ایرنا اگرچه آمریکا به‌ویژه در سال‌های اخیر تلاش کرده است تا حد ممکن با تشدید تحریم‌ها اقتصاد و تجارت ایران را مختل یا متوقف کند اما صادرات با ۱۵ کشور همسایه ایران در این سال‌ها نه تنها کاهش نیافت که افزایش چشمگیری داشته و به یکی از راه حل‌های توسعه صادرات غیرنفتی و به تبع توسعه اقتصاد و کاهش آثار زیانبار تحریم تبدیل شده است.
از سویی سال ۹۹ نیز با وجود تشدید تحریم‌ها و همچنین اثر پاندمی ویروس کرونا که موجب مختل شدن اقتصاد جهانی شده است صادرات سنتی یا زمینی به کشورهای همسایه از جمله عراق و افغانستان، تاثیر منفی چندانی از تحریم‌ها نپذیرفت و در مقابل، سودآوری صادرات به این کشورها بیش از پیش افزایش یافته است.
به نظر می‌رسد مهمترین استراتژی برای کاهش آثار زیانبار تحریم را می‌توان در حمایت و توسعه صادرات غیرنفتی و تمرکز روی تجارت با کشورهای هم مرز از طریق مرزهای زمینی جست‌وجو کرد.
استان خراسان جنوبی به عنوان یکی از شرقی‌ترین استان‌های کشور و سومین استان پهناور ایران، در همسایگی ولایت فراه کشور افغانستان و دارای ۳۳۱ کیلومتر مرز مشترک است.
این استان مرزی دارای ۲ گمرک رسمی به نام گمرک بیرجند و گمرک ماهیرود و همچنین چهار بازارچه مرزی گلورده، ماهیرود، یزدان و دو کوهانه است که سه بازارچه بطور یکطرفه به دلایل مختلف از جانب کشور افغانستان بسته است و ماهیرود فعال‌ترین بازارچه خراسان جنوبی است.
از این رو قرار گرفتن استان خراسان جنوبی در مرکز ثقل محور ترانزیتی شرق ایران و واقع شدن در مسیر خط راه آهن سراسری جنوب به شمال، استقرار در مسیر بزرگراه‌های آسیایی و همسایگی با کشور افغانستان از فرصت‌های طلایی آن محسوب می‌شود.
همچنین خراسان جنوبی خدمات دهنده بیش از یک سوم صادرات ایران به افغانستان بوده و موقعیتی مناسب برای ورود به بازار این کشور است.
افزایش ۶۶ درصدی ارزش کالاهای صادراتی
رییس اداره بازرگانی خارجی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: مجموع خروجی کالا از گمرکات استان امسال ۴۲۱ میلیون دلار و از نظر وزنی ۲ میلیون ۳۸۶ هزار تن بوده است که ۶۶ درصد از نظر ارزش و ۴۵ درصد از لحاظ وزنی نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش یافته است.
سعید بهشتی راد افزود: عمده کالاهای صادراتی استان در این مدت شامل سیمان، صیفی جات، روغن سوخت تقطیری، هیدروکربن، کاشی و سرامیک، گازوئیل، حبوبات، نمک و تخم مرغ خوراکی بوده است که به کشورهای افغانستان، عراق، ترکیه، آذربایجان و تایوان صادر شده است.
وی بیان کرد: به لحاظ ترانزیت نیز در هشت ماه گذشته چهار هزار و ۹۲۰ دستگاه کامیون به وزن ۱۵۳ هزار تن از استان جابه جا شده است.
رییس اداره بازرگانی خارجی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی ادامه داد: در این زمینه کالاهایی مانند گردو، نفت کوره، کود اوره، پنل خورشیدی، آرد گندم، موتورسیکلت، روغن خوراکی، سیگار، کود شیمایی، شکر و روغن موتور از کشورهای اندونزی، چین، ترکمنستان، هندوستان، امارات، روسیه و ترکیه به کشور افغانستان ترانزیت شده است.
وی اضافه کرد: میزان کالاهای ترانزیتی به لحاظ تعداد کامیون هزار و ۱۶۵ درصد و از لحاظ وزنی هزار و ۳۷۲ درصد معادل حدود ۱۴ برابر افزایش داشته است.
بهشتی راد تصریح کرد: یکی از دلایل افزایش صادرات امسال نسبت به سال گذشته این است که یکسری محدودیت‌ها و ممنوعیت‌ها کمتر شده است و با اخذ عوارض صادراتی خیلی از کالاها اجازه صادرات دارند.
وی ادامه داد: همچنین خدمات‌دهی به محموله‌های صادراتی در مرز ماهیرود از جمله تکمیل و بهبود برخی زیرساخت‌های مرز، افزایش ساعت کاری و تجهیز گمرکات منجر شد تعداد ناوگان بیشتری تردد داشته باشد.
رییس اداره بازرگانی خارجی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی افزایش نرخ ارز را یکی دیگر از دلایل افزایش صادرات دانست و یادآور شد: از طرفی هماهنگی و هم افزایی دستگاه‌های خدمات رسان در مرز ماهیرود مانند گمرکات، استانداری، راهداری و حمل و نقل، منطقه ویژه اقتصادی، مرزبانی و سایر سبب شد بار صادراتی با کمترین معطلی و در کوتاهترین زمان تخلیه و برگشت داده شود.
وی عنوان کرد: مرز ماهیرود خراسان جنوبی به دلیل اینکه در حال توسعه زیرساخت‌ها است به نسبت مرزهای دوغارون و میلک تقریبا شلوغ ترین مرز است.
بهشتی راد تصریح کرد: در منطقه مزیت‌هایی داریم که تجار و بازرگانان افغانستان ترجیح می‌دهند از این مرز صادرات داشته باشند که یکی از این مزیت‌ها، کوتاهی مسیر است که در قیمت تمام شده کالا بسیار موثر است.
افغانستان مهمترین بازار هدف صادراتی
وی با بیان اینکه کشور افغانستان اصلی ترین بازار هدف صادراتی استان و پنجمین کشور هدف صادراتی جمهوری اسلامی ایران است اظهار داشت: همچنین ۹۵ تا ۹۷ درصد صادرات استان خراسان جنوبی به افغانستان انجام می‌شود.
رییس اداره بازرگانی خارجی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی با اشاره به اینکه یک سوم نیازهای وارداتی افغانستان توسط جمهوری اسلامی ایران تامین می‌شود عنوان کرد: این میزان صادرات هنوز قابل گسترش و توسعه است.
وی ادامه داد: توسعه زیرساخت‌های صادراتی یک اصل مهم است اگر بتوان کالاهای سالم، با کیفیت و در کمترین زمان و با قیمت‌های رقابتی به مشتریان خارجی تحویل داد این تضمین کننده بازار خواهد بود.
بهشتی راد تاکید کرد: هرچه قدر امکانات زیرساختی کشور و خراسان جنوبی از وضعیت مناسبی برخوردار باشد به همان میزان صادرات ما نیز افزایش پیدا می‌کند.
رییس کمیسیون صادرات و واردات اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان جنوبی هم گفت: کشور همسایه ما افغانستان ۸۰ درصد اقلام مورد نیاز خود را از طریق واردات تامین می‌کند.
علیرضا خامه زر افزود: کشور افغانستان با ایران حدود هزار کیلومتر مرز مشترک دارد که بازار این کشور به دلیل اشتراکات دینی، زبانی و فرهنگی زیادی که با ما دارند برای جمهوری اسلامی اهمیت زیادی دارد.
صادرات به افغانستان بیشتر از ۱۵ کشور اروپایی
وی با بیان اینکه سالانه ۲۵.۵ تا سه میلیارد دلار صادرات از ایران به افغانستان انجام می‌شود اظهار داشت: در یکسال صادرات ما به افغانستان به اندازه چندین برابر صادرات به ۱۵ کشور اتحادیه اروپا است.
عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان جنوبی با اشاره به تشدید تحریم‌های اقتصادی تصریح کرد: خوشبختانه افغانستان مشمول هیچگونه تحریمی نیست و به دلیل مرزهای زمینی دوغارون، میلک و ماهیرود به سرعت می‌توانیم کالاها را به این کشور صادر کنیم.
وی عنوان کرد: یکی از اولویت‌های تجارت کشورها با همدیگر با داشتن مرز مشترک و مرز زمینی است که بایستی از داشتن مرز مشترک با افغانستان استفاده کنیم که استفاده هم می‌کنیم.
خامه زر عنوان کرد: بخش خصوصی کشور افغانستان قدرت چانه زنی زیادی با دولت خود دارند لذا اگر نیروهای فرامنطقه‌ای بخواهند یا بتوانند مانعی سر راهشان ایجاد کنند بخش خصوصی به قدرت پای کار ایستاده و مراودات خود را با ایران دنبال می‌کنند.
وی با بیان اینکه در حوزه صادرات نقش بازار افغانستان برای ما از اهمیت حیاتی و ویژه‌ای برخوردار است یادآور شد: همه مسوولان این اهمیت را درک می‌کند اما از طرفی در این مسیر مشکلاتی نیز وجود دارد که اگر برطرف شود آمار صادرات افزایش می‌یابد.
رییس کمیسیون صادرات و واردات اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان جنوبی گفت: افغانستان رقابت سنتی و دیرینه با پاکستان دارد از طرفی بازارها نوظهور مانند چین، هند، امارات، ترکیه و سایر وارد این کشور شده‌اند لذا ایران همیشه رقیب داریم و امکان دارد نقش ما را کمرنگ کنند.
وی افزود: یکی دیگر از مشکلات این است که گاهی اوقات محدودیت‌هایی در کشور افغانستان اعمال می‌شود یا اینکه برندهای کالاهای ایرانی جعل می‌شود و سایر مشکلاتی که ممکن است برای توسعه صادرات ایران مشکل ساز شود.
خامه زر با بیان اینکه صادرکننده ایرانی در بازار افغانستان کاملا تنها است تاکید کرد: اما با همه اینها در بازار افغانستان نقش بسیار پررنگی داریم و می‌توانیم حضور داشته و خیلی موفق تر از سایر رقبا عمل کنیم چون تولیدات ایرانی بسیار باکیفیت تر از سایر کشورها داریم.
رییس کمیسیون صادرات و واردات اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان جنوبی تصریح کرد: ما می‌توانیم جایگاه خیلی بیشتر و بهتری در کشر همسایه افغانستان داشته باشیم منتها نگاه مسوولان باید به این کشور نگاه ویژه‌ای باشد.
وی با بیان اینکه نگاه‌ها به این کشور اکنون خیلی معتبر نیست عنوان کرد: در مناسبات تجاری صادرات و واردات باید دوسویه باشد لذا زمینه واردات محصولات این کشور به ایران اگر فراهم شود زمینه صادرات نیز افزایش می‌یابد.
خامه زر یادآور شد: بسیاری از کالاهای اساسی یا ضروری که از کشورهای دیگر وارد می‌کنیم را می‌توان از افغانستان وارد کرد تا کم کم مبادلات تجاری رونق بگیرد و از ظرفیت بازار این کشور که هیچگونه تحریمی ندارد استفاده کرد.
وی گفت: باید یکسری انتقال تکنولوژی به افغانستان را داشته باشیم تا بتوانیم سهم این بازار را حفظ کنیم و با وجود تحریم‌های ظالمانه شاهد افزایش بیش از پیش صادرات به این کشور باشیم.