این بنای تاریخی که در قسمت شمالی جزیره هرمز واقع شده و به تنگه هرمز نزدیک است به واسطه آنکه یادآور تلاش و رشادت دلاورمردان ایرانی در عهد صفوی برای بیرون راندن استعمارگران پرتغالی‌ست ارزش معنوی فراوانی برای ایران و ایرانیان دارد و شاید بتوان این بنا را نمادی از غیرت و استعمار ستیزی نیاکان‌مان خواند.
قلعه پرتغالی‌ها در یکی ۲ سال گذشته با حاشیه‌هایی از قبیل مرمت نامناسب تا تجاوز به حریم خود روبه‌رو شده است، بارها از این اتفاق‌هایی در این استان رخ داده و اکنون نیز موضوع «بهره‌برداری زمین چمن مصنوعی فوتبال در حریم» این بنای تاریخی مطرح شده است.
شاید در این میان خود قلعه پرتغالی‌ها متعجب‌ترین باشد چرا که بخشداری هرمز، اداره ورزش و جوانان و شهرداری این جزیره مدعی بی تفاوتی میراث فرهنگی نسبت به زمین فوتبال و بی عملی آن در برابر چمن شدن زمین در عرصه مکاتبات اداری هستند و اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ادعایی غیر از این دارد.
شاید هم اگر قلعه‌ای که افزون بر ۵۰۰ سال از زمان احداثش می‌گذرد و شاهد رخدادهای گوناگون بوده از این وضعیت انگشت حیرت بر دهان می‌ماند که مگر می‌شود چنین شود؟ این بنای تاریخی که به شماره ۱۹۹۸ در سال ۷۷ در فهرست آثار ملی ایران رسیده متحیر مشغول تماشای اختلاف‌های بین ارگان‌های مختلف مانده است.
این قلعه خاموش را پرتغالی ها پس از فتح جزیره پر رونق و شکوفای هرمز که خود لقب نگین جهان به آن داده بودند بنا کردند و خود قلعه به خوبی می‌داند دارای حریم مصوبی است که هر اقدامی بایستی در چارچوب آن باشد و حریم قلعه نیز طرح تفصیلی شهر هرمز وجود دارد.
این بنای تاریخی سال ۱۵۰۷ میلادی توسط آلبوکرک پرتغالی در جزیره هرمز بنا شده بود در سال ۱۶۲۲ میلادی توسط امام قلی خان فتح شد و هم اکنون ۵۱۴ سال از احداث آن می گذرد.
قلعه پرتغالی های جزیره هرمز یکی از قلعه‌هایی است که پرتغالی‌ها برای حفاظت و حراست از متصرفات خود در اقیانوس هند و خلیج فارس بنا کرده بودند و علاوه بر کارکرد نظامی برای سکونت خانواده‌های پرتغالی‌ها نیز استفاده می شده است.
شهردار هرمز: زمین فوتبال جابه‌جا می‌شود
شهردار جزیره هرمز دراین باره گفت: در محوطه قلعه پرتغالی زمین چمن فوتبال ایجاد شده و زمین مورد بحث جزو فضایی است که در دور دولت اسبق و دستور استاندار وقت برای ورزش اهالی محله اختصاص یافت.
محمد آزموده افزود: قلعه پرتغالی‌ها در طرح هادی جزیره هرمز بدون حریم بود و زمین فوتبال محلی مورد اشاره در محوطه باز قرار داشت اما در طرح تفصیلی جزو حریم این قلعه است.
شاید هیچ جمله‌ای برای قلعه پرتغالی‌های جزیره هرمز تعجب برانگیزتر از این نباشد که شهردار گفت: «اگر میراث فرهنگی هرمزگان از بابت قرار داشتن این زمین ورزشی در حریم بنای تاریخی نگرانی داشت بایستی در این سال‌ها نسبت به جمع‌آوری و انتقال آن به مکانی دیگر اقدام می‌کرد»، و از خود پرسید آیا سایر دستگاهها وظیفه ای در این خصوص ندارند.
شهردار هرمز گفت: «اداره کل میراث فرهنگی هرمزگان زمانی در خصوص قرار داشتن این زمین در حریم بنای قلعه پرتغالی‌ها حساس شد که زمین چمن شد و تا پیش از آن سکوت پیشه کرده بود، این نگرانی نیز بیشتر در رسانه‌ها انعکاس یافته و در عرصه مکاتبه ها و فرآیندهای اداری اقدام ملموسی مشاهده نمی‌شود اما با این وجود این زمین فوتبال را جابه‌جا می‌کنیم».
رییس اداره ورزش و جوانان جزیره هرمز: تکمیل این زمین مطالبه مردم بوده است
رییس اداره ورزش و جوانان هرمز نیز گفت: زمین را شهرداری در اختیار این اداره قرار داد چرا که از شهرداری تقاضای زمین برای فضای ورزشی کرده بودیم تا اهالی بتوانند استفاده کنند و حتی اگر در حریم بنای قلعه پرتغالی‌ها قرار گرفته آنها اطلاع داشته‌اند.
حسین زارعی ادامه داد: از طرفی زمین فوتبال با زمین فوتبال محله‌ای تفاوت دارد و در سطح رسانه ها سخن از زمین فوتبال است درحالی که زمین مورد اشاره زمین فوتبال محله‌ای است که برای درک بهتر مطلب باید گفت ابعاد زمین فوتبال ۱۰۰ در ۵۰ متر و ابعاد زمین فوتبال محله‌ای که درخصوص آن صحبت می کنیم ۴۰ در ۲۰ متر است.
وی اشاره کرد: زمین فوتبال مورد نظر در محله مسجد امام شافعی قرار دارد که ۱۲ آذر ۸۷ یعنی حدود ۱۳ سال قبل در طرح هادی به عنوان فضای ورزشی قرار داشته است و مردم مطالبه چمن شدن آن را داشتند که سرانجام این کار در دهه فجر سال گذشته انجام و مورد بهره‌برداری قرار گرفت.
وی اضافه کرد: البته این زمین از ۱۳ سال قبل به تدریج زمین بتن ریزی و جدول کشی شده بود که بتن آن رو به تخریب بود و اگر میراث فرهنگی ادعایی در خصوص قرارداشتن آن در حریم بنای تاریخی قلعه پرتغالی‌ها داشت باید طی این سال ها نامه نگاری می کرد و اطلاع می‌داد.
رییس اداره ورزش و جوانان هرمز یادآور شد: با توجه به نزدیکی این زمین فوتبال محله‌ای به قلعه پرتغالی‌های جزیره هرمز و مخاطره‌های احتمالی، مسوولان قول ایمن‌سازی آن را داده‌اند که امیدواریم در همین دولت محقق شود.
بخشدار هرمز: روند قانونی برای احداث زمین فوتبال طی شده است
بخشدار هرمز هم گفت: زمین فوتبال محله مسجد امام شافعی با انجام فرآیندهای قانونی و طی مراحل لازم اداری احداث شده و امکان جابه‌جایی آن وجود دارد و از طرفی نیز برای چمن کردن این زمین فوتبال که یک ماه از انجام آن می‌گذرد با میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی هرمزگان مکاتبه شد اما پاسخی دریافت نشد.
هنوز گوش قلعه پرتغالی ها درگیر سخنان ادریس قریشی کولغانی بود آنجا که گفت «اعتبار لازم برای احداث این زمین از اداره کل ورزش و جوانان هرمزگان با مشارکت مردم تامین شده است» که درد زخمی از مرمت آن را متوجه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هرمزگان کرد و شنید که معاون میراث مدعی پاسخ دادن به نامه استعلام بخشداری است.
معاون میراث فرهنگی: پاسخ نامه بخشداری ظرف یک هفته ارسال شد
بطور حتم قلعه پرتغالی های جزیره هرمز در این بین حیران می‌ماند چرا که سخنان معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی هرمزگان برخلاف گفته‌های مسوولان پیشین بود .
وی گفت: بخشداری جزیره هرمز در تاریخ ۹ بهمن سال گذشته برای احداث این زمین فوتبال محلی از این اداره کل استعلام گرفت که پانزدهم همان ماه پاسخ داده این اداره‌کل مبنی بر قرار داشتن زمین مورد نظر در حریم بنای تاریخی ۵۰۰ ساله و مخالفت با احداث و چمن شدن زمین فوتبال داده شد.
بی‌شک حیرت این پیر ایستاده در برابر تنگه هرمز بیشتر هم می‌شد وقتی که می‌شنید عباس نوروزی با امتناع از دادن شماره نامه می‌گوید: «رونوشت آن نامه به فرمانداری بندرعباس، دفتر هماهنگی امور توسعه جزایر استانداری هرمزگان و اداره کل ورزش و جوانان این استان ارسال شد و تلاش داریم در راستای حراست از بنای تاریخی قلعه پرتغالی های جزیره هرمز آن را برچینیم».
احتمال سقوط سنگ و مصالح ساختمانی بر سر افراد وجود دارد
قلعه پرتغالی‌ها که از وضعیت خود آگاهی کامل دارد باز نگران شد چرا که از این مسوول اداره کل میراث فرهنگی هرمزگان باز شنید: با توجه به ترک‌های دیوار این قلعه و نزدیکی زمین ورزشی مدنظر به آن هر لحظه احتمال ریزش قطعه‌های سنگ و مصالح بکار رفته در بنا و به مخاطره افتادن جان انسان‌های بی‌گناه وجود دارد و کسی هم در زمان وقوع حادثه مسوولیت قبول نمی‌کند.
معاون میراث فرهنگی هرمزگان همچنان توضیح می‌داد: از سوی دیگر اطلاعات حریم بنای ثبت شده طبق روال اداری به استانداری‌ها و شخص استاندار ابلاغ می‌شود که وی نیز آنرا برای فرمانداران ارسال می‌کند تا بتوانند از داده‌های آن برای برنامه‌های خود و سایر اداره های دولتی استفاده کنند؛ به طور طبیعی بخشدار به عنوان مسوول بخش بایستی اطلاعات حریم بنای تاریخی قرار گرفته در محدوده مسوولیت خود را داشته باشد تا بتواند برای برنامه‌های عمرانی و یا سایر فعالیت ها از آن استفاده کند.
سخنان معاون میراث فرهنگی به اینجا رسید که «یگان حفاظت میراث فرهنگی با توجه به نادیده گرفته شدن نامه مکتوب اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مبنی بر مخالفت با احداث این زمین فوتبال، در راستای حفاظت از حریم و جان افرادی که ممکن است از این زمین استفاده کنند وارد عمل شد اما راه به جایی نبرد و شبانه کار خود را انجام دادند»، قلعه پرتغالی‌ها باز با خود اندیشید مگر همگان نباید حافظ میراث گذشتگان شان باشند.
نوروزی توضیحاتش را ادامه می‌داد:« یگان حفاظت میراث فرهنگی ضابط قضایی نیست بنابراین باید به دادگاه شکایت کنیم که این کار انجام شده و پیگیر دریافت دستور قضایی برای جابه‌جایی زمین فوتبال هستیم» و قلعه پرتغالی‌ها نیز با خود می‌اندیشید چرا باید چنین باشد اینگونه وقت و انرژی صرف شود.
شاید وقتی سخنان نوروزی که به اینجا رسید قلعه پرتغالی‌ها با خود می‌اندیشیده که وجود خطر سقوط سنگ‌ها بر سر ورزشکاران برای چمن نکردن زمین بتنی کافی بود شاید هم با لحنی مهربانانه به ورزشکارانی که از زمین چمن مذکور استفاده می‌کردند می‌گفت: مراقب باشید و جای بی خطری برای وزرش پیدا کنید زیرا احتمال خطر را می‌داد.
کما اینکه دیوار ضلع جنوب شرقی یکی از برج‌های قلعه پرتغالی‌های جزیره هرمز براثر ترک خوردگی و فرسودگی بالا در گذر زمان، ۱۹ اردیبهشت ماه جاری، درست همان ضلعی که زمین فوتبال مورد نظر واقع شده است فروریخت و چه خوب در ساعتی از بامداد بود که کسی آنجا حضور نداشت این اتفاق رخ داد.
بعد از این واقعه معاون میراث فرهنگی هرمزگان پرده از خطر دیگری برداشتُ و گفت: خطر همچنان برای زمین چمن مورد اشاره وجود دارد اما چنانچه زمین لرزه‌ای رخ دهد و برجی که در این قسمت قرار دارد فرو بریزد آوار ناشی از آن می‌تواند برای منازلی که در فاصله حدود ۴۰ متری قرار دارند آسیب رسان باشد.
نوروزی ادامه داد: قسمتی از دیوار که روزهای گذشته فروریخت در همان منطقه‌ای قرار دارد که زمین فوتبال در ماه‌های گذشته چمن شد و درخصوص خطر بالای آن برای افراد و بازیکنان بارها هشدار داده بودیم.