۲۱ تا ۲۷ آبانماه هفته ملی دیابت نام گرفته است، و ۱۴ نوامبر روزی که بزرگترین کمپین آگاهی از این بیماری در دنیا است هر ساله در دنیا برگزار می شود روزی که در سال ۱۹۹۱ میلادی توسط فدراسیون بین‌المللی دیابت و سازمان بهداشت جهانی نامگذاری شده تا اقدام هماهنگ برای مقابله با دیابت به عنوان یک مساله مهم بهداشت جهانی باشد.
بیماری که نوعی اختلال در تولید و عمل هورمون انسولین و سوخت و ساز بدن است ودر انواع یک، ۲ و بارداری تعریف می‌شود که در تشریح آن باید گفت؛ در دیابت نوع یک بدن نمی‌تواند انسولین تولید کند و یا بسیار کم تولید می‌کند، به همین دلیل در این نوع دیابت حتما باید انسولین تزریق شود تا نیاز بدن تامین گردد، اما در دیابت نوع ۲ بدن به مقدار کم انسولین تولید می‌کند و یا بدن نمی‌تواند به طور کامل از انسولین تولید شده استفاده کند، در اغلب این بیماران نیاز به مصرف قرص‌های پایین آورنده قندخون و در تعدادی از آنها نیز نیاز به مصرف انسولین وجود دارد.
دیابت بارداری نیز به شرایطی گفته می‌شود که افزایش قند خون برای اولین بار در طی دوران بارداری دیده شود، دیابت بارداری تقریبا در چهار درصد از بارداری‌ها بروز می‌کند، عموما بعد از زایمان از بین می‌رود ولی احتمال ابتلا به دیابت در سال های بعد زیاد است.
انواع اختصاصی دیابت نیز وجود دارد که به علت بیماری‌های دیگر مانند اختلالات ژنتیکی، بیماری اگزوکرین پانکراس، آنددوکرینوپاتی، مصرف برخی داروها، عفونت‌ها یا اختلالات سیستم انجام می‌شود.
روند رو به رشد دیابت در گیلان
سرپرست معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان در این رابطه می گوید: گیلان سومین استان کشور در شیوع بیماری دیابت است، این آمار از ۲ بررسی کشوری طی سال‌های ۹۷ و ۱۴۰۰ حاصل شده است.
دکتر سیدمحمود رضوانی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا می‌افزاید: بر اساس بررسی سال ۹۷ شیوع دیابت در گروه سنی بالای ۳۰ سال، ۱۰.۸۵ درصد بود که این رقم در گیلان ۱۲.۹۴ درصد تعیین شد که تقریبا ۲ درصد بیشتر از میانگین کشوری است.
وی بیان داشت: در بررسی دوم نیز در سال ۱۴۰۰ شیوع دیابت در گروه سنی بالای ۳۰ سال در کشور، ۱۴.۱۵ درصد بود که این آمار در گیلان ۱۸.۷۵ درصد است که باز نشانگر افزایش شیوع دیابت در این استان می باشد.
دکتر رضوانی با بیان اینکه بر اساس این بررسی ها گیلان در جایگاه سوم کشوری به لحاظ شیوع بیماری دیابت قرار دارد، خاطر نشان کرد : ۹۴ هزار و ۸۴۵ نفر از گروه سنی بالای ۳۰ سال در استان دارای بیماری دیابت شناسایی شده‌اند.
وی با تاکید بر اینکه به این آمارها نباید تکیه شود بلکه پیشگیری از ابتلا به بیماری دیابت اهمیت بسزایی دارد، اضافه کرد: آمار امروز بیماری دیابت تنها برای همان روز است، این آمارها هر روز ممکن است، افزایش یابد.
دلایل بروز دیابت؛ نشان دهنده جایگاه بالای گیلان در این بیماری
سرپرست معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان هم در این رابطه می گوید: شواهدی در استان وجود دارد که نشان می‌دهد نتیجه بررسی‌های یاد شده خیلی دور از ذهن نیست، این شواهد به ما چرایی بروز دیابت را نمایان می‌کند.
وی چاقی، کم تحرکی، اختلال در سیستم ایمنی، سن، تغذیه نامناسب و استفاده برخی از داروها را از دلایل بروز دیابت عنوان و ذکر می کند: گیلان در چاقی رتبه اول کشوری را دارد و چاقی یک عامل خطر برای بروز دیابت است بنایراین خیلی دور از ذهن نیست که شرایط دیابت استان نیز در وضعیت خوبی نباشد.
دکتر رضوانی بیان داشت: سن شاهد دیگری برای کمک به اثبات این شرایط است، با افزایش سن، شانس و احتمال بروز دیابت نیز افزایش می‌یابد، از اینرو با توجه به اینکه این استان یکی از سالمندترین استان‌های کشور است، نشان می‌دهد که شیوع دیابت در استان از میانگین کشوری بالاتر باشد.
وی با بیان اینکه یک سری عوامل ابتلا به دیابت شامل سن قابل مداخله و اصلاح نیست، اظهار داشت: اما برخی از عوامل برای پیشگیری از بیماری دیابت قابل اصلاح و مداخله است که از جمله شیوه زندگی را می‌توان نام برد .
سرپرست معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان بیان داشت: رژیم غذایی مناسب، فعالیت های ورزشی و اصلاح کم تحرکی برای کاهش شیوع دیابت کمک کننده است.
۵۰ درصد افراد از بیماری دیابت خود اطلاع ندارند
دکتر رضوانی در ادامه عنوان کرد: در مورد دیابت چند مورد مهم دیگر نیز باید بیان شود، اینکه خیلی از جاهای دنیا در کشورهای توسعه یافته ۵۰ درصد افراد از بیماری شان خبر ندارند، ۵۰ درصد آنهایی هم که خبر دارند، تحت درمان نیستند.
وی با بیان اینکه مبتلایان به دیابت باید تا آخر عمر دارو استفاده کنند، خاطر نشان کرد: افراد دیابتی که درمان می‌شوند، ۵۰ درصد پایبند به ادامه درمان نیستند و به موقع قرص استفاده نمی‌کنند.
تاکید جدی بر کنترل بیماری دیابت
سرپرست معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان افزود: بین افرادی که دیابت خود را کنترل می‌کنند با افرادی که بیماری را کنترل نمی‌کنند و همچنان به چاقی، شیوه زندگی نادرست و کم تحرکی ادامه می‌دهند، تفاوت بسیار وجود دارد.
وی با بیان اینکه دیابت یک بیماری سیستمیک است و تنها یک بیماری قند خون نیست، افزود: این بیماری چند عارضه مهم دارد که یکی از آنها عوارض قلبی و عروقی است، بیمار دیابتی در معرض بیماری های قلبی و عروقی است، آنقدر این ارتباط تنگاتنگ می‌باشد که دیابت را معادل بیماری قلبی و عروقی می‌دانند، اگر کسی مبتلا به دیابت است مستقیم و غیرمستقیم می‌گویند که بیماری قلبی دارد.
سرپرست معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان یکی دیگر از عوارض را عصبی عنوان کرد و اظهار داشت: در این عارضه بیمار دیابتی در دست و پا احساس بی حسی و گزگز شدن می‌کند، به طوری که حتی ممکن است صدمات دردناک را حس نکند.
وی به عوارض کلیوی بیماری دیابت اشاره و خاطر نشان کرد: اگر مریض دیابتی به کنترل قند خون توجه نداشته باشد دچار عوارض کلیوی می‌شود، اکثر قریب به اتفاق افراد نیازمند به دیالیز و پیوند کلیه، به بیماری دیابت دچار هستند.
دکتر رضوانی مشکلات چشمی را از دیگر عوارض ناشی از بیماری دیابت عنوان کرد و اظهار داشت: آسیب به عروق چشمی، آب سیاه و آب مروارید، کم بینایی و نابینایی از عوارض مشکلات چشمی دیابت است.
وی با تاکید بر اینکه کنترل بیماری دیابت می‌تواند تمام عوارض یاد شده را به تاخیر بیاندازد، افزود: اگر دیابت فرد کنترل شده نباشد میزان بروز این عوارض بیشتر و سریعتر خواهد بود، از اینرو فرد دیابتی ضمن کنترل بیماری، باید سالانه به لحاظ چشمی و کلیوی توسط متخصصان مربوطه تحت معاینه قرار گیرد.
ژریم غذایی مناسب و ورزش؛ قاتل دیابت
کارشناسان تغذیه نیز رژیم غذایی مناسب و ورزش را در پیشگیری از بیماری دیابت بسیار مهم می دانند، کارشناس تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی گیلان رژیم غذایی مناسب و ورزش را قاتل دیابت عنوان کرد و اظهار داشت: برای پیشگیری از بیماری دیابت به ۲ اصل تعادل و تنوع توصیه می‌شود.
مرسده رشیدی نژاد در گفت و گو با ایرنا اظهار داشت: تعادل یعنی اینکه همه موادغذایی را به اندازه درست استفاده نماییم و گروه های مختلف غذایی را در برنامه داشته باشیم.
وی تعادل وزن را دومین راه پیشگیری از بیماری دیابت عنوان کرد و افزود: از اضافه وزن و چاقی باید حتما پیشگیری کنیم، یکی از راه‌های بیماری‌های غیرواگیر کنترل وزن است، فعالیت بدنی حداقل ۳۰ دقیقه در روز حتما توجه شود.
دیابتی‌ها، چه تغذیه‌ای داشته باشند
کارشناس تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی گیلان اظهار داشت: دیابتی ها باید غذای قابل استفاده خود را در حجم کم و در وعده های بیشتر صرف کنند، مصرف نان های سفید و برنج در این بیماران باید کم شود و بیشتر نان های سبوس دار مورد استفاده قرار گیرد.
وی با بیان اینکه حداقل پنج وعده میوه و سبزی در روز باید مصرف شود، خاطر نشان کرد: افراد مبتلا به دیابت باید مصرف قندهای ساده و نمک را کاهش دهند، منابع غذایی حاوی روی و ویتامین سی باید مورد توجه قرار گیرد، سبزیجات، مرکبات زردآلو، گوجه فرنگی و هلو در رژیم غذایی گنجانده شود.
کارشناس معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی گیلان بیان داشت: افراد دیابتی باید یک سری موادغذایی دارای سدیم بالا استفاده نکنند و از غذاهای شور، کالباس، چیپس و پفک پرهیز کنند.
وی اظهار داشت: بیماران مبتلا به دیابت استفاده از موادغذایی پرچرب شامل کلسترول بالا، اسیدهای چرب ترانس مانند لبنیات پرچرب را معدود کنند ضمن اینکه مواد غذایی شامل قندهای ساده مانند قند، عسل، مربا و انواع شیرینی ها و نوشابه ها را در برنامه غذایی به حداقل برسانند.
امروز گیلان از جمله رکورداران دیابت است بیماری خاموشی که در سایه تغذیه نادرست و شیوه زندگی ناسالم در زندگی و بدن مان جا خوش می کند و بی توجهی به آن عوارض و تبعات سنگین و هزینه های سنگین تر را در پی دارد پس چه خوب است که پیشگیری و مدیریت سلامتی و شیوه تغذیه و زندگی را اولویت خود قرار دهیم و تست های مربوطه را برای پیشگیری مد نظر داشته باشیم .