به گزارش خبرنگار ایرنا، روستای انجیلسی که یکی از روستاهای بالا دست بخش بابلکنار در جنوب بابل می‌باشد ۲۴ سال اهالی این روستا و روستاهای همجوار بابلکنار چشم انتظار حل یک فاجعه زیست محیطی در قلب جنگلهای هیرکانی در جنوب بابل هستند.
مشکلی که قرار بود یک سال مردم منطقه تحمل کنند تا یک مکان مناسب برای زباله شهر بابل و شش شهر اقماری آن بیابند اما ۲۴ سال است که آسایش را از اهالی بخش بابل کنار ربوده و یک منطقه بکر و زیبای جنگلی را که آواز خوش پرندگان بر فراز آن طنین انداز بود این روزها آسمان انجلیسی جولانگاه کلاغ های سیاه بد شگون و پرندگان لاشخور و مردار خوری شده است که اهالی منطقه خواستار پایان این ماجرای غم انگیز و ادامه دار شدند.
انجیلسی که در ۲۵ کیلومتری جنوب شهر بابل قرار گرفته است هر روز میزبان ۳۰۰ تن زباله از شهرهای بابل، امیرکلا، گلوگاه، مرزی کلاه، زرگرشهر، خوشرودپی و گتاب می باشد.
بر اساس مکاتبه اداری که در فرمانداری بابل موجود است قرار بود انجیلسی یک سال میزبان زباله باشد و بعد از آن یک جانمایی مناسب برای دفع زباله بابل و شهرهای اقماری پیدا شود اما مهمان یک ساله جا خوش کرد و ۲۴ سال برخانه میزبان لنگر انداخته و هم اکنون سایت زباله انجیلسی دیگر مملو از زباله می باشد و از سویی دیگر سرازیر شدن شیرابه‌های این زباله ها خسارت‌های زیادی به جنگلهای هیرکانی و زمین‌های شالیزاری پایین دست وارد کرده است.
اهالی روستای انجیلسی بابلکنار پیگیری‌ها خود را بی جواب دیدند شکایت به دستگاه قضا بردند و بعد از ارائه دادخواست طی یک فرایند طولانی حکم نهایی قضایی برای پایان بخشیدن منطقه انجیلسی از میزبانی ۳۰۰ تنی زباله صادر شد.
با حکم دیوان عالی سوت پایان میزبانی منطقه انجیلسی بابلکنار از زباله به صدا در آمدو در همین راستا شورای تامین استان مازندران در این خصوص تشکیل جلسه داد و تا پایان سال برای ساماندهی مشکل زباله انجیلسی ضرب لاجل تعیین کرد.
۱۱۰ متر مکعب شیرابه انجیلسی تسویه نمی‌شود
حسین حیدرپور رئیس اداره حفاظت محیط زیست بابل به خبرنگار ایرنا گفت : از مجموع ۱۵۰ متر مکعب شیرابه سایت انجیلسی ۴۰ متر مکعب آن تصفیه و مابقی بدون تسویه در طبیعت رها می‌شود.
حیدرپور ادامه داد میزان شیرآب‌ها در تابستان کمتر است اما غلظت آن بیشتر و مقدار شیرابه‌ها در زمستان بیشتر می‌باشد وی با اشاره به اینکه روزانه ۲۸۰ تا ۳۰۰ تن زباله به سایت انجیلسی منتقل می‌شود.
وی بیان داشت : از این مقدار ۷۰ تن آن به کمپوست تبدیل و مابقی به صورت خام دفن می‌شود.
این مقام مسوول با اشاره به اینکه اگر می‌خواهیم مشکل سایت انجیلسی حل شود باید ۱۰۰ درصد شیرابه این سایت تسویه و زباله‌ها آن هم به کمپوست تبدیل شود بیان داشت : برای حل ریشه ای مشکل سایت انجیلسی تفکیک زباله از مبدا به صورت اصولی انجام و زباله های تر به کمپوست تبدیل شود.
ساماندهی انجیلسی چشم انتظار موافقتنامه جذب اعتبار
مهدی کیانی شهردار بابل در گفتگو با خبرنگار ایرنا بیان داشت : شهرداری بابل برای ساماندهی سایت زباله انجیلسی نقشه و راهبرد سه طرح زیرساختی برای این سایت را آماده و این امر چشم انتظار موافقتنامه جذب اعتبار می باشد.
وی گفت : با اجرای این سه طرح زیرساختی که سایت انجیلسی ساماندهی می شود ۸۵ میلیارد تومان اعتبار اولیه نیاز است که این مبلغ از توان شهرداری بابل خارج است.
شهردار بابل افزود : از اسفند ۱۴۰۱ تا ۱۲ مرداد ماه جاری ۲۴ مکاتبه در خصوص جذب اعتبار برای اجرای این سه طرح انجام شد اما تاکنون نتیجه‌ای نداشته است. شهردار بابل با اشاره به اینکه اگر ما این طرح را از منابع داخلی بدون امضای توافقنامه جذب اعتبار ملی انجام دهیم دیگر نمی‌توانیم از اعتبار ملی استفاده کنیم گفت : یک طرح به لحاظ قانونی نمی‌توان از دو منبع تامین اعتبار شود.
کیانی ادامه داد : مجموعه شهرداری بابل آمادگی دارد در صورت امضای توافقنامه جذب اعتبار ملی این طرح را از منابع داخلی شروع کند تا به مرور اعتبار ملی اخذ شود.
کیانی افزود: تصفیه خانه ۱۵۰ متر مکعبی سایت انجیلسی با مشارکت دانشگاه تهران فاز، سوم کمپوست روباز و همچنین دفع بهداشتی مواد ریجکتی سه طرح ساماندهی می‌باشد که در منطقه انجیلسی آماده اجرا است.
این مقام مسوول اعلام کرد : بر اساس حکم دادگاه که به مجموعه وزارت کشور و شهرداران مناطق هفت گانه بابل ابلاغ شد سایت زباله انجیلسی یا باید ساماندهی شود در غیر اینصورت قلع و قمع شود.
انبوه زباله با تغییر سبک زندگی
عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل به خبرنگار ایرنا گفت که دهه ها سوء مدیریت در مدیریت پسماند استان مازندران از شروع روستانشینی در مازندارن چیزی در حدود پنج هزار سال قبل تا همین ٤٠ سال گذشته، زباله های خانگی که به طور عمده طبیعی و برگرفته از مواد آلی مصرفی خانواده ها بوده اند، به صورت سنتی مدیریت و دفع می شدند.
دکتر عزیر عابسی با بیان اینکه در روستاها و مراکز جمعیتی کوچک، پسماندهای غذایی برای مصرف حیوانات خانگی و اهلی (مرغ و خروس و گاو و گوسفند و حتی سگهای محافظ) به استفاده می رسیدند، افزود: بخش های غیرقابل تجزیه آن اعم از ترکیبات شیشه ای، چینی، سفالی و یا منسوجات و مواد فلزات با توجه به سهم ناچیز آن از سبد پسماندهای تولیدی در مجاورت مکان های تولید رها می شدند و این مواد به طور عمده خنثی بوده و اثرات نامطلوبی برای آلودگی منابع آب و یا خاک نداشته اند.
وی اظهار داشت: در شهرهای بزرگتر با توسعه مصرف گرایی و پیرو آن توسعه سیستم های جمع آوری و افزایش حجم زباله های تولیدی، زباله ها در نهایت توسط شهرداری ها در نواحی بایر یا چاله های اطراف شهر رها شده یا دفن می گردیدند اما تحولات دنیای مدرن و سبک زندگی شهری در دهه های اخیر به تولید حجم بسیار بالایی از انواع زباله های خانگی منجر شده است که علاوه بر پسماندهای آلی (ته مانده های غذایی و خاک و خاشاک گلدانها، حیوانات خانگی و ... )، پسماندهای خنثی (اجناس و ظروف شیشه ای، سفالی، چینی، فلزی، چوب و چرم و منسوجات و ...)، حاوی انواعی از مواد مصنوعی تولیدی در کارخانجات و صنایع پتروشیمی و الکترونیکی اعم از انواع لاستیک ها و پلاستیک ها، لوازم برقی و الکترونیکی، مواد شوینده، خوشبوکننده و آفت کش ها و مواد روغنی و نفتی و ... می باشند که حاوی آلاینده های متنوع و بسیار خطر آفرین می باشند.
این استاد دانشگاه این را هم گفت که ترکیب این زباله ها با یکدیگر و تولید شیرابه اولیه و ثانویه منجر به تولید معجونی از پسماندهای آلوده، بدبو، سمی و بسیار خطرناک می شود که مدیریت و دفع آن نیازمند ملاحظات بهداشتی و محیط زیستی بسیار ویژه است.
فوق دکتری مهندسی عمران- محیط زیست از آمریکا اضافه کرد: بر این اساس در مورد مدیریت پسماندها در استان مازندران، سیاست اولیای امر در استان از ابتدا سلب مسئولیت از استانداری و تنفیذ همه امور به شهرداری های شهرهای کوچک و بزرگ استان بوده است. سال ها پیش در ابتدای انقلاب تعداد شهرستانهای استان مازندران بسیار محدود و هریک در بردارنده چند بخش یا شهر کوچک و بزرگ بودند لذا مدیریت مسائلی چون زباله در سطح شهرستان انجام شده و این موضوع مدیریت منطقه ای آن را تا حدی ممکن می ساخت.
وی ضمن بیان این مطلب که طی سالهای بعد اما، سیاست متفاوت مسئولین کشور و مدیران استانی به تفکیک شهرستان های بزرگ به شهرها و در نهایت شهرستان های کوچکتر منجر شده است، اظهار داشت: به عنوان مثال ٨ شهر مازندران در سال ١٣٥٧ (بهشهر، ساری، قائشمهر، بابل، آمل، نور، نوشهر، تنکابن) در سال ١٣٩٢ به ٢٢ شهرستان کوچک و بزرگ ٢٠ تا ٥٤٠ هزار نفری تفکیک شده است. هر کدام از این شهرستان های جدید مثل بابلسر هم بعضا خود دارای سه شهر کوچکتر (هادی شهر، بابلسر، بهنمیر) هستند.
دکتر عابسی این را هم گفت که سودای تبدیل شدن به شهرستان جدید روابط بین این شهرهای کوچک شهرستان های جدید التاسیس را نیز پیچیده تر کرده است و این موضوع سنگ بنای عدم همکاری این شهرهای کوچک حتی در مقیاس شهرستانهای کم جمعیت شده است، لذا سیاست قبلی مبتنی بر تنفیذ مسئولیت کامل زباله های تولیدی در شهرستان ها اعم از جمع آوری، تفکیک و امحای زباله به شهرداری ها به عنوان یک نهاد غیرتخصصی در بحث مدیریت پسماند (برای شهرستان هایی با مساحت مشخص، محدود و بودجه ناچیز) به یک فاجعه در مدیریت پسماند در استان مازندران منجر شده است.
این استاد محیط زیست به این نکته اشاره کرد که ده ها محل دپوی و نه دفن بهداشتی زباله های شهری در استان در قلب جنگلهای باستانی هیرکانی و یا کوه زباله در کنار سواحل تفریحی، رودخانه ها و تالاب ها و سرازیر شدن شیرابه تولیدی آن به منابع آب سطحی و زیرزمینی و ورود حیوانات وحشی (سگها و پرندگان) و اهلی (گاوها و گوسفندها) مناطق پیرامون به محل دپوی زباله برای تغذیه در عمل به یک مصیبت تراژیک در استان منجر شده است.
وی اضافه کرد: در قانون مسئولیت جایابی محل دفن زباله ها و تامین اعتبارات مدیریت پسماند بر عهده وزارت کشور و استانداری ها گذاشته شده است. ساختار غیرشفاف، غیرپاسخگو و غیرتخصصی شهرداری ها در این حوزه طی دهه های گذشته از سرازیر شدن اعتبارات ملی که به صورت موردی و پروژه ای به بخش مدیریت پسماند وارد می شود، بسیار استقبال و از ساختار فاجعه بار جاری به نفع حداکثری خود استفاده کرده است.
عابسی اظهار کرد: میلیاردها تومان پول طی سالهای گذشته به این بخش سرازیر شده است که بدون نظارت و به جهت منافع ساختار غیرشفاف مدیریت شهرداری ها و استانداری هزینه شده است، بدون آنکه مشکلی از مشکلات پسماند استان برطرف شود.
وضعیت محیط زیست استان نگران کننده است
این دکتری محیط زیست این را هم گفت که کارشناسان نام آشنای شهرداری ها و مدیریت پسماند استانداری برتداوم وضع موجود اصرار ورزیده و آن را به نفع خود می دانند، از این رو در عمل جلوی هر اقدام موثر در راستای روشن سازی امور و انجام مطالعات تخصصی را گرفته و با ارائه مشاوره های جهت دار در عمل وضعیت محیط زیست استان در حوزه مدیریت پسماند را به لبه سقوط رسانده اند بر این اساس پیشنهاد می شود در قدم اول سازمان مدیریت پسماند استانداری مازندران با قبول مسئولیت در مدیریت و امحای زباله های استان مطالعاتی تخصصی و اصیل در ارتباط با نحوه مدیریت زباله ها در استان و منطقه بندی مراکز تحویل، پردازش و امحای زباله انجام دهند.
عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل تصریح کرد: همچنین در قدم بعدی شهرداری های کوچک شهرهای مجاور دریا را مجاب به انتقال زباله ها به لندفیل های مرکزی تحت مدیریت سازمان پسماند کرد تا از دپوی پسماندها در کنار ساحل جلوگیری کند.
تفکیک زباله از مبدا یک ضرورت اساسی
این استاد صاحبنظر در حوزه محیط زیست کشور اظهار نظر کرد که پیشنهاد عملیاتی، تدوین ساختاری مدرن برای تفکیک زباله از مبدا با مانور درست ماشین آلات جمع آوری و مدیریت سکوی انتقال زباله در شهر برای تحویل زباله ها به چند مرکز بزرگ و اصلی پردازش و دفن بهداشتی در سطح استان می باشد.
وی افزود: این مراکز با توجه به زیرساخت های موجود با یکی از روش های موجود می توانند زباله را در مقصد پردازش و تفکیک کرده و تحت ضوابط فنی و محیط زیستی کشور به کود کمپوست، سوخت و یا انرژی تبدیل کند.
وی تصریح کرد: مدیریت متمرکز و تخصصی آنها در ساختار مدیریت پسماند استان و وزارت کشور امکان توسعه و بهره برداری تخصصی و نظارت محیط زیستی آن را ممکن خواهد ساخت و دست های منفعت طلب و بی تخصص حاضر بر مدیریت پسماند استان را کوتاه خواهد کرد.
وی با بیان این مطلب که در مکان یابی محل های دفن پسماندهای عادی رعایت مجموعه ای از ملاحظات فنی و محیط زیستی ضروری می باشد، ادامه داد: در ضوابط محیط زیستی محل های دفن مصوب سال ١٣٨٩ سازمان محیط زیست ایران ٣٤ ماده به عنوان ضوابط آیین نامه اجرایی مدیریت پسماند جهت انتخاب محل دفن پسماندهای شهری در ایران ارائه گردیده است. در این بخشنامه فاصله حداقلی مورد نیاز محل های دفن از رودخانه، چاه های آب، مراکز مسکونی و بهداشتی، جاده های دسترسی، مناطق حفاظت شده سازمان محیط زیست و ... ذکر شده است.
عابسی اظهار داشت: این ضوابط که پیرو قانون مدیریت پسماند کشور مصوب ١٣٨٣ مجلس شورای اسلامی تدوین شده است مدیریت اجرایی تمامی پسماندها (غیراز صنعتی و ویژه) در محدوده شهرها و روستاها را برعهده شهرداری ها و دهیاری ها قرار داده است. در این قانون مسئولیت تعیین محل دفن پسماندهای شهری برعهده وزارت کشور گذاشته شده که طی آن وزارت کشور با هماهنگی وزارت جهاد کشاورزی باید نسبت به انتخاب مکان مناسب برای دفن زباله های شهری اقدام کند.
وی اضافه کرد: وزارت کشور همچنین موظف است اعتبارات، امکانات و تسهیلات لازم جهت ایجاد و بهره برداری از محل های دفن پسماند را فراهم کند.
حجم شیرابه غلیظ در انجیلسی بابل رو به افزایش است
فوق دکتری مهندسی عمران- محیط زیست از آمریکا به این مطلب اشاره کرد و گفت: محل دفن زباله بابل معروف با سایت انجیلسی در انتهای دهه ١٣٧٠ توسط وزارت کشور انتخاب و به شهرداری این شهر معرفی گردید. این مکان به جهت دوری از مراکز جمعیتی و حساس محیط زیستی و به دلیل مالکیت عمومی آن (تعلق به زمین های منابع طبیعی کشور) و چند سال پیش از آنکه ضوابط حاکم بر مکان یابی محل های دفن (تصویب شده در سال ١٣٨٩ (توسط سازمان محیط زیست مصوب گردد، انتخاب و به شهرداری بابل تحویل داده شد.
دکتر عابسی این را هم گفت که به دلایل نامعلوم، مراحل تجهیز و آماده سازی این زمین برای ساخت لندفیل بهداشتی جهت پردازش و دفن زباله و نیز جمع آوری و تصفیه شیرابه، پیش از شروع دفن زباله ها انجام نگرفته و زباله به صورت غیربهداشتی و با تلمبار در فضای باز طبیعی رها شده است در نتیجه تلمبار زباله در این منطقه مرطوب و جنگلی، طی ٢٢ سال گذشته حجم بسیار زیادی شیرابه بسیار آلوده و غلیظ تولید شده است.
این استاد محیط زیست بیان داشت که با توجه به عدم عایق سازی بستر و عدم جمع آوری شیرابه، شیرابه تولیدی در نهایت به خاک نفوذ کرده و طی سالیان متمادی ده ها متر در عمق و کیلومترها در جهت طولی نفوذ داشته به نحوی که روستاهای پایین دست سال های اخیر از عوارض آن متاثر شده و آبهای پاکیزه زیرزمینی خود را به طور کامل از دست داده اند.
عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل اظهار داشت: پیگیری روستاییان پیرامون این سایت غیربهداشتی طی سال های بعد به دیوارکشی محل برای جلوگیری از ورود حیوانات اهلی منطقه و احداث ادوات و تاسیساتی جهت حفظ و حراست از آن منجر شده است.
این استاد دانشگاه در پایان بیان کرد: در آخرین اقدام شکایت ساکنین و پیگیری های مصرانه آنها منجر به حکم قضایی مبنی بر ضرورت تعطیلی و انتقال این محل شده است. آیا بسته شدن سایت دردی از مشکلات محیط زیستی منطقه دوا می کند؟ آیا انتقال میلیونها تن زباله به مکان دیگری اساسا امکان پذیر است؟ آیا مکان دیگری برای پذیرش زباله های بابل وجود دارد؟ پاسخ به این سوالات نیازمند مطالعاتی میدانی و تصمیمات سیاسی مهمی است که پیش نیاز آن تصحیح ساختارهای موجود مدیریت پسماند استان و اتخاذ تصمیمات شجاعانه ای است که به نظر خارج از توانایی سیستم حاضر می باشد.
شهرستان ۵۴۰ هزار نفری بابل دارای هفت شهر و شش بخش می باشد که زباله همه این شهرها و بخش ها به سایت انجیلسی بابلکنار منتقل می شود.