به گزارش ایرنا، علاوه بر این در دهه‌های اخیر طرح‌هایی به نام طرح هادی نیز در روستاها انجام شد، طرح‌هایی که در آنها سعی می‌شود توسعه کالبدی و برنامه ریزی در روستاها تحت یک برنامه و الگوی مشخصی صورت گیرد و امکانات و خدمات موجود در روستاها تحت این نوع سیستم توزیع و ساماندهی شود.
در تعریف ساده تر توسعه روستایی به این معناست که روستاییان می توانند در این مناطق به تمام امکاناتی که نیاز دارند دسترسی داشته باشند و با دارا بودن شغلی پایدار بدون وابستگی به شهر به احساس رضایت ذهنی از ماندن در روستا برسند، در عین حال در چنین حالتی روستا از ویژگی تولیدکنندگی جدا نمی‌شود.
آنچه که در روستا نیز مشهود است کاهش شکاف دیجیتال بین شهر و روستا است، امروزه به مدد تکنولوژی های ارتباطی و اطلاعاتی جدید مانند شبکه تلفن همراه و اینترنت نسل سوم و چهارم و گسترش شبکه های اجتماعی روستاییان بیشتر وارد فرایندهای ملی و جهانی شده اند و بسیاری از کارهای خود را به وسیله گوشی همراه و اینترنت انجام می دهند، به خصوص با شیوع ویروس کرونا، انتظارات روستاییان ازبهره مندی پوشش اینترنت بیشتر شده و امکانات و خدماتی در این مورد به روستاییان داده شده ولی به نسبت نیازها و انتظارات موجود نیاز به گسترش شبکه ها و زیر ساخت های ارتباطی و اینترنتی بیشتری وجود دارد.
روستا همواره نمادی از پویایی و کارآفرینی است که می‌توان با احیای ظرفیت‌های بومی و محلی برای رونق اشغال و تولید در این مناطق گام برداشت در ادامه همین نگاه، حمایت و توجه دولت به روستاها، تلاشی برای بازگشت و تقویت جنبه تولیدکنندگی روستاییان و به عبارتی راهبردی برای توسعه روستا است.
هر چند در سال‌های اخیر در ایجاد امکانات زیرساختی، ارتباطی و خدماتی به روستاها موفقیت هایی حاصل شده ولی در ایجاد احساس رضایت از بودن در روستا و تصویر فرهنگی از روستا و دادن منزلت اجتماعی به روستاییان هنوز هم می توان اقدامات بیشتری را انجام داد.
توسعه روستایی با بهره گیری از منابع طبیعی و کشاورزی راهبردی برای بهبود اقتصادی و اجتماعی جامعه روستایی است که باید موضوع توسعه و عمران روستا به صورت مجموعه مشتمل بر اقدامات بنیادی اصلاح اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی مورد توجه باشد تا همه استعدادهای بالقوه موجود در روستا عملی شود.
اشتغال روستایی با بهره گرفتن از ظرفیت‌های بومی و محلی روستاها یکی از راهکارهای دولت بوده است تا بتوان روستاها را به ماهیت واقعی خود بازگرداند، روستاها کانون تولید هستند، که متناسب با نیازها و توانمندی اقتصادی می توان، به ایجاد سایر صنایع و خدمات مرتبط با اقتصاد روستا برای استفاده حداکثری از ظرفیت تولید و اشتغالزایی روستایی در آنها پرداخت.
ظرفیت های روستایی و توسعه منطقه ای
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری لرستان در خصوص توسعه روستاها می‌گوید: شناسایی ظرفیت‌های مختلف روستایی استان به منظور توسعه منطقه‌ای، باید در اولویت دهیاران قرار گیرد، ارائه آموزش‌های کاربردی به دهیاران ضروری است چرا که بسیاری از دهیاران به مسایل حوزه کاری خود و شرح وظایف آگاهی ندارند.
احمدرضا دالوند گفت: مباحث زیرساختی و اقتصاد از مهمترین مشکلات حوزه روستایی است و بسیاری از این مشکلات همچون حاشیه‌نشینی به این خصوص مربوط می‌شود، در سال جاری با قرارگاه امام حسن(ع) تفاهم‌نامه خوبی در حوزه محرومیت‌زدایی و توسعه روستایی استان بسته شد که در سه سال تحولات مثبتی در حوزه زیرساختی برای این مناطق رخ خواهد داد.
وی با تاکید بر اینکه به تناسب ظرفیت روستاها بستر لازم برای توسعه، اقتصاد و اشتغال فراهم می شود، ادامه داد: روستاهای لرستان ظرفیت گردشگری بالایی دارند اما با این وجود تلاش خوبی برای معرفی این توانمندی‌ها انجام نشده است.
وی با تاکید بر حفاظت و حراست از محیط‌زیست و منابع طبیعی توسط دهیاران اظهار کرد: ساخت و سازهای غیرمجاز در روستاها به ویژه روستاهای نزدیک به حریم شهری به یک چالش تبدیل شده که نیازمند بررسی و رفع مشکل است.
۳۵ درصد مردم لرستان ساکن روستا هستند
معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری لرستان بیان کرد: سال گذشته ۱۸ هزار میلیارد ریال برای توسعه و اشتغال پایدار روستاهای استان با هدف افزایش مهاجرت معکوس سرمایه‌گذاری شد و در راستای برنامه‌های دولت سیزدهم در این استان اقدامات قابل قبولی صورت گرفته است.
سیروس ابراهیمی با تاکید بر اینکه بخشی از اعتبارات باید به سمت اشتغال پایدار سوق داده شود، گفت: بسیاری از تولیدات ناخالص ملی و کشاورزی مربوط به روستا است بنابراین باید مهاجرت معکوس در لرستان رخ دهد و مانع مهاجرت روستاییان به شهرها شویم.
۲۵ درصد جمعیت شهرستان بروجرد ساکن روستا هستند
بنا بر گفته رییس بنیاد مسکن انقلاب اسلامی بروجرد، براساس آخرین سرشماری انجام شده جمعیت روستایی شهرستان بروجرد حدود ۸۶ هزار نفر است که ۲۵ درصد جمعیت این شهرستان را تشکیل می دهد، شهرستان بروجرد دارای ۲۰۰ روستا است که ۱۰۰ درصد روستاهای بالای ۲۰ خانوار طرح مصوب هادی دارند و در ۷۸ درصد آنها طرح هادی اجرا شده است.
نادر یاراحمدی افزود: سال گذشته عملیات بهسازی و مقاوم سازی ۸۰۰ واحد مسکونی روستایی انجام شد.
وی اضافه کرد: در سال جاری در بیش از ۳۵ روستای شهرستان ۵۰۰ میلیارد ریال از محل اعتبارات استانی و ملی در جهت اجرای طرح هادی عملیات زیرسازی و بهسازی هزینه شده است.
یاراحمدی تاکید کرد: در این راستا بیش از ۱۵۰ هزار مترمربع زیر سازی و آسفالت، ۱۰ هزار مترمربع سنگ‌فرش، ۲۰۰ متر کانال سنگی و ۱۰۰ متر دیوار حایل به انجام رسیده است.
رییس بنیاد مسکن انقلاب اسلامی بروجرد یادآور شد: در موضوع مسکن روستایی نیز بیش از ۷۵۰ فقره تسهیلات ۲ میلیارد ریالی مقاوم سازی مسکن با اعتباری در حدود هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال به متقاضیان پرداخت شده است.
اعتبار ۲۴۰ میلیارد ریالی برای آسفالت راه‌های روستایی بروجرد
راه یکی از شاخص‌های توسعه در روستاها به شمار می‌رود که ارتباط روستا با شهر و ارتباط روستا با فضای خارج از روستا تسهیل می‌کند در این حوزه بنا بر گفته، رییس راهداری و حمل و نقل جاده‌ای بروجرد ۲۴۰ میلیارد ریال اعتبار برای آسفالت حفاظتی و توسعه راه‌های روستایی شهرستان بروجرد در سال جاری هزینه شد.
محمد ایرانشاهی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: مجموع راه‌های روستایی شهرستان بروجرد ۶۵۰ کیلومتر است که ۶۲۰ کیلومتر دارای روکش آسفالت و ۳۰ کیلومتر آن نیاز به آسفالت دارد. جاده روستاهای چم صیدی, سواران دره و کولیدر در مجموع به طول هشت کیلومتر در سال جاری آسفالت می‌شود.
وی اضافه کرد: همچنین ۶۰ کیلومتر روکش آسفالت حفاظتی اسلاری سیل در جاده‌های روستایی در سال جاری در نظر گرفته که اکنون ۱۰ کیلومتر آن در مسیر روستایی اسدخانی تا روستای درب آستانه انجام شده و همچنین روکش آسفالت روستاهای رضا آباد، برده سره، کپرگه در مجموع به طول هفت کیلومتر با اعتباری بیش از ۱۴۰ میلیارد ریال نیز از دیگر برنامه‌های سال جاری راهداری و حمل و نقل جاده‌ای بروجرد است.
اتصال ۱۰۰ درصدی روستاهای بروجرد به شبکه گاز سراسری
در شهرستان بروجرد بنا بر گفته رییس شرکت گاز بروجرد در راستای طرح گازرسانی به روستاها ۱۰۰ درصد روستاهای بخش اشترینان در قالب ۳۹ روستا، ۱۴۷ روستای بخش مرکزی و ۱۰۰ درصد جمعیت شهری بروجرد به شبکه سراسری گاز متصل است.
شاهرخ همتی یادآور شد: در مجموع ۱۴ روستا در این شهرستان خالی از سکنه یا دارای کمتر از هفت خانوار هستند که گازرسانی به آنها به دلیل اعتبار فراوان نیازمند صدور مجوز از سوی شرکت است.
رییس شرکت گاز بروجرد اظهار کرد: مجموع روستاهای واجد شرایط گازرسانی در شهرستان بروجرد ۲۰۲ روستا بوده که اکنون همه انها به شبکه گاز سراسری متصل هستند.
وی مجموع مشترکان گاز بروجرد را ۱۳۰ هزار مورد عنوان کرد و گفت: ۳۰ هزار مشترک روستایی و ۱۰۰ هزار مشترک شهری این شهرستان از خدمات شرکت گاز بهره مند هستند.
۲۰۰ روستای بروجرد برق دارند
در حوزه برق نیز بنا بر گفته محمدعلی خسروی مدیر امور توزیع برق بروجرد، هم اکنون ۲۰۰ روستای این شهرستان به شبکه برق متصل است و حدود ۱۵۰ هزار مشترک برق صنعتی و خانگی در بروجرد وجود دارد که با توجه به توسعه شهر و ساخت و سازهای جدید حدود ۵۰۰ مشترک در سال افزوده می‌شود.
در حوزه آب با توجه به تغییرات اقلیمی صورت گرفته برخی روستاها با مشکلاتی مواجه هستند در این خصوص مدیر شرکت آب و فاضلاب بروجرد می گوید: ۱۲ روستا در شهرستان با مشکل کم آبی مواجه هستند که آبرسانی به این مناطق با تانکر انجام می‌شود.
امین بهنیا اظهار کرد: با توجه به تغییرات اقلیمی و کاهش میزان بارندگی‌ها در سال‌های اخیر با کاهش منابع آبی زیر زمینی مواجه هستیم و با توجه به اینکه در شهرستان بروجرد منابع ذخیره آب وجود ندارد و تامین آب شرب از چشمه‌ها، سراب‌ها و چاه‌ها انجام می‌شود و سدها هم هنوز به بهره‌برداری نرسیده، برخی روستاها با کمبود آب مواجه هستند.
وی با اشاره به اینکه با مدیریت صحیح و حضور مستمر کارشناسان در روستاهایی که با مشکل کمبود آب مواجه هستند تاکنون مشکلات به حداقل رسیده است، بیان کرد: تانکرهایی به همین منظور در نظر گرفته شده است و به صورت مرتب آب مورد نیاز روستاها را تامین می‌کنند.
مدیر شرکت آبفای بروجرد اضافه کرد: الگوی مصرف بهینه آب بصورت ۱۴۰ لیتر روزانه برای هر فرد است که ما هم اکنون ۲ برابر آب مورد نیاز را بنا بر این الگو تولید می‌کنیم. رخی مشترکان خارج از الگو آب مصرف می‌کنند که این مصرف می‌تواند به صورت استفاده غیر مجاز و یا زیاد باشد که در هر حالت بنا بر قانون این موضوع مورد پیگیری، بررسی و رسیدگی قرار می‌گیرد.
وی با اشاره به مشکلات مرتبط با کم آبی گفت: در سال های اخیر تعداد روستاهایی که با مشکل کم آبی مواجه هستند، بیشتر شده است از جمله روستاهایی که با تانکر آبرسانی می‌شوند شامل روستاهای جعفرآباد، انگشته، دهنو، گیجالی بالا و گیجالی پایین، دره مراد، قپانوری، فخر آباد، ملک آباد، قلعه ثمورخان، سرچغا، چپدر، انگشته، دره زاغه بالا، دهکرد، تپه مولا و گوشه محسن بن علی است.
گردشگری روستایی و امید به توسعه روستایی
گردشگری روستایی و عشایری نوعی بهره گرفتن از زمینه‌های فرهنگی است که می‌تواند باعث رونق سفره‌های ساکنان محلی شود، ظرفیتی که در شهرستان بروجرد وجود دارد و توسعه آن رونق اقتصادی را به ارمغان می‌آورد.
توسعه گردشگری روستایی و عشایری با تاکید بر حفظ شیوه‌های زندگی متفاوت با آنچه هر روز با آن روبرو می‌شویم، با محوریت گردشگری از مناطق عشایری، دقیقا آن موضوعی است که در هیاهوی تلاش برای یکسان شدن مورد توجه قرار می‌گیرد، گردشگری روستایی و عشایری به نوعی بازگشت به سادگی و اصالت‌های دست نخورده درون هر انسانی است.
با توسعه گردشگری روستایی و گردشگری مناطق عشایری زمینه‌ای برای فروش تولیدات مردم محلی فراهم می‌شود و همین سرآغازی برای رونق گرفتن اقتصاد آنها خواهد شد و احتمال تعرض آنها به طبیعت را که در بسیاری مواقع ریشه در فقر و ناتوانی در تامین معیشت دارد، هم کاسته می‌شود.
به گفته رییس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بروجرد پنج روستا با ظرفیت سرمایه گذاری بخش خصوصی برای معرفی به عنوان روستاهای هدف گردشگری وجود دارد.
کامران حسینی اظهار کرد: این روستاها شامل منطقه ونایی، دهکرد، آق‌بلاغ، کوشکی و ملمی جان است که از این بین ۲ روستای ونایی و دهکرد به عنوان روستای هدف گردشگری معرفی شده است.
وی ادامه داد: علاوه بر موارد گفته شده روستای قلعه حاتم به خاطر پل تاریخی، رودخانه و طبیعت زیبای اطراف پل ظرفیت مناسبی برای گردشگری روستایی در بروجرد است و قابلیت تبدیل شدن به روستای هدف گردشگری را دارد.
وی بیان کرد: روستای کپر جودکی در بروجرد که به روستای لک لک ها معروف است و سراب کرتول به عنوان روستای هدف گردشگری از ظرفیت های مناسبی برخوردارند و قابلیت سرمایه گذاری در حوزه گردشگری روستایی را دارند، در کنار زیرساخت های گردشگری که در این مناطق وجود دارد باید تاسیسات هم ایجاد کرد، تا شرایط اسکان و اقامت گردشگر در این مناطق فراهم شود.
حسینی گفت: زیرساخت‌های گردشگری بنا بر شرایط طبیعی و وجود آثار تاریخی شاخص به عنوان منطقه هدف گردشگری مشخص می شود اما خدمات گردشگری بر عهده دستگاه‌های دولتی نیست سرمایه گذار متقاضی می‌تواند با در نظر گرفتن منطقه گردشگری مورد نظر سرمایه گذاری کند و به عنوان یک منبع درامد و توسعه گردشگری از نظر اقتصادی باعث پویایی و رشد در آن مناطق شود.
بنا بر گفته وی بروجرد از گذشته در یک دشت حاصلخیز قرار داشته که پیرامون آن روستاهای پرتعدادی وجود داشته است با توجه به اینکه از آب کافی برخوردار بوده اند و شرایط اسکان را داشته اند امروزه نیز از زیرساخت های مطلوبی از نظر گردشگری برخوردار هستند.
توسعه همه جانبه روستاها ایده آلی که دور از دسترس نیست
امروزه اغلب روستاها از خدمات آب، برق، گاز، اینترنت، دستگاه عابر بانک و پست بانک برخوردار هستند، کارشناسان حوزه اجتماعی بر این باورند که با وجود اینکه سطح توزیع و ارائه امکانات و خدمات در روستاها به نسبت مطلوب بوده و تراز خدمات عمومی دولت در روستاها به نسبت گذشته بهبود پیدا کرده ولی انچه معمولا باعث مشکلاتی در کم اثر کردن این خدمات شده این است که هم زمان با بالابردن سطح خدمات به تولید اقتصادی در روستاها و مولد بودن روستاییان مخصوصا افراد تحصیل‌کرده روستاها توجه نشده است.
در این خصوص جامعه شناس و پژوهشگر اجتماعی می گوید: به همان میزان که در روستاها سواد عمومی بالارفته و آگاهی های عمومی افزایش یافته میزان مهاجرت روستاییان به خصوص جوانان به شهرها و مخصوصا کلان شهرها افزایش یافته است، این مهاجرت جوانان که در درجه اول علت اقتصادی وسپس فرهنگی دارد با افزایش بیکاری جوانان و یا خشکسالی چند دهه اخیر ، تشدید هم شده و در نتیجه این روند، مهاجرت ها باعث خالی شدن روستاییان از قشر جوان و بهم خورد ترکیب جنسیتی در روستاها به نفع افراد مسن و زنان شده است.
پروین زمانی افزود: اکنون در بسیاری از روستاها بیشتر خانوارها را افراد سالمند و یا زنان و دختران جوان و یا کودکان در کنار سالمندان تشکیل می دهند و مردان خانواده جهت کار به شهرهای بزرگ مهارجرت کرده اند، همچنین درکنار این موضوع مهاجرت باید به بالارفتن سن ازدواج دختران و پسران در روستاها و حتی افزایش دختران بیکاری که دیگر امکان ازدواج نخواهند داشت نیز باید اشاره کرد.
این پژوهشگر می افزاید: تهدید بزرگی که باید در روستاها مورد توجه قرار گیرد، کاهش رشد جمعیت درر وستاها، نبود اشتغال مولد و کاهش سهم کشاورزی و دامداری در اقتصاد روستاها و کاهش جاذبه روستاها برای جوانان تحصیل‌کرده است که اگر مورد توجه قرار نگیرند، خدمات و امکاناتی که در روستاها انجام شده است کم اثر می شود و با مهاجرت بدون برنامه روستاییان باعث مشکلاتی در درجه اول برای خود روستاییان وبعد برای ساکنان شهرها خواهد شد.
در پایان می توان گفت: در شرایطی که چرخه های مختلفی به صورت مارپیچ در حال حرکت هستند که به صورت تقویت شونده می توانند باعث تضعیف زندگی روستایی شوند، باید استراتژی روشنی در مورد توسعه روستایی در پیش گرفت، زیرا با رشد آسیب های اجتماعی، نبود فرصت های مولد شغلی در روستاها، مهاجرت جوانان و طبقه متوسط از روستا، عدم شکل گیری سرمایه مالی و فرهنگی و اجتماعی درروستاها و نبود مدیریت روستایی یکپارچه، روستاها در چند دهه بعدی از حیات و سرزندگی و امید خالی خواهند شد و فقط به صورت منزلگاهی برای سکونت سالمندان و ناتوانان می شوند و در عین حال مهاجرت عمده روستاییان باعث مشکلات جدی در شهرهای بزرگ خواهد شد.
نکته امید بخش این است که امروزه اغلب روستاها از خدمات متنوع در حوزه های مختلف برخوردار هستند که با احیای ظرفیت های محلی هر روستا و منطقه می توان به اشتغال، رفاه نسبی و رونق تولید در این روستاها امیدوار بود.
به عبارتی زیرساخت های عمرانی و زیباسازی های ظاهری در روستاها انجام شده است اما برای رسیدن به توسعه، تولید و رفاه روستایی علاوه بر این در حوزه فرهنگی و اجتماعی نیز باید اقداماتی صورت گیرد تا میل به سرمایه گذاری، احیای کارآفرینی و آبادانی روستایی نیز رونق گیرد.