به گزارش ایرنا، ایران کشوری غنی از انرژی‌های تجدیدپذیر همچون باد و خورشید است، برای استفاده هرچه بهتر از این موهبت خدادادی باید گذر از سوخت‌های فسیلی شتاب گیرد و خانوارها به فکر راه‌اندازی و نصب نیروگاه‌های خورشیدی باشند، از سوی دیگر چند سالی است که با توجه به خشکسالی و افزایش مصرف برق در روزهای گرم سال، دولت ناگزیر به اجرای برنامه مدیریت مصرف در بخش‌های مختلف اعم از صنعتی، کشاورزی، اداری، عمومی و تجاری شده است که هر سال از ۱۵ خردادم تا ۱۵ شهریور به اجرا درمی‌آید.
در کنار آن، دولت برای کاهش فشار بر روی بخش‌های مشمول برنامه مدیریت مصرف برق مانند چاههای کشاورزی، طرح نصب نیروگاه خورشیدی را پیشنهاد داده است که این موضوع از سال گذشته، ابتدا در بخش صنعت و امسال در دستور کار بخش کشاورزی قرار گرفته است.
نهضت "تولید محصول سبز با برق سبز" طرح وزارت نیرو برای بخش کشاورزی به منظور کاهش پیامدهای ناشی از برنامه مدیریت مصرف برق در سال جاری بود که خراسان رضوی در این عرصه پیشگام شد و نخستین استانی بود که این نهضت را در بین مالکان چاههای کشاورزی به راه انداخت تا با نصب نیروگاه خورشیدی از اجرای برنامه مدیریت مصرف و قطع روزانه ۶ ساعته برق معاف شوند.
راه‌اندازی یک نیروگاه خورشیدی پنج کیلوواتی نیاز به سرمایه‌گذاری اولیه برای خرید تجهیزات و نصب دارد، که سرمایه مورد نیاز ممکن است بر اساس قیمت‌های بازار، نوع تجهیزات انتخابی و هزینه‌های نصب متفاوت باشد. با این حال، با توجه به کاهش قیمت تجهیزات خورشیدی و دسترسی به فناوری‌های جدید، هزینه‌های اولیه در حال کاهش است. هزینه‌های نگهداری نیز نسبتاً پایین است، زیرا نیروگاه‌های خورشیدی نیاز به هزینه کمتری برای نگهداری نسبت به سایر منابع تولید انرژی دارند، لذا در مجموع نصب نیروگاه خورشیدی برای مالکان چاههای کشاورزی به‌صرفه است.
اهمیت نیروگاه خورشیدی برای بخش کشاورزی
بخش کشاورزی به عنوان مصرف کننده عمده آب و برق، سهم ۱۶ درصدی از کل مصرف برق کشور را دارد، آب مهم‌ترین عامل در تولید محصولات کشاورزی است و آب‌های زیرزمینی، اصلی‌ترین تامین کننده نیاز آبی بخش کشاورزی محسوب می‌شوند. در این راستا در گذشته برای انتقال آب از اعماق زمین به سطح از سوخت دیزل استفاده می‌شد که میزان قابل توجهی از منابع حیاتی و راهبردی به علت استفاده از روش‌های سنتی و تجهیزات قدیمی هدر می‌رفت.
امروزه یکی از راهکارهای اساسی برای جلوگیری از هدررفت آب، استفاده از موتورپمپ‌های برقی به جای دیزل است، همچنین تأمین به‌موقع، مطمئن و ارزان انرژی الکتریکی مورد نیاز این بخش با برقدار کردن همه چاههای کشاورزی، منجر به کاهش میزان مصرف سوخت‌های فسیلی، کاهش آلودگی زیست محیطی و بهینه‌سازی مصرف انرژی می‌شود، و این مهم با کمک به افزایش تولیدات بخش کشاورزی، شتاب بخشیدن رشد اقتصادی و افزایش صادرات غیرنفتی کشور را به دنبال خواهد داشت.
با توجه به اینکه در سالیان اخیر تقاضای برق در بخش کشاورزی ایران با محوریت مصرف آن در چاههای کشاورزی افزایش یافته و سهم چاههای کشاورزی از کل مصرف برق این بخش به ۷۰ درصد رسیده است، استفاده از انرژی تجدیدپذیر برای تامین برق چاههای کشاورزی به یک ضرورت تبدیل شده است که امسال دولت آن را در قالب طرح "نهضت ملی تولید محصول سبز با برق سبز" ترویج داده است.
بخش کشاورزی خراسان رضوی سال گذشته با مصرف سه میلیارد و ۶۲۸ میلیون کیلووات ساعت، معادل ۴۴.۱ درصد از کل مصرف برق مشترکان استان را داشته استبخش کشاورزی ۲۱ هزار و ۸۱ مشترک از کل مشترکان شرکت توزیع نیروی برق خراسان رضوی را دارد که بیشترین مصرف برق استان را در سال گذشته به میزان سه میلیارد و ۶۲۸ میلیون کیلووات ساعت، معادل ۴۴.۱ درصد از کل مصرف برق مشترکان استان را داشته اند.
مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق خراسان رضوی در این باره گفت: این استان در راستای ابلاغیه وزارت نیرو مبنی بر نهضت «تولید محصول سبز با برق سبز» با هدف ایجاد نیروگاه‌های خورشیدی برای تامین برق چاههای کشاورزی، نصب این نیروگاه ها را از اردیبهشت امسال به عنوان استان پیشرو در اجرای این طرح آغاز کرده است.
علیرضا خدابنده بیان کرد: مدیریت برق در روزهای اوج بار تابستان سال ۱۴۰۳ و نیز ضرورت حمایت از تولید پایدار محصولات کشاورزی از دیگر اهداف ایجاد نیروگاه‌های خورشیدی برای تأمین برق چاههای کشاورزی در استان خراسان رضوی است، در این راستا دارندگان چاه های کشاورزی می توانند با مراجعه به ادارات برق شهرستان‌ها، برای دریافت صفحات خورشیدی نامنویسی کنند.
وی ادامه داد: تاکنون هزار و ۱۲۱ نیروگاه خورشیدی انشعابی به ظرفیت ۱۰.۵ مگاوات در استان نصب شده است و برنامه امسال نیز نصب حدود ۵۰۰ واحد نیروگاه خورشیدی ویژه مشترکان در خراسان رضوی است.
خدابنده افزود: تاکنون هزار و ۵۵۰ متقاضی برای نصب نیروگاه خورشیدی از محل طرح نهضت ملی “تولید محصول سبز با برق سبز” در استان اعلام آمادگی کرده‌اند، در این راستا هزار و ۵۳۰ بازدید اولیه از مکان‌های متقاضی ایجاد نیروگاه خورشیدی استان به ظرفیت ۶۵ مگاوات انجام شده است و ۷۷ متقاضی با این شرکت قرارداد خرید تضمینی بسته اند.
چالش‌های کشاورزان در نصب نیروگاه خورشیدی
ایجاد هر نیروگاه ۱۰۰ کیلوواتی انرژی خورشیدی بین ۲۵ تا ۲۸ میلیارد ریال هزینه دارد و هر چاه کشاورزی باید ۸۰ درصد از دیماند مصرفی برق خود را از محل نیروگاه خورشیدی تامین کند تا از برنامه مدیریت مصرف معاف شود. تامین هزینه‌های نصب نیروگاه خورشیدی برعهده مالک چاه کشاورزی است.
از سوی دیگر بنا به گفته معاون بهبود تولیدات گیاهی شرکت توزیع نیروی برق خراسان رضوی، خسارتی که از ناحیه خاموشی چاه‌موتورها به بخش کشاورزی وارد می‌شود سالانه ۱۰۰ هزار میلیارد ریال است که ۱۰ هزار میلیارد ریال آن فقط مربوط به خسارت وارده در بخش زیرساخت‌ها است.
رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی، طرح نهضت "تولید محصول سبز با برق سبز" را مطلوب ارزیابی کرد و گفت: ابلاغیه وزارت نیرو در خصوص توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر و پاک به منظور تأمین برق چاههای کشاورزی، علاوه بر رفع چالش‌های بخش کشاورزی، جهش کمّی و کیفی در تولید برق و اشتغال داخلی را نیز به دنبال خواهد داشت.
نسرین یوسفی عارفی افزود: مصوبه وزارت نیرو در خصوص توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر و پاک به منظور تأمین برق چاههای کشاورزی، در سوم اردیبهشت امسال ابلاغ شد که در آن، به ماده ۶۱ قانون اصلاح الگوی مصرف به منظور تامین برق مطمئن، مستمر و پایدار چاههای کشاورزی در دوره‌های اوج بار از طریق ساخت نیروگاه‌های خورشیدی اشاره شده است.
وی یادآور شد: بر اساس مصوبه مذکور، در صورت ایجاد و بهره‌برداری از نیروگاه‌های تجدیدپذیر، برابر ۸۰ درصد دیماند مصرفی چاه آب کشاورزی، در ایام گرم سال (از ابتدای خرداد تا پایان شهریور) از شمول برنامه‌های مدیریت بار خارج می‌شود و بهره برداران می توانند با انعقاد قرارداد خرید تضمینی ماده ۶۱ قانون اصلاح الگوی مصرف، نسبت به فروش برق مازاد تولیدی با "ساتبا" یا فروش از طریق بورس سبز اقدام و درآمد پایداری ایجاد کنند.
با توجه به برنامه‌های وزارت نیرو برای اوج بار پیش‌بینی می‌شود قطع برق چاههای کشاورزی در کل هفته انجام گیرد که این مساله خسارت‌های زیادی را برای محصولات کشاورزی به دنبال خواهد داشت؛ بنابراین اجرای این مصوبه می‌تواند تا حدودی مشکلات این حوزه را کاهش دهدرییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی خراسان رضوی به دیگر تبصره‌های این مصوبه مانند امکان تجمعی بودن نیروگاه‌ها، تکلیف شرکت‌های توزیع برق برای خروج بهره‌برداران از برنامه‌های مدیریت اوج بار، وظایف شرکت‌های برق برای ترانزیت برق و… اشاره کرد و گفت: با توجه به برنامه‌های وزارت نیرو برای اوج بار، پیش‌بینی می‌شود قطع برق چاههای کشاورزی در کل هفته انجام گیرد که این مساله خسارت‌های زیادی را برای محصولات کشاورزی به دنبال خواهد داشت؛ بنابراین اجرای این مصوبه می‌تواند تا حدودی مشکلات این حوزه را کاهش دهد.
یوسفی، در عین حال ایراداتی را نیز متوجه این طرح دانست و گفت: اگرچه کشاورزان علاقه‌مند به اجرای این طرح هستند؛ اما چالش‌هایی نیز در این میان وجود دارد. از ابلاغ مصوبه تا اوج مصرف زمان زیادی باقی نمانده است و کشاورز در این زمان کوتاه نمی‌تواند تمهیدات لازم برای ایجاد نیروگاه را آماده کند؛ زیرا بخش عمده‌ای از تجهیزات وارداتی است، از سوی دیگر، هم اکنون فصلی است که ممکن است کشاورز سرمایه لازم را به دلیل برداشت نکردن محصول نداشته باشد و دچار چالش‌های مالی شود.
وی پیشنهاد کرد تا تمهیداتی توسط شرکت های توزیع برق اندیشیده شود که بر اساس آن، در صورتی که کشاورز برای اجرای این طرح اقدام کرد، به طور کامل از شمول برنامه‌های مدیریت بار خارج شود؛ زیرا در استان خراسان رضوی، در بیشتر مزارع زمین کافی وجود دارد و با اجرای این طرح، اتلاف برق و ناترازی انرژی کاهش خواهد یافت.
یوسفی عارفی با تاکید بر ضرورت همکاری شبکه بانکی در این زمینه گفت: لازم است که بانک‌ها نیز در این خصوص همکاری کنند، و البته قرار است ۱۰ بانک در این طرح مشارکت کنند که به زودی ابلاغیه‌های آن صادر می‌شود.
وی یادآور شد: در استان خراسان رضوی پیمانکاران قدرتمندی برای طراحی، تجهیز، نصب و راه اندازی نیروگاه‌های تجدیدپذیر و تولیدکنندگان توانمندی در حوزه تجهیزات نیروگاهی فعالیت دارند که مسوولان استانی باید در وهله نخست از ظرفیت آنان به صورت کامل استفاده کرده و در صورت نیاز به سراغ شرکت‌های خارج از استان بروند؛ زیرا این مساله برای استان اشتغال‌زایی خواهد داشت.
بیشتر بخوانید:
نصب نخستین نیروگاه خورشیدی در چاههای خلیل‌آباد
استاندار خراسان‌رضوی: چاههای کشاورزی استان به پنل خورشیدی مجهز می‌شوند +فیلم