به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری، پس لرزه های قتل «جمال خاشقچی» روزنامه نگار منتقد سعودی و ستون نویس روزنامه واشنگتن پست همچنان برای ریاض ادامه دارد.
تركیه با انتشار قطره چكانی اطلاعات در مورد جزییات قتل خاشقچی و تاكید بر نقش بالاترین مقام های حكومتی عربستان در آن به دنبال بهره گیری بیشینه از این فرصت در راستای منافع خود است. اروپا از زاویه حقوق بشری به موضوع می نگرد و خواهان افشای اطلاعات دقیق و توضیح مقامات سعودی در این ارتباط است و در این میان آمریكا با اتخاذ مواضع غیر قطعی، مبهم و دوپهلو، گاهی به نعل می زند و گاهی به میخ.
**بن سلمان و چالش قتل خاشقچی برای آمریكا
بن سلمان دستكم تا چند ماه پیش مهره خوبی برای پیشبرد منافع آمریكا در منطقه محسوب می شد. جوانی بی پروا و زیاده خواه، كه به عنوان وارث ناخلف تاج و تخت پادشاهی، سیاست داخلی و خارجی محافظه كارانه رهبران پیشین عربستان را در راستای خواسته آمریكا پیش می برد؛ تهاجم نظامی به یمن، مقابله با جریان حزب الله مورد حمایت ایران در منطقه از طریق كنشگری در قبال لبنان، سوریه، عراق و ...، امضای قراردادهای تسلیحاتی بزرگ، تلاش برای راهبری جریان عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی و ... همگی برای خوش خدمتی بن سلمان به واشنگتن در منطقه انجام گرفت.
قتل فاجعه بار خاشقچی و آمریت آن از سوی مقام های ارشد ریاض، اما شراكت امریكا و عربستان را با چالش های جدی مواجه ساخته است. فشار افكار عمومی و رسانه های جهانی بر آمریكا به اندازه ای گسترده است كه هر روز خبرهای تازه ای از موضع گیری متفاوت مقامات، سازمان های اطلاعاتی و رسانه های آمریكایی در مورد این فاجعه به گوش می رسد؛ واكنش هایی از سكوت تا توطئه خوانی این فاجعه و از تشكیك تا تایید نقش شخص بن سلمان در این جنایت.
دولت آمریكا هنوز واكنشی قطعی در مورد این واقعه نشان نداده است. وزارت خارجه آمریكا می‌گوید، نتایج ارزیابی‌هایش هنوز نهایی نشده‌است.
در تازه ترین خبرها، روز جمعه 25 آبان روزنامه آمریكایی «واشنگتن پست» خبر داد، سازمان اطلاعات مركزی آمریكا موسوم به سیا به این نتیجه رسیده كه محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان دستور قتل خاشقجی را صادر كرده است.
انتشار این گزارش صریح به عنوان معتبرترین برآوردی كه بن سلمان را مسوول قتل خاشقچی معرفی می كند، «دونالد ترامپ» رییس جمهوری آمریكا را به اظهارنظر در مورد آن واداشت. ترامپ در گفت و گو با شبكه «فاكس نیوز» تردیدهایی را در مورد تبری جویی بن سلمان از این رخداد مطرح كرد و گفت: ولیعهد سعودی بارها از جمله چند روز پیش به من گفته كه نقشی در قتل جمال خاشقچی نداشته است، اما نمیدانم دروغ گفته یا نه.
با این حال رییس جمهوری آمریكا در این مصاحبه از نقش احتمالی برخی از نزدیكان محمد بن سلمان در قتل خاشقچی گفت و تاكید كرد: ما با یك هم پیمان مواجه هستیم و این هم پیمانی خیلی مهمتر از هر بحرانی است.
مقام های واشنگتن كه تاكنون از اظهار نظر قطعی در مورد این جنایت خودداری كرده اند، برای فرار از فشارهای بین المللی به تحریم تعدادی از مقام های امنیتی سعودی بسنده كرده اند. چندی پیش وزارت خزانه‌داری آمریكا 17 نفر از جمله «سعود القحطانی» و «ماهر المطرب» دو مشاور ولیعهد و «محمد العتیبی» كنسول سعودی در استانبول را به دلیل مداخله در قتل خاشقجی در فهرست تحریم‌های خود قرار داد. ابعاد فاجعه اما به اندازه ای گسترده است كه چنین اقداماتی هم پاسخگوی افكار عمومی بین المللی نیست و ظاهرا ترامپ باید به زودی موضع خود را در ارتباط با این مساله اعلام كند. حال به نوشته منابع خبری آمریكایی، قرار است رییس جمهوری آمریكا در روزهای دوشنبه یا سه‌شنبه 28 و 29 آبان گزارشی كامل در مورد افراد مسوول در این قتل ارایه دهد.
**فشارهای رو به فزونی اروپا
به دنبال انتشار گزارش واشنگتن پست، اروپایی ها هم فشارهای خود بر مقامات سعودی را افزایش داده اند. اتحادیه اروپا به تازگی با صدور بیانیه‌ای از مقامات دولت سعودی خواسته، به صورت كامل درباره قتل روزنامه‌نگار منتقد سعودی روشنگری كنند.
در این بیانیه آمده است: اكنون لازم است كه حواشی این جنایت وحشتناك به صورت كامل روشن شوند و همه كسانی كه در این زمینه مسوول هستند، پاسخگو باشند. ما به همراه شركای جهانی خود به دقت نتیجه تحقیقات را زیرنظر خواهیم داشت و تاكید می‌كنیم كه پادشاهی عربستان سعودی باید موازینی را اعمال كند تا مطمئن شود كه واقعه‌ای مشابه‌ای هرگز تكرار نخواهد شد. به زودی اتحادیه اروپا و كشورهای عضو آن این موضوع را مدنظر قرار می‌دهند كه چطور می‌توانند تدابیر مناسبی علیه كسانی كه در این زمینه مسئول هستند اعمال كنند تا از قانون بر مبنای سیستم جهانی حمایت كنند.
پس از آن وزارت خارجه آلمان در پیامی در شبكه توییتر از اتفاق نظر «هایكو ماس» وزیر خارجه آلمان و همتایان اروپایی او در زمینه بیانیه یاد شده موگرینی در مورد خاشقچی خبر داد.
آلمان همچنین از دیروز دوشنبه 28 آبان صادرات اسلحه به عربستان سعودی را به طول كامل متوقف كرد.
«فیلیپ ژونیتز» سخنگوی وزارت اقتصاد و انرژی آلمان در یك مصاحبه مطبوعاتی گفت: آلمان، انتقال اسلحه به عربستان، حتی آن دسته از سلاح هایی را كه قبلا مجوز فروش آن را صادر كرده بود، متوقف كرده است. پیش از این صدر اعظم آلمان اعلام كرده بود تا روشن شدن ابهامات این پرونده هرگونه فروش تسلیحات به عربستان را متوقف می كند.
این كشور همچنین از دیگر كشورهای اروپایی خواسته تا با هدف تاثیر گذاشتن بر روی دولت ریاض تصمیم مشابهی را اتخاذ كنند. شبكه خبری الجزیره هم به تازگی از تهیه طرحی در كنگره آمریكا خبر داده كه با هدف توقف فروش سلاح به عربستان تدوین شده است.
اعلام تصمیم توقف فروش سلاح به عربستان همزمان با ممنوع الورود شدن 18 نفر در ارتباط با قتل خاشقچی به كشور آلمان، صورت گرفته است.
اروپایی ها كه پیش از این با تحریم كنفرانس سرمایه گذاری عربستان به طور عملی به قتل این روزنامه نگار واكنش نشان داده بودند، این روزها فشار خود بر عربستان را گسترش داده اند.
**عربستان و تلاش برای دور كردن بار اتهام از بن سلمان
عربستان سعودی زیر بار این فشارهای فزاینده همچنان تلاش می كند گرد اتهام را از چهره ولیعهد بزداید. «عادل الجبیر» وزیر خارجه سعودی به تازگی به گزارش سازمان سیا مبنی بر دست داشتن بن سلمان در قتل خاشقچی واكنش نشان داده است. وزیر خارجه سعودی با بیان اینكه محمد بن سلمان نقشی در قتل جمال خاشقچی نداشته است تاكید كرد كه ملك سلمان و ولیعهد خط قرمز هستند و اجازه نخواهند داد آسیبی متوجه آنها شود.
وی همچنین گفت: ارزیابی سازمان سیا كه در آن گفته شده است كه بن سلمان دستور قتل خاشقچی را صادر كرده است درست نیست و با واقعیت منطبق نیست. ما این ادعا را به طور قطعی رد می‌كنیم.
این در حالی است كه تحقیقات در خصوص این قتل در تركیه ادامه دارد و مقامات آنكارا بر این باور هستند كه دستور این قتل از سوی بالاترین مقام های حكومت عربستان صادر شده است
مقام های سعودی كه پیش از این در نتیجه فشارهای بین المللی مواضع خود در خصوص این پرونده را از انكار اصل ماجرا تا تایید قتل در نتیجه وقوع «درگیری» در ساختمان دیپلماتیك خود تغییر داده بودند، این بار بر مثله شدن پیكر خاشقچی هم صحه گذاشتند، ولی موكدا منكر نقش ولیعهد در این ماجرا شدند.
دادستانی كل عربستان در آخرین اقدامات خود، پنجشنبه گذشته برای پنج تن از متهمان پرونده قتل جمال خاشقجی درخواست مجازات اعدام كرده و با این حال تاكید كرد كه بر اساس تحقیقات، ولیعهد عربستان هیچ نقشی در این پرونده نداشته است.
این درحالی است كه «رجب طیب اردوغان» رییس جمهوری تركیه بارها اعلام كرده است كه دستور قتل این روزنامه نگار از «عالی ترین سطوح» مقامات سعودی صادر شده است.
در چنین شرایطی به جریان افتادن بررسی پرونده استرداد «فتح الله گولن» متهم اصلی كودتای نافرجام 2018 تركیه در آمریكا از سوی تحلیلگران به عنوان وجه المصالحه ای برای جلب نظر تركیه و كاهش فشار آنكارا به ریاض به خاطر قتل خاشقچی تعبیر می شود.
پژوهشم**9275**1552
تهران- ایرنا- پرونده قتل «جمال خاشقچی»روزنامه نگار منتقد سعودی، مجموعه ای از فرصت ها و چالش ها را پیش روی تركیه، اروپا، آمریكا و عربستان قرار داده و بهره گیری از فرصت ها و پرهیز از چالش های این پرونده، چون متغیری مهم، رفتار این بازیگران را از خود متاثر كرده است.