آیین های شب یلدا در خراسان جنوبی

در فرهنگ عامیانه مردم، شب یلدا و شب چله، شب دوستی است.

مردم استان خراسان جنوبی از روزگاران بسیار دور بلندترین شب سال را كه ˈ شب چله ˈ می نامند گرامی داشته و جشن می گیرند كه امسال با توجه به مقارن شدن با ایام رحلت پیامبر اسلام (ص) و شهادت امام رضا (ع) و حرمت گذاشتن به اهل بیت(ع) جشنی برگزار نمی شود و تنها به صله رحم و دیدار خانواده ها از یكدیگر بسنده می شود.

در این شب افراد خانواده در خانه بزرگترین یا توانگرترین فرد فامیل ، گرد هم می آیند و صاحب خانه از آنان با انواع شیرینی و آجیل ( شبچره ) و میوه پذیرایی می كند.

در این مراسم بیشتر از میوه هایی مثل هندوانه و انار استفاده می كنند كه در این میان هندوانه بیش ازهمه میوه ها خورده می شود و معتقدند كه اگر در شب چله هندوانه بخورند در چله تابستان گرما و در طول زمستان سرما نخواهند خورد.

شب نشینی ها در شب چله رونق خاصی در خراسان جنوبی دارد زیرا در این شب یك برنامه محلی اجرا می شود كه به ˈ كف زدن ˈ معروف است كه امسال با توجه به مصادف شدن با ایام سوگواری رحلت پیامبر اسلام (ص) و احترام به اهل بیت (ع) برگزار نمی شود.

در این مراسم مقدرای چوبك ( پشمشویه یا بیخ ) نكوبیده را چند بار در آب می جوشانند و پس از سرد شدن در تغار بزرگی می ریزند و با چوبی به نام ˈگزˈ آن را به هم می زنند و این كار را آنقدر ادامه می دهند كه آب ظرف كف كند و كف آن سخت و سفت گردد.

وقتی كف آماده شد آن را در ظرفهای كوچكی می ریزند و روی آن را با مغز بادام و یا پسته تزئین می كنند و بدین ترتیب خوراكی شیرین ، لذیذ و معطری آماده می شود.

كف زدن از سرگرمی های شب چله این منطقه است و گاهی اوقات در شبهای دیگر زمستان نیز برای تفریح و سرگرمی این مراسم برگزار می شود.

بازاریان و فروشندگان در شب یلدا تا پاسی از شب از بستن در مغازه خود خودداری می كنند تا بتوانند فروش خوراكیهای شب چله مردم را در برپایی این سنت كهن ایرانیان یاری كنند.

شادی و نشاط در خانه ها ، فراموش كردن كدورتها و جویا شدن احوال یكدیگر از مهمترین آثار شب یلدا می باشد.

بردن هدیه به خانه عروس به عنوان ˈشب چله ایˈ از دیگر مراسم شب یلدا در خراسان جنوبی است كه امسال زمان آن به بعد از ایام سوگواری آخر صفر با توجه به ارادت خانواده ها به اهل بیت و ائمه اطهار (ع) موكول شده است.

در این شب برای دخترانی كه به تازگی نامزد شده اند ، هدایایی از طرف داماد فرستاده می شود و خانواده های عروس و داماد دور هم جمع می شوند.

سینی تنقلات و میوه ، پارچه و یا لباس نو از هدایایی است كه از طرف داماد آینده به خانه عروس فرستاده می شود تا نویدی برای زندگی گرم و پر امید آنان باشد.

میهمانیها و شب زنده داریهای شب یلدا از گذشته های دور در این استان مرسوم بوده است.

بازیهای دسته جمعی همچون گل یا پوچ ، طرح معما و چیستان و بازگویی قصه و داستانهای قدیمی توسط سالخوردگان و بزرگان فامیل و گرفتن فال حافظ از دیگر مراسم شب یلدا در بیرجند و سایر شهرستانهای خراسان جنوبی است.665