شهرستان میبد یزد ، مهد زیلوبافی در این استان است
..................................................
یزد ، خبرگزاری جمهوری اسلامی 10/3/86
داخلی.فرهنگی.زیلوبافی.صنایع دستی.
زیلوبافی به عنوان یکی از رشته های مهم صنایع دستی یزد محسوب می شود که
شهرستان میبد خاستگاه اصلی آن در این استان است.
درگذشته نه چندان دور این هنر در برخی شهرهای استان یزدبویژه در روستاهای
آن از رونق خوبی برخوردار بود.
زیلوبافان میبدی، این صنعت را از ابداعات اجداد خود می دانند که از گذشته
روستاهاوشهرهای این منطقه مرکززیلوبافان ایرانی بوده وهم اینک نیز کارگاههای
زیلوبافی در این شهرستان دایر و فعال است.
صنعت زیلوبافی در میبد، سابقه طولانی دارد و میبدی ها اینک نیز بهترین
زیلوهای کشور را می بافند و برخی از مساجد، تکایا و حسینیه های ایران با
زیلوی میبد مفروش است.
هنوز صدای پنجه (دفتین ) زیلوبافان میبدی در برخی محلات و روستاهای این
شهر به گوش می رسد.
قدمت این صنعت به دوره پیش از اسلام باز می گردد و قدیمی ترین زیلو با
قرن ها سابقه بافت در مسجد جامع میبد چشم نوازی می کند.
نفیس ترین زیلوی میبد نیز متعلق به قرن 12 هجری قمری است که بر روی آن
24 سجاده طراحی شده و در حاشیه آن نام واقف و تاریخ 1188 هجری قمری نقش
بسته است.
از دیگر زیلوهای قدیمی و بی نظیر بافت میبد می توان به زیلوی مسجد جامع
هفتا در عقدا، مربوط به قرن 11 هجری قمری، زیلوی آویخته در مسجد امیر
چقماق یزد مربوط به قرن 13 هجری قمری و زیلوهای کهنه مسجد رکن آباد میبد
اشاره کرد.
زیلو، نوعی زیرانداز است که بر روی دستگاهی شبیه دار قالی بافته می شود.
با توسعه و پیشرفت دانش بشری و رواج فرش ماشینی و موکت ، این رشته از
هنرهای دستی تا حدودی اعتبار گذشته خود را از دست داده است.
به اعتقاد صاحب نظران و کارشناسان هر چند زیلو یک نوع فرش نخی ساده است
اما در گذشته مردم از طریق آن امرار معاش می کردند.
بررسی فنون و روش بافت زیلو میبد، بیانگر وجود فرهنک طلایی این رشته هنر
اصیل ایرانی در این منطقه است.
زیلو در گذشته به عنوان یک هنر و پشتوانه مالی مهمی برای امرار معاش
روستاییان و کشاورزان محسوب می شد و زمانی که پنبه با کیفیت عالی در منطقه
تولید می شد ، بافت زیلو در استان یزد به ویژه شهرستان میبد از رونق خوبی
برخوردار بود.
قیمت پایین ، اشتغال زایی بالا ، خنک بودن جنس ، کم پرز بودن وعدم ایجاد
الکتریسته ساکن از محسنات زیلو است.
ماده اولیه زیلو رشته نخ های پنبه ای است که به آن کلاف (دسته ) گفته می شود
و در پود زیلو از آن استفاده می شود.
"دار" زیلو پیشتر در یکی از اتاق های منازل مسکونی که به" پاچال " معروف
است ، نصب می شد.
" زیلو " فرش دشت های کویر، دارای ظاهری ساده، خنک و با دوام است که
می تواند طراوت شن های کویر را در شب های تابستان به تن آدمیان گرما زده
بنشاند و خستگی روز را از تن آنها بیرون کند.
زیلوبافی با تفاوتی اندک، شبیه قالی بافی و حصیر بافی است، اجزای دار
زیلو عبارت است از تیر، اسون، تنک، شمشه، پیش بند، کمونه، کلی و شلیست.
معاون صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد
گفت:برای بافت زیلو به دو نفر نیاز است، یک استاد کار که " قبیل " پود را
درلابلای تار زیلو می کشد و دیگری شاگرد که با استفاده از ابزاری که "پنجه"
نام دارد پودها را می کوبد و نقوش ذهنی استاد کار را نمایان سازد.
محمد بهشتی در گفت وگو با خبرنگار ایرنا افزود: قدمت زیلوبافی در ایران
به طور دقیق مشخص نیست اما طبق گفته های بافندگان و مستندات موجود ، قدمت
آن به حدود دو هزار سال پیش می رسد.
وی گفت:در زیلو بر خلاف قالی که رنگارنک است، بیش از دو رنک وجود ندارد،
امروزه مرغوب ترین نوع آن که " نفتال" است با دو رنک سبز و نارنجی بافته
می شود ولی زیلوهایی که برای مساجد و زیارتگاهها بافته می شود از دو رنک
آبی و سفید استفاده می شود.
بهشتی اضافه کرد: زیلوهایی هم با دو رنک آبی و قرمز بافته می شود که به
زیلوی " جوهری " شهرت دارد.
معاون صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد
گفت: صنعت زیلو بافی در میبد، سابقه طولانی دارد و میبدی ها بهترین زیلوی
کشور را می بافند.
بهشتی اظهار داشت: زیلو از قدیمی ترین محصولات دست بافت است که در میبد
قدمت آن به پیش از اسلام می رسد.
وی تعداد کارگاههای زیلوبافی استان یزد که همه آنها در میبد مستقر است
را 10 کارگاه ذکر کرد و گفت: هر تخته زیلو سه متر در چهار مترمربع، بین
چهار تا شش روز بافته می شود.
بهشتی با بیان اینکه زیلو در حال منسوخ شدن است اضافه کرد: علت این امر
عدم استقبال جوانان به اشتغال در این بخش، کاهش مصرف زیلو و ورود فرش های
ماشینی و موکت است.
به گفته وی، مواد اولیه بافت زیلو نیز گران است و قیمت تمام شده زیلو
بیش از حد معمول است.
بهشتی با بیان اینکه اخیرا با کمک بخش خصوص کارگاه زیلوبافی با هدف
تولید و آموزش کارآموزان در میبد راه اندازی شده است گفت: میراث فرهنگی در
خصوص آموزش و اعطای تسهیلات برای ایجاد کارگاههای زیلوبافی تلاش خواهد کرد.
وی ، گام مهم برای رونق بخشیدن به این صنعت را ، ورود بخش خصوصی برای
تولید زیلو دانست.
بهشتی گفت: برای رونق بخشیدن به صنعت زیلوبافی، باید در وهله اول فرهنک
استفاده ازآن در کشور نهادینه شود تا بتوان زمینه صادرات آن را نیز فراهم
کرد.
وی گفت: این رشته از صنعت، بعلت ویژگی خاص کاربری ، عدم وابستگی به
فن آوری خارج ، اشتغال زایی و رابطه با صنعت جهانگردی از جایگاه ویژه ای
برخوردار است.
میبد در حدود 55 کیلومتری شمال شهریزد واقع شده و موزه زیلوی استان یزد
در کاروانسرای قدیمی این شهر تاسیس شده است.ک/4
651/1027/675
شماره 026 ساعت 47:10 تمام
انتهای پیام E10.31-47-10
