کلسترول / تری گلیسیرید / عوامل موثر درکاهش و افزایش چربی خون
.............................................................
تهران، خبرگزاری جمهوری اسلامی 02/07/86
داخلی.علمی.کلسترول.
از: علیرضا خسروی
"کلسترول" واژه ای است که برای اغلب انسان ها به خصوص برای افرادی که
در میانسالی و بالاتر به سر می برند، مهم است زیرا وجود مقادیر بیش از حد
آن در خون سلامتی را تهدید می کند.
اغلب افراد می خواهند بدانند چه عوامل و چه نوع رژیم غذایی بر کاهش
یاافزایش میزان چربی خون موثر است و آیا روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان
نیز بر کاهش چربی خون تاثیر دارد یا خیر؟
این سووال را از یک کارشناس تغذیه و یکی از پزشکان قلب و عروق و یکی
از کارشناسان بهداشت عمومی دانشگاه تهران پرسیدیم.
خانم دکتر"فهیمه صبور" متخصص قلب و عروق نیز ضمن تشریح اهمیت کلسترول
وتری گلیسیرید، گفت که باروزه گرفتن میزان کلسترول به خصوص تری گلیسیرید
کاهش می یابد، مشروط به اینکه روزه دار بعد از افطار از غذاهای ساده
استفاده کند.
وی می گوید کسی که چربی خون بالایی دارد، اگر بعداز افطار همان غذاهای
چرب معمول را بخورد، روزه در کاهش چربی خون او اثری ندارد.
این متخصص قلب و عروق می گوید تغذیه و رژیم غذایی حداکثر 20 تا 30
درصد کلسترول را کاهش می دهد اما تاثیر رژیم غذایی روی کاهش تری گلیسیرید
بسیار بیشتر است.
کلسترول، ماده ای مومی و چرب-مانند است که در تمام سلول های بدن یافت
می شود. بدن انسان کلسترول خود را در کبد می سازد و برای ادامه حیات هم به
آن نیاز دارد.
وظیفه کلسترول،تولید هورمون ها، ویتامین D و اسیدهای صفراوی است و
به هضم غذا کمک می کند.
کلسترول به صورت واحدهای کوچکی به نام"لیپوپروتئین" که مرکب از چربی
و پروتئین هستند، در رک های خونی حمل می شوند که دو نوع مهم آن LDL وHDL
است.
مقدار بالای لیپوپروتئین دارای تراکم پایین یا LDL که به کلسترول
بد معروف است، موجب تجمع کلسترول در سرخرک ها شده و در نتیجه احتمال
ابتلا به بیماری قلبی را افزایش می دهد.
لیپوپروتئین دارای تراکم بالا یا HDL ، به انتقال کلسترول به خصوص
LDL به خارج از خون و کبد کمک می کند، کبد هم کلسترول را از بدن خارج
می کند.
HDL یا"کلسترول خوب" از تجمع کلسترول در سرخرک ها پیشگیری می کند و
حتی کلسترول اضافی را از دیواره سرخرک ها بر می دارد و به همین دلیل بالا
بودن مقدار آن احتمال ابتلا به بیماری قلبی را کاهش می دهد.
** کلسترول بالای خون چه مشکلاتی ایجاد می کند؟
دکتر صبور در پاسخ به این سووال گفت : بالا بودن میزان کلسترول در خون
علامتی ایجاد نمی کند، به طوری که اکثر افراد از سطح کلسترول خیلی بالای
خود آگاهی ندارند ولی بالا بودن آن می تواند جدی و خطرناک باشد، زیرا
کلسترول می تواند در دیواره سرخرک ها رسوب کند که این تجمع کلسترول، پلاک
نامیده می شود.
با گذشت زمان و باافزایش سن، پلاک باعث باریک شدن سرخرک ها می شود به
طوری که دیواره سرخرک ها ، قابلیت ارتجاعی خود را از دست داده و سخت
می شوند که به این شرایط "آترواسکلروز" و یا به تعبیری سختی رگها یا تصلب
شرایین گویند و چنانچه این روند تحت کنترل قرار نگیرد، بیماری عروق کرونر
قلب به وجود خواهد آمد.
بیماری عروق کرونر قلب یا حمله قلبی وقتی رخ می دهد که یک یا چند رک
خونی قلب (سرخرک های کرونر) به طور نسبی یا کامل مسدود شوند.
با کاهش یا قطع جریان خون، اکسیژن و مواد غذایی نمی توانند به قسمت-
های دچار انسداد قلب برسند و درنتیجه ممکن است بخش هایی از عضله قلب
دچار مرک شوند که این امر به ضعیف تر شدن قلب منجر می شود به طوری که
قلب قادر به پمپ کردن خون سرشار از مواد غذایی به بدن نخواهد بود.
این متخصص قلب و عروق می گوید در مواردی ممکن است دو سوم سرخرک ها
مسدود باشند و در شرایط عادی، فرد احساس ناراحتی نکند اما به هنگام
استرس یاانجام حرکات بدنی و ورزش ، به دلیل کاهش خونرسانی، دچار درد یا
فشار شود که "آنژین" نام دارد.
تشکیل پلاک و مشکلات ناشی از آن ممکن است در سرخرک بخش های دیگر بدن
نیز اتفاق بیفتد.
** چه عواملی باعث افزایش کلسترول خون می شوند؟
این سووال را از خانم "مریم فتحی" کارشناس بهداشت عمومی مرکز بهداشت
و درمان دانشگاه تهران کردیم که وی دراین باره به نقل از منابع معتبر
تحقیقاتی دنیا می گوید:
عواملی که موجب افزایش کلسترول خون می شود دو دسته هستند: عوامل
قابل کنترل و عوال غیرقابل کنترل.
** عوامل قابل کنترل: سه عامل مهم برای کنترل میزان کلسترول
عبارتند از: غذا، وزن بدن و فعالیت های بدنی و به تعبیری ورزش.
* غذا:
غذاهای حاوی چربی های اشباع شده که در دمای اتاق جامد هستند کلسترول
سرم و LDL را بیش از همه افزایش می دهند که باید از مصرف آنها پرهیز کرد
و به جای آنها از روغن هایی که در دمای اتاق مایع هستند استفاده کرد.
بسیاری از روغن های مایع به خصوص در دمای بالا به سرعت فاسد می شوند
که به همین دلیل برای باثبات تر کردن این روغن ها،آنها را "هیدروژنه" و
به نوع جامد تبدیل می کنند.
اگر همه پیوندهای روغن نباتی، هیدروژنه نباشند به این محصول "نسبتا
هیدروژنه" گویند که در برخی موارد حاوی چربی هایی به نام"چربی ترانس"
هستند.
تحقیقات نشان می دهد که اسیدهای چرب ترانس به اندازه اسیدهای چرب
اشباع شده زیان آور بوده و با ایجاد بیماری های قلبی در ارتباط هستند.
مارگارین، بیسکویت های بی شکر (کراکرها) وکلوچه ها(نان شیرینی ها)
همگی دارای کره نباتی "نسبتا هیدروژنه" هستند.
این کارشناس بهداشت می گوید انجمن قلب آمریکا، مارگارین ، گوشت گاو و
بره و انواع کلوچه ها و بیسکویت ها که چهار نوع غذای بسیار متداول در آن
کشور هستند را منبع اسیدهای چرب ترانس اعلام کرده است.
اسیدهای چرب اشباع شده نیز در محصولات نباتی و به مقدار زیاد در
محصولات حیوانی مانند گوشت قرمز، مرغ، شیر و کره یافت می شوند.
* وزن بدن:
این کارشناس تغذیه می گوید افزایش وزن بدن نیز باافزایش LDL و کاهش
HDL همراه است.
* فعالیت بدنی :
فعالیت بدنی و ورزش منظم نیز از عوامل قابل کنترل کلسترول است که
موجب کاهش وزن و کاهش LDL شده و HDL یا کلسترول خوب را بالا می برد.
** عوامل غیر قابل کنترل:
این کارشناس بهداشت عمومی عوامل غیر قابل کنترل در افزایش کلسترول
را دو دسته ذکر می کند و می گوید یکی از این عوامل وراثت است و میزان
کلسترول بالا در برخی افراد زمینه ارثی دارد و دیگری سن و جنس است.
دکتر صبورمتخصص قلب و عروق نیزاین موضوع را تایید می کند و می گوید:
LDL در زنان جوان پایین تر از مردان جوان است ولی با افزایش سن میزان LDL
در هر دو جنس بالا می رود.
وی اضافه می کند که بعد از 55 سالگی، زنان سطح کلسترول بالاتری نسبت
به مردان پیدا می کنند.
به هرحال بهتر است اندازه گیری میزان چربی خون از 20 سالگی آغاز شود
و به توصیه این متخصص قلب و عروق، هر فرد بالای 20 سال، حداقل هر پنج
سال یک بار یا در صورت نیاز و تجویز پزشک، در فواصل کمتر مقدار کلسترول
خود را اندازه گیری کند.
تری گلیسیریدها:
اغلب چربی های موجود در غذاها و بدن، به شکل تری گلیسیرید هستند،
بالا بودن مقدار این مواد عامل خطر جدی برای ایجاد بیماری قلبی محسوب
می شود.
دکتر صبور می گوید کلسترول و تری گلیسیرید هر دو منجر به مسدود شدن
عروق خونی می شوند.
تری گلیسیریدها نوعی از چربی ها هستند که بدن می تواند آنها را از
قند و کربوهیدارتهای دیگر و یا با دریافت کالری بیش از حد، تولید کند.
بنابراین در صورت پرخوری حتی اگر به شکل خوردن مقادیر بسیار زیاد
کربوهیدارتها باشد مثل خوردن قند و یا نان بسیار زیاد، بدن می تواند آنها
را به تری گلیسیرید تبدیل کند.
بالا بودن تری گلیسیرید در زنان به خصوص زنان میانسال بیشتر از مردان
پیش بینی کننده احتمال بروز بیماری قلبی است.
مقدار تری گلیسیرید در صورت مصرف زیاد الکل، استرس، برخی بیماری ها،
مصرف برخی داروها و هورمونها و در بعضی ساعات روز نیز افزایش می یابد.
خانم کاوه یی کارشناس موسسه تغذیه، سلامت و توسعه نیز ضمن تایید مطالب
یاد شده درباره این سووال که روزه داری چه مقدار در کاهش کلسترول و تری
گلیسیرید تاثیر دارد به خبرنگار علمی ایرنا گفت کسانی که چربی خون بالایی
دارند با روزه گرفتن میزان چربی خونشان کاهش می یابد.
وی گفت از آنجا که بدن در این ماه مواد غذایی کمتری دریافت می کند
طبیعتا منابع چربی خون فرد روزه دار کاهش می یابد.
اما این کارشناس نیز خاطرنشان کرد که کاهش چربی خون به غذای مصرفی
روزه دار پس از افطار بستگی دارد.
علمی. 1515/1786
شماره 035 ساعت 11:11 تمام
