نوروز در آیینه ی زندگی قرقیزها
..................................................
تهران ، خبرگزاری جمهوری اسلامی 22/12/86
اجتماعی
رئوف پیشدار
عیدها و جشن های اقوام مختلف از نمونه های بارز شعائر و مناسک و سنن
اجتماعی محسوب می شوند.
اعیاد از یکسو منعکس کننده وضع تاریخی ، طبیعی و فرهنگی یک جامعه بوده و
از سوی دیگر نقش و کارکرد مهمی را در ایجاد و حفظ همبستگی اجتماعی ایفا
می نمایند.
تمام اجتماعات اعم از اجتماعات ابتدایی و کهن و جامعه های جدید همه برای
خود جشن ها و اعیاد خاصی دارند و تنها شکل و ماهیت آنها بر مبنای تفاوت
شرایط گوناگون طبیعی و فرهنگی با همدیگر متفاوت می شود.
در دوران باستان اعیاد و جشن های اکثر اقوام به تحول و تغییر فصول بستگی
داشت . در قرون پیشین شرایط اقلیمی و آب و هوا تاثیر قاطع تری بر زندگی
اکثر مردم داشت و نیز مردم در ارتباط نزدیک تری با طبیعت بسر می بردند .
بهار از چندین جهت برای انسان بسیار جالب توجه است که مهمترین آنها تجدید
حیات طبیعت می باشد.
فرارسیدن بهار با اسامی و اشکال گوناگون در گوشه و کنار جهان گرامی
داشته می شود و نوروز جشن بزرگی است که ملل آریایی از دیر باز در
استقبال از تجدید حیات طبیعت برپا می داشتند و این سنت اجتماعی امروز حتی
به میان جوامع غیر آریایی نیز راه یافته و با شکوه برگزار می شود.
نوروز از آیین های اجتماعی مشترک در آسیای مرکزی است و درتمامی
کشورهای این منطقه با شکوه خاص گرامی داشته می شود.
در قرقیزستان به مانند دیگر جماهیر آسیای مرکزی سابق شوروی ، برگزاری
جشن های نوروز در طول حکومت کمونیست ها و تا آخرین سالهای حیات شوروی
ممنوع بود و در این کشور نیز به برکت استقلال مردم فرصت یافتند تا نوروز
را به مانند اجداد خود جشن بگیرند.
نوروز درقرقیزستان نوروز بایرام خوانده می شود و مردم از هفته ها و
روزها پیش از پایان زمستان و قبل از آنکه سرما رخت بربنند و جای خود را
به سبزی و خرمی بهار بدهد ، به استقبال آن می روند.
از روزها پیش از نوروز خانم های قرقیز با رویاندن سبزه که نشانه حیات و
برکت است ، نوروز را پیش باز می کنند.
قرقیزها به مانند دیگر دوستداران نوروز با گستردن سفره هفت سین در آخرین
شب زمستان بهار را استقبال می کنند و پختن سمنو که قرقیزها به آن
سامالاق می گویند از سنن ویژه نوروزی است.
در سفره هفت سین قرقیزها هفت خوراکی که نام آنها با س شروع می شود
حتما جای دارد و سامالاق یا سمنو ، سامسه یا سمبوسه غذایی که از آرد و
گوشت تهیه می شود و سوزمه یا ماست چکیده از اجزای اصلی سفره هفت سین
قرقیزها است .
طی سالها ممنوعیت برگزاری جشن نوروز متاسفانه بسیاری از سنن زیبای
قرقیزها در استقبال از سال نو و بهار به فراموشی سپرده شده و یا کم رنگ
گردیده اند .
در پی استقلال قرقیزستان در سال 1991 با اهتمام ویژه مسوولین و دست
اندرکاران امور فرهنگی ، برخی از سنن قرقیزها درایام نوروز احیا شده است
و رییس جمهوری و دیگر شخصیت های قرقیزستان به این مناسبت پیام های شادباش
برای مردم می فرستند.
در گذشته که زندگی قبیله ای در قرقیزستان رایج بود ، نوروز تا آن حد
احترام می شد که شروع سال تازه محسوب می گردید و به این مناسبت نزاعهای
قبیله ای متوقف می شد و انجام بسیاری از امور نیک مانند ازدواج ترجیحا به
این ایام موکول می گردید .
با استقلال قرقیزستان دولت این کشور روز اول فروردین را به عنوان نوروز
بایرام تعطیل عمومی اعلام کرد و از آن سال قرقیزها هر ساله با برگزاری
اجتماع بزرگی در میدان مرکزی شهر و یا روستای خود و برپاداشتن مسابقه های
ورزشی توام با هنرمندی هنرمندان از نوروز و حلول سال نو استقبال می کنند
در قرقیزستان روز اول فروردین همچنین روز گردش ملی نیز خوانده می شود
و در این روز قرقیزها همچون سیزده بدر در میان ایرانی ها به کوه و صحرا و
دشت و دمن می روند و ضمن گذراندن روزی پرنشاط در دامان طبیعت به صرف غذا
می پردازند.
برپایی چادرهای قرقیزی موسوم به یورتمه و پذیرایی از مردم با شربت و
شیرینی در میان شهرها و روستاها از سنت های احیا شده نوروزی در قرقیزستان
طی سالهای اخیر است.
نوروز بایرام قوت بولسون که به فارسی عید نوروز مبارک باشد معنی می
شود ، عبارتی است که درایام نوروز مکرر قرقیزها در دیدار با هم بیان می
کنند و به این ترتیب آرزوهای خود را در حق دیگران ابراز می نمایند.
از سنت های زیبای نوروزی در قرقیزستان عیدی دادن بزرگ ترها به کوچک ترها
و پوشیدن لباس نو و آرایش سر و صورت و صد البته عیدی بردن مردان دم بخت
! برای نامزدهای منتظر می باشد.
دراین روزها که به نوروز نزدیک می شویم اگر در خیابانهای شهرهای بزرگ
قرقیزستان مانند بیشکک پایتخت و اوش در جنوب این کشور و دومین شهر آن
بگردید ، به روشنی می توانید آنگونه که در همین روزها در تهران و دیگر
شهرها و روستاهای ایران شاهد آن هستیم ، خریدهای مردم برا ی برگزاری جشن
های نوروزی را نظاره گر باشید و آنچه در این میان بیشتر جلب توجه می کند
، برپایی فروشگاهها و نمایشگاههای بقول تهرانی ها عرضه مستقیم ! کالا
است که شاید قرقیزها آنرا در سالهای اخیر از ایرانی ها یاد گرفته باشند!
؟ نماینده پیشین ایرنا در آسیای مرکزی
شماره 025 ساعت 10:15 تمام
