کوه خواجه سیستان سنبلی از تمدن و فرهنک غنی ایران زمین
#
زاهدان ، خبرگزاری جمهوری اسلامی 19/08/83
داخلی.فرهنگی.میراث فرهنگی
" کوه خواجه" سیستان سنبلی از تمدن و فرهنک غنی ایران زمین است .
کوه خواجه یکی از مهمترین آثار دوره اشکانی، ساسانی و اسلامی منطقه
سیستان در 35 کیلومتری جنوب غرب شهر زابل و حاشیه دریاچه هامون است.
باستانشناس سازمان میراث فرهنگی کشور که در دهه 1370 سه فصل کاوش برروی
آثار باستانی " کوه خواجه " انجام دادند معتقدند: در این محل 11 اثر از
دوره های مختلف تاریخی دیده شده است.
براساس مدارک تاریخی کوه خواجه درباورهای سه مذهب اسلامی،مسیحیت وزرتشتی
از قداست خاصی برخودار بوده است.
آثار کوه خواجه اولین بار توسط "سراورل اشتاین" باستان شناس انگلیسی
در دهه دوم قرن گذشته میلادی مورد حفاری و فعالیت باستان شناسی قرار گرفت.
در حفاریهای باستانشناس مذکور تعدادی از آثار نقاشی بدست آمده در این
محل به موزه بمبئی انتقال یافت.
به دنبال آن پرفسور "هرتسفلد" ایتالیایی در سال های 1929 - 1925 میلادی
هم در آثار کوه خواجه به کاوش پرداخت و در نتیجه بقایای نقاشیهای زیبایی
به دست آورد.
هرتسفلد هم از مکان یاد شده آثاری کشف کرده است اما هنوز معلوم نشده
این آثار در کجا نگهداری می شوند.
حاصل کاوشهای این باستانشناس در کتاب "سکستان،ایران شرق باستان و تاریخ
باستانشناسی ایران" آمده است.
40 سال قبل هم "گوئلینی" باستانشناس و معمار ایتالیایی کاوشهای محدودی
در آثار کوه خواجه انجام داد که نتایج آن را در کتابی تحت عنوان "معماری
ایران و آثار کوه خواجه" منتشر کرد.
چهار مورد از آثار کوه خواجه شامل زیارتگاه خواجه مهدی، قلعه کوه، کک
کوهزاد و قلعه سام (کاکا شهر) از اهمیت زی ادی برخوردارند.
این زیارتگاه که نام کوه خواجه از آن اقتباس شده در دوران پیش از اسلام به
ویژه در نزد زرتشتیان مقدس بوده و در دوران اسلامی نیز قداست خود را حفظ
کرده است.
مدیر میراث فرهنگی و گردشگری سیستان و بلوچستان گفت: در کاوشهای انجام
شده در کوه خواجه و قلعه های موجود در آن، دیوارهایی باارتفاع 40 متر که
با خشت ساخته شده و بیش از 1000 سال قدمت دارد کشف شده اند.
حسن سرگزی در گفت و گو با ایرنا افزود: همچنین در ساخت و سازهای بناهای
این کوه از قرینه سازی بسیاراستفاده شده و از دیگر ویژگیهای قلعه هاو بناها
ی آن عدم موازی بودن دیوارها می باشد به طوری که دیوارها در ارتفاع بیشتر
همدیگر را قطع می کنند.
به گفته وی، به رغم وجود سنک در این کوه، به دلیل تقدس آن بناکنندگان
به جای استفاده ازاین مصالح از گل و خشت برای ساخت و ساز استفاده کردند.
او ادامه داد: در ضلع جنوبی قلعه مرکزی "کوه خواجه" یک آتشکده واقع است
که به سبب اهمیت و نقاشیهای بدست آمده متعلق به دوره اشکانی در آن دارای
اهمیت می باشد.
این مقام مسوول گفت:با توجه به این مسایل و عدم کشف آثار نوشتاری در
کوه خواجه تعیین قدمت آن مشکل است و تنها با کشف آثار باستانی مشابه در
مناطق دیگر کشور می توان زمان حدودی آن را مشخص کرد.
کارشناس مرمت و احیاهای بناهای تاریخی میراث فرهنگی سیستان و بلوچستان
نیز گفت: مرمت بنای مذکور شامل دیوار حصار مرکزی و استحکام بخشی قسمتی
از دیواره ها در جبهه شرقی و اندود کاه گل حجره های حیاط مرکزی در سال 1381
با اعتباری بیش از 80 میلیون ریال انجام شد.
"محمد جنتی فر" افزود:در سال 1382 آسیب شناسی و مستند نگاری حیاط مرکزی
کوه خواجه با اعتباری بالغ 25 میلیون ریال انجام شد.
آثار کوه خواجه در شهریورماه سال 1310 با شماره ثبت 540 به ثبت آثار
ملی رسیده است .
(2689/589)
