نگاهی به فرآوری چوب در ایران
...............................................
نوشهر ، خبرگزاری جمهوری اسلامی 04/06/86
داخلی.اقتصادی.چوب.ضایعات.صنایع.جنگل.
ماده ارزشمند چوب که استفاده های فراوان دارد، از هنگام قطع درخت درجنگل
تاآخرین مرحله فرآوری در کارخانه، تغییرات زیادی می یابد.
طی شدن این مراحل خواه ناخواه با هدر رفت مقداری از چوب است که به طور
کلی به آن " ضایعات چوب " گفته می شود.
جمعی از کارشناسان جنگل در گفت و گو با ایرنا، ضمن برشمردن مصادیق و علل
ضایعات چوب در کشور از میزان بالای آن ابراز نگرانی کردند، این در حالی است
ایران جزء واردکنندگان چوب است و جنگل تولیدی اندک دارد.
سالانه بیش از یک میلیون مترمکعب چوب از خارج وارد می شود و این در حالی
است که با راه اندازی چند کارخانه چوب دیگر در آینده نزدیک، نیاز چوبی کشور
، یک میلیون مترمکعب افزایش می یابد.
یکی از کارشناسان دفترامور بهره برداری جنگل و مرتع سازمان جنگل هاومراتع
، استفاده از گردبینه های نامرغوب و مستهلک بودن ماشین های صنایع چوب را دو
عامل اصلی ضایعات چوب در بخش صنعت نام برد.
" یدالله حسین پور " افزود : هم اکنون تمرکز نشانه گذاری، یعنی انتخاب
درختان برای قطع، بر روی درختان معیوب است که نتیجه آن به دست آمدن ماده
اولیه نامرغوب است.
وی ادامه داد : تا قبل از سال 73 گرده بینه های مرغوبی از کشور گابون
وارد می شد ولی بعد از آن که واردات گردبینه با پوست ممنوع شد ، صنایع ما
به مصرف گردبینه های داخلی، آن هم با وضع مذکور روی آوردند که درکل، بازده
و کیفیت را پایین آورد.
وی خاطرنشان کرد : فناوری و دستگاه های موجود در صنایع چوب کشور قدیمی
است که خود عاملی دیگر برای افزایش ضایعات چوب محسوب می شود.
به گفته این کارشناس دفتر امور بهره برداری جنگل و مرتع سازمان جنگل ها
ها ضروری است که وزارت صنایع در خرید ماشین ها و دستگاه های صنایع چوب دقت
لازم را به کاربرد تا این دستگاه ها به روز باشد.
حسین پور یادآورشد: بنابر استانداردهای سازمان خواربار و کشاورزی سازمان
ملل (فائو) از هر مترمکعب چوب گرده بینه، باید به طور متوسط 43 صدم متر
مکعب تخته لایه به دست آید که این میزان در کشور ما 39 صدم متر مکعب است.
وی بیان داشت : در چارچوب همین استانداردها، از هر متر مکعب چوب گرده
بینه 53 صدم مترمکعب روکش و 77 صدم متر مکعب تخته خرده چوب به دست می آید
که در ایران، این ارقام به ترتیب 49 صدم و 53 صدم مترمکعب است.
به گفته این کارشناس جنگل در کشور ما از هر مترمکعب چوب گرد 41 صدم تن
کاغذ روزنامه و تحریر حاصل می شود که میانگین آن از نظر فائو 33 صدم تن
یعنی کمتر از ایران است.
حسین پور گفت : فراوری چوب ، حلقه تکمیل کننده زنجیره جنگلداری - بهره
برداری است و باید پس از قطع درختان، مساله حفاظت و نگهداری چوب ها مد
نظر قرار گیرد.
وی افزود : شناخت ویژگی های هر " گونه" چوبی با توجه به رویشگاه آن نیز
از عوامل مهم در کاربرد و فرآوری آن است.
کارشناس دفترامور بهره برداری جنگل و مرتع سازمان جنگل ها و مراتع ادامه
داد : در سال های اخیر ، این سازمان با بهره گیری ازشیوه های حفاظت ونگهداری
گرده بینه ها و دیگر مقطوعات در برشگاه های جنگلی ، با انتقال سریع مقطوعات
به ایستگاه های دائم و مرمت، سعی در کاهش ضایعات و افزایش فرآوری دارد.
حسین پور تاکید کرد : این کار با دسته بندی ، داراب بندی و اندود کردن
مقاطع چوب ها انجام می شود و ضمن افزایش عمر مفید فرآورده های استحصالی، در
حفظ و استمرار کیفیت آنها موثر است.
این کارشناس جنگل اضافه کرد : در صورت رعایت نشدن اصول لازم، چوب ها دچار
ترک و شکاف و در مقاطع، باختگی ، قارچ زدگی و پوسیدگی می شوند و ارزش خود
را از دست می دهند.
وی گفت : اقدامات حفاظتی چوب برای فرآوری بهینه آن ، باید در بخش صنعت
نیز پی گیری شود ولی در بسیاری از صنایع نظیر مبلمان و درودگری ، به دلیل
نبود آگاهی های لازم، فرآوری مطلوب نیست.
به گفته او چوب های به دست آمده ، پس از خروج از جنگل ، در کارخانه های
چوب بری به ابعاد موردنیاز صنایع ، برش داده می شود.
وی ادامه داد : بر طبق بررسی های فائو ، بازده تبدیل چوب های بریده شده
برای سوزنی برگان 60 درصد و برای پهن برگان 55 درصد است.
کارشناس سازمان جنگل ها و مراتع گفت: امروزه واحدهای چوب بری درکشورهای
پیشرفته برای استفاده بهینه از برش و تبدیل گرده بینه از نرم افزارهای
رایانه ای بهره می گیرند.
این کارشناس صنایع چوب اظهارداشت : همچنین در این کشورها، چوب های تبدیل
شده، قبل از تولید هر گونه مصنوع چوبی، در کوره های چوبی خشک کنی ، تا حد
موردنیاز خشک می شوند.
وی افزود : اما در کشور ما ، چوب های واحدهای چوب بری، با رطوبت موجود،
بین مصرف کنندگان در مناطق خشک و مرطوب توزیع می شوند.
حسین پور ادامه داد : این در حالی است که سرعت خشک شدن چوب در محیطهای
خشک، سریع تر است و بنابراین معایب ناشی از خشک شدن، باعث کج و معوج شدن
چوب ها و افزایش ضایعات می شود.
وی تصریح کرد : چوب ها باید مطابق بازار مصرف ، درجه بندی و استاندارد
شوند و تا حد رطوبت نسبی محیط مورد مصرف، خشک و سپس توزیع گردند.
این کارشناس یادآورشد: با فرآوری درست چوب ها، دور ریز و ضایعات کاهش و
کیفیت و دوام چوب افزایش می یابد وبدین ترتیب ازگرده بینه استفاده بهتری می شود.
حسین پور تاکید کرد : فرآوری چوب باید در واحدهای بزرک چوب بری انجام
شود زیرا واحدهای درودگری کوچک و توان مالی و توانمندی فنی آن را ندارند و
از نظر اقتصادی نیز برای آنها مقرون به صرفه نیست.
وی افزود: رطوبت بالای چوب با تنش به جا مانده در چوب هایی که به نحومطلوب
خشک نشده اند، باعث می گردد تا قطعات مصنوعات چوبی، بعد از تولید فرآورده ،
با تغییر میزان رطوبت و بروز تنش ، موجب تخریب اتصالات کالای چوبی می شود.
به گفته او پیامدهای این امر، هدر رفتن سرمایه ملی و نارضایتی مصرف کننده
وبه دنبال آن، افزایش برداشت ازجنگل به دلیل افزایش مصنوعی مصرف چوب است.
آمارها نشان می دهد که سالانه در حدود 600 هزار تن کاغذ وارد کشور می شود،
این در حالی است که به گفته کارشناسان ، با توجه به کمبود تولید چوب در
کشور و زیان های واردات گسترده چوب و کاغذ، می توان کاغذ مورد نیاز را از
باگاس نیشکر که به فراوانی در استان خوزستان در دسترس است ، تهیه کرد.
یکی از کارشناسان گروه تولید و نظارت برعملیات بهره برداری سازمان جنگل ها
و مراتع در این باره گفت : عوامل اصولی ضایعات چوب شامل قطع و تبدیل
نادرست و روش بهره برداری و نگهداری نامناسب است.
" شیرعلی ناییج نوری " به ایرنا افزود : درخت باید در حداقل ارتفاع
بریده شود تا از باقی ماندن چوب بر روی کنده جلوگیری گردد.
به گفته او قطع درخت به روس نادرست موجب مغزکش شدن تنه و ترک خوردن آن
و اعمال فشار بر الیاف چوب می شود و ضایعات را بالا می برد.
این کارشناس ادامه داد : باید برای جلوگیری ازاین ضایعات، قطع درخت به
درستی انجام شود.
به گفته او درخت باید در جهت درست انداخته شود تا بر اثر افتادن، آسیب
نبیند و برای رسیدن به این هدف، لازم است درخت برخلاف جهت شیب و درسمت خطوط
منحنی میزان انداخته شود.
وی اظهار داشت : تبدیل درختان به گرده بینه ، به ویژه در زمین های ناصاف
، باید با دفت لازم انجام شود و از جمله با ایجاد شکاف با تیغه اره موتوری
در پایین و در دو نقطه در بالا و دل بری کردن از شکافتگی و ترک خوردن تنه
جلوگیری شود.
ناییج نوری اضافه کرد: تبدیل تنه به چوب آلات باید با رعایت ابعاداستاندارد
انجام شود و سر و ته چوب آلات، عمود برطول و به صورت چهارتراش باشد.
کارشناس گروه تولید و نظارت بر عملیات بهره برداری سازمان جنگل ها ومراتع
بیان داشت : باید از زدن نیش اره بر روی چوب آلات و به طور کلی برش های غلط
، خودداری شود.
وی یکی از راه های کاهش ضایعات چوب را حداکثر استفاده از تنه درختان ذکر
کرد و گفت : پس ازتبدیل ، باید کمترین افت و " پشت لا " به وجود آید.
این کارشناس درباره ضایعات ناشی از روش های بهره برداری تصریح کرد: بر
طبق قوانین ، تنه درختان باید به صورت گرده بینه از جنگل خارج شود و در
صورتی که این کار ممکن نباشد ، تبدیل چوب در جنگل و حمل با چهارپایان ،
آن هم با اخذ مجوز انجام می شود.
ناییج نوری خاطرنشان کرد : اگر درختان به صورت تنه و گرده بینه خارج
شوند و بدون افت اره خور و ضایعاتی نظیر " پشت لا"، تمام قسمت های درخت در
کارخانه استفاده می شود و حداقل افت و حداکثر استفاده فراهم می گردد.
کارشناس گروه تولید و نظارت بر عملیات بهره برداری سازمان جنگل ها ومراتع
یادآور شد : در جنگل های با شیب تا 50 درصد ، باید انتقال چوب با انواع
اسکیدر چرخ زنجیری یاچرخ لاستیکی وبا شبکه بندی مسیرهای چوب کشی انجام گیرد.
وی اظهار داشت : در شیب های بالای 50 درصد ، از سیستم های حمل کابلی معلق
و نیمه معلق برای خروج تنه درختان از جنگل استفاده می شود.
ناییج نوری ادامه داد : بدین منظور از سیستم های هوایی نیز می توان
استفاده کرد ولی با توجه به گرانی و هزینه بالای این سیستم ها ، امکان
استفاده از آن در جنگل های شمال وجود ندارد.
این کارشناس درباره ضایعات ناشی از نگهداری و دسته بندی نادرست افزود:
چوب باید در ایستگاه های مناسب ، جمع آوری و نگهداری شود و از ریختن آن در
مناطق مرطوب که موجب پوسیدگی و قارچ زدگی می شود، پرهیز شود.
وی با تاکید بر این که دسته بندی مناسب چوب ، باعث خشک شدن آن در هوای
آزاد می شود، گفت : آغشته کردن دو سر گرده بینه به مواد روغنی ، از ترک
خوردگی و شکاف آن جلوگیری می کند.
کارشناسان در گفت و گو با ایرنا تاکید کرد : جلوگیری از ضایعات چوب و
بالابردن بازده استفاده از این ماده با ارزش ، تا آن حد تاثیر دارد که
ممکن است واردات چوب را متوقف کند
آنان خاطرنشان کردند : هم اکنون سالانه پنج میلیون متر مکعب چوب در کشور
مصرف می شود که بیش ازیک میلیون متر مکعب آن با واردات تامین می گردد، اگر
بتوان با کاهش ضایعات و افزایش کیفیت تولید کارخانه های چوب ، بازده را
25 درصد بالا برد ، نیازی به واردات چوب نخواهد بود.
هم اکنون 60 کارخانه بزرک صنایع چوب در کشور فعال است که 38 کارخانه در
شمال کشور قراردارد.ک/4
506/621/
شماره 031 ساعت 11:24 تمام
