مالیات محور توسعه (2)
#
تهران ، خبرگزاری جمهوری اسلامی 29/11/81
به رغم اهمیت مالیات در تامین رفاه و امنیت در جامعه، به دلیل نبود
فرهنک مالیاتی موثر در کشور، بسیاری از صاحبان درامد علاقه ای به پرداخت
مالیات ندارند وبرخی از آنها با استخدام مشاوران خبره و آگاهی از خلاء های
قانونی مبادرت به فرار مالیاتی می کنند.
به گفته کارشناسان، آشنا ساختن مردم از آثار مثبت مالیات درجامعه و جلب
اعتماد متقابل بین ممیز و مودی و ایجاد اطمینان از صرف وصولی مالیات در
گسترش رفاه اجتماعی از جمله عوامل گسترش فرهنک مالیاتی در راستای اجرای
سیاست مذکور است.
آشنایی مردم از چگونگی به مصرف رساندن وجوه مالیات در پروژه ها و
هزینه های عمومی و ایجاد نظام مالیاتی مدون برای شناخت منابع درآمد از
راههای کاهش فرار مالیاتی است.
به اعتقاد کارشناسان گسترش فرهنک خود اظهاری در بین فعالان اقتصادی از
جمله راهکارهای اجرایی وصول مالیات است.
براساس سیاست خود اظهاری موضوع ماده 158 قانون مالیاتهای مستقیم،
سازمان امور مالیاتی کشور می تواند اجرای شیوه خود اظهاری درمورد بعضی از
منابع مالیاتی به طورکلی و یا جزیی و در نقاطی که لازم می داند با درج آگهی
در نیمه اول هر سال اعلام نماید.
در شیوه خود اظهاری، سازمان امور مالیاتی، میزان مالیات اشخاص حقیقی و
حقوقی را براساس اظهار خود آنها تعیین می کند و تنها بخشی از اظهارنامه ها
را به صورت اتفاقی بررسی می کند.
در ماده 194 نیز که مکمل این طرح به شمار می رود، شیوه های برخورد با
متخلفان تعریف شده و آمده است: مودیانی که اظهارنامه آنها در اجرای ماده
158 این قانون مورد رسیدگی قرار می گیرد در صورتی که درآمد مشمول مالیات
مشخصه قطعی با رقم اظهارشده از طرف مودی بیش از 15 درصد اختلاف داشته باشد
علاوه بر تعلق جرایم مقرر که قابل بخشش نیست، تا سه سال بعد از ابلاغ
مالیات مشخصه قطعی نیز از هرگونه تسهیلات و بخشودگیهای مقرر در قانون
مالیاتها محروم خواهد شد.
به این ترتیب با نشان دادن اعتماد سازمان مالیاتی به مودیان و رسیدگی
برخی از اظهارنامه ها به شیوه نمونه گیری، مودیانی که در این آزمایش
اظهارنامه هایشان رد شود، مشمول مجازاتهایی شدیدتر از حد معمول می گردند
و همین عامل می تواند بسیاری از مودیان را از فکر سوء استفاده از طرح خود
اظهاری باز دارد.
در اجرای این طرح محدودیت هایی مشهود است که این موضوع خود باعث ایجاد
بلاتکلیفی در مودیان شده و از رواج فرهنک مالیاتی به صورت مستمر جلوگیری
می کند.
نخست از جهت موضوعی، به این معنی که می توان فقط برخی از منابع را به
طور کلی و یا جزیی مشمول چنین طرحی قرارداد، دوم از جهت جغرافیایی که
قانونگذار تاکید کرده این طرح در نقاطی که سازمان مالیاتی مقتضی بداند
به این امر مبادرت خواهد کرد.
با توجه به این محدودیت ها و به رغم اجرای طرح خود اظهاری در زمینه
مالیات بر املاک مسکونی از سال 77 بررسیهای نشان می دهد که درسالهای گذشته
استفاده از ماده 158 در تعیین مالیات نادر بوده است.
بسیاری از کارشناسان عقیده دارند، با توجه به کمبود امکانات سازمان
مالیاتی و طرز تلقی مودیان از مالیات، حرکت در راستای فرهنک سازی و
استفاده از شیوه خود اظهاری برای تحقق درآمدهای مالیاتی ضروری است.
معاون هیاتهای حل اختلاف مالیاتی، ملموس شدن اثار مثبت پرداخت مالیات در
جامعه و معرفی آنها به مردم را ابزار مهم در راستای توسعه فرهنک مالیاتی
در کشور دانست.
"محمد حسین صلواتیان" گفت: لمس آثار مثبت مالیات پرداختی در جامعه،
می تواند دیدگاه مردم نسبت به اهمیت مالیات را در ایجاد رفاه و امنیت در
جامعه افزایش دهد.
وی، بالا بودن نرخ مالیات در سالهای گذشته را از جمله عوامل افزایش فرار
مالیاتی و بی توجهی مردم به پرداخت مالیات دانست که با کاهش نرخ مالیاتی
روند توجه مردم به پرداخت مالیات افزایش یافته است.
رییس شورای عالی مالیاتی نیز در تشریح اهمیت اجرای سیاست خوداظهاری
گفت: بر اساس این سیاست که به منظور تشویق مودیان به ارایه اطلاعات دقیق
و صحیح به کار گرفته می شود، سازمان امور مالیاتی با اعتماد به صحت عمل
مودیان، اظهارنامه ارایه شده را بررسی کرده و آن را ملاک تعیین میزان
مالیات قرار می دهد.
"محمود حمیدی" افزود:سازمان امورمالیاتی کشور برای کنترل اظهارنامه ها،
فقط 10 درصد از آنها را به صورت اتفاقی انتخاب می کند و برای جلب اعتماد
مردم، در انجام این کار هیچ اولویتی از نظر میزان مالیات پرداختی وجود
ندارد.
رییس شورای عالی مالیاتی گفت: باافزایش فعالیت های فرهنک سازی مالیاتی
از مهر ماه سال جاری شاهد استقبال بیشتر مودیان مالیاتی در پرداخت مالیات
بودیم و درآمدهای مالیاتی سیر صعودی پیدا کرده است.
به عقیده رییس شورای عالی انجمن حسابداران، قانون مالیاتها در ایران
اصولا براساس خوداظهاری تنظیم شده، اما قبول صحت اظهارات مودیان و رسیدگی
آنها به صورت اتفاقی نتایج خوبی نداشته و به واقع این امر صورت نگرفته است
"غلامرضا سلامی" افزود: این سیاست شیوه خوبی است و زمانی قابلیت اجرا
خواهد داشت که آحاد مردم به چنان غنای فرهنگی برسند که خود را موظف به
پرداخت مالیات کنند.
تغییر و تحولات اخیر در امور مالیاتی، تغییر در قوانین و روشهای اجرایی
و همچنین پذیرش گزارش حسابداران رسمی بیانگر عزم دولت در راستای هدایت
نظام مالیاتی به سوی نظامی پویا و رفع موانع اولیه و گامی به سوی خود
اظهاری است که نیازمند فرهنک سازی گسترده ای می باشد.
"هوشنک خستویی" نایب رییس شورای عالی انجمن حسابداران نیز بااشاره بر
اینکه، اعتماد و صداقت دو جانبه میان مودی و سازمان امور مالیاتی پایه و
اساس اجرای سیاست خود اظهاری است، برلزوم فرهنک سازی گسترده مالیاتی در
کشور تاکید کرد.
وی در عین حال تاکید کرد که هنوز ابزارهای اجرایی و بسترسازی قانونی
برای رسیدگی اتفاقی پرونده مودیان مالیاتی ایجاد نشده است.
" جمشید پژویان" استاد دانشگاه علامه طباطبایی در خصوص ترویج سیاست خود
اظهاری گفت: ماهیت این سیاست در مفهوم مالیات نهفته است و به موجب قانون،
مودیان ملزم به ارایه اظهارنامه، پرداخت مالیات و دریافت مفاصا حساب
هستند.
وی افزود: ارایه مفاصا حساب پس از پرداخت مالیات به مودیان و بررسی صحت
تعدادی از اظهارنامه ها به طور اتفاقی، روش خوداظهاری است که در عمده
کشورهای جهان مورد استفاده قرار می گیرد.
وی در عین حال گفت: تا زمانی که خطر (ریسک ) انجام تخلف مودیان افزایش
نیابد، ارایه نشدن اطلاعات صحیح در اظهارنامه های مودیان همچنان ادامه
خواهد داشت.
این استاد دانشگاه گفت: دریافت نکردن مالیات ازفعالان اقتصادی که به طور
غیررسمی در بازار فعالیت دارند، زمینه ساز فرار مالیاتی در کشور شده و
انگیزه مردم به پرداخت مالیات را کاهش می دهد.
پژویان افزود: از درآمد حاصل از فعالیتهای رسمی اکنون مالیات دریافت
می شود، درحالی که فعالان اقتصادی در بخشهای غیررسمی و زیرزمینی به طورطبیعی
از پرداخت مالیات معاف هستند که همین موضوع موجب گسترش رقابت ناسالم در
بازار شده است.
وی، وجود نقص در قانون را از دیگر موارد تشویق کننده فرار مالیاتی
خواند و گفت: طولانی شدن مدت رسیدگی به پرونده مودیان متخلف و جریمه کمی که
در قانون برای آنها درنظر گرفته شده، از دلایل تمایل به فرار مالیاتی است.
این استاد دانشگاه با تاکید بر لزوم فعالیت یک نظام کارآمد مالیاتی در
کشور، گفت: لازمه ایجاد نظام مالیاتی کارآمد، تنظیم قوانین مالیاتی و نظام
اجرایی کارآمد است و جدیت این سازمان در جمع آوری مالیات، به حداقل رسیدن
فرار مالیاتی را موجب خواهد شد.
اقتصادی .ا ا/ 91
