تالاب کجی نهبندان، شاهکار خلقت
..................................................
خبرگزاری جمهوری اسلامی 90/01/08
فرهنگی.داخلی.میراث فرهنگی.نهبندان
بیرجند - در جنوبی ترین قسمت استان مرزی خراسان جنوبی، شهرستان کوچکی
واقع شده که در اوج خشکسالی، اما بواسطه یکی از بزرگترین شاهکارهای خلقت،
نظر هر گردشگری را به خود جلب می کند و آن تالاب کجی نهبندان است.
شهرستان نهبندان با بیش از 59 هزار نفر جمعیت و 26 هزار کیلومتر مساحت و
دارا بودن بیش از یکصد کیلومتر مرز مشترک با کشور افغانستان، از شمال و
غرب به شهرستان بیرجند، از جنوب به استان های سیستان و بلوچستان و کرمان
و از شرق به کشور افغانستان و شهر زابل محدود می شود.
هر چند در این شهرستان، آثار تاریخی با ارزشی چون قله شاهدژ وجود دارد،
اما هر کس که حداقل یک بار به این شهرستان سفر کرده باشد، نهبندان را
بواسطه جاذبه اکوتوریستی آن می شناسد و خاطرات خوش تالاب کجی در ذهنش
جاودان مانده است.
تالاب کجی نمکزار نهبندان با دارا بودن چشم اندازی بسیار زیبا، در 75
کیلومتری نهبندان و در حاشیه محور این شهرستان به بیرجند قرار گرفته است.
مساحت این تالاب 22 هزار هکتار و 765 متر مربع می باشد و با وجود خشکسالی
های چند سال اخیر در این شهرستان، اما همچنان زنده و پایدار مانده است.
این تالاب شوره زاری وسیع است که به خاطر پایین بودن از سطح ارتفاع آن
نسبت به مناطق اطراف و با توجه به شوری زیاد خاک آن به دریاچه ای پوشیده
از نمک و به رنگ سفید تبدیل شده است.
از آنجا که در فصل های پاییز و زمستان این تالاب دارای آب می باشد، لذا به
محل امنی برای پرندگان آبزی تبدیل شده و همه ساله پذیرای پنج هزار پرنده
مهاجر و برخی از نوع نایاب کشور است.
البته گونه های پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی این تالاب 14 گونه برآورد
شده و از این پرندگان مهاجر می توان به عقاب طلایی، زاغ بور، دال، زاغی،
کنجشک درختی، پرستو، هدهد، دم جنبانک ابلق، چکاوک کاکلی، هوبره، سبزه قبا
، جغد کوچک، بلدرچین معمولی و زاغ نوک قرمز اشاره کرد.
پرنده زاغ بور منحصربه فردترین و پرنده آندمیک ایران (تنها در ایران
وجود دارد) به شمار می آید و تالاب کجی نمکزار نهبندان زیستگاه این پرنده
زیبا است.
زاغ بور جز آن دسته از پرندگانی است که فقط در ایران و آن هم در استان
های سمنان و یزد و بویژه در خراسان جنوبی و شهرستان نهبندان زندگی می کند
از زاغ بور به عنوان جواهر کمیاب و نادر کویر یاد می کنند همچنین این
پرنده با زیبایی های خاص خود یکی از قابلیت های گردشگری کشور و شهرستان
نهبندان محسوب می شود.
این پرنده 24 سانتی متر طول دارد و شبیه هدهد اما بدون تاج سر و دارای دم
و منقارسیاه و بلند با اندکی خمیدگی به پایین و بال های پهن است.
رنگ پر و بال آن نخودی مایل به قهوه ای، صورت کمرنگ تر و از قاعده منقار
تا چشم ها لکه سیاه رگه مانند و نیز لکه سیاه بزرگی در بالای سینه اش
مشاهده می شود.
پاهای آن بلند و سیاه می باشد و برای دویدن در بیابان تکامل یافته و در
حقیقت بیشتر به هدهد و چکاوک هدهدی شبیه است.
این پرنده بسیار فریبنده و زرنگ و دمش را اندکی به صورت پره مانند نگه
می دارد و بیشتر روی زمین راه رفته و به سرعت می دود تا از مقابل دیدگان
پنهان شود.
این پرنده را در مناطق استپی، بیابانی، بیابان های ماسه ای با گیاهان
پراکنده و دشت های پوشیده از گیاه قیچ می توان مشاهده کرد و زاغ بور در
میان بوته های مختلف نظیر قیچ آشیانه می سازد و در اردیبهشت ماه حدود
چهار تا شش تخم می گذارد. همچنین این پرنده از حشره ها و دانه های گیاهان
تغذیه می کند.
هوبره یکی دیگر از پرندگان خاص این تالاب می باشد که از حدود 60 سانتی متر
طول برخوردار است و تقریبا هم اندازه میش مرغ و از زنگوله بال بسیار
بزرگتر است.
هوبره از نظر ظاهری شبیه بوقلمون است و به طور کلی پر و بال قهوه ای زیر
تنه خاکستری و دسته پرهایش سیاه و سفید بلند که از دو طرف گردنش آویزان و
حالت دامن مانندی دارد.
زیستگاه اصلی این پرنده در مناطق دشتی، تپه ماهورها، ریگزارها، بیابان
ها، نواحی کویری با بوته های پراکنده یا علف های کوتاه و حاشیه گند مزارع
است.
حدود 32 نوع پرنده هوبره در دنیا وجود دارد و جنس نر و ماده آن شبیه
یکدیگرند اما پرنده نر در حدود 10 درصد از پرنده ماده بزرگتر است.
تالاب کجی همچنین زیستگاه 14 گونه پستاندار نظیر پامسواکی بزرگ، گرگ،
روباه، تشی، خرگوش، خارپشت، کفتار و پایکا می باشد و علاوه بر اینها این
تالاب زیستگاه 10 گونه خزنده نظیر دشتی، جعفری، پلنگی و مارهای قیطانی می
باشد.
این تالاب همچنین با برخورداری از برآمدگی های خشکی همراه با پوشش گیاهی
مناسب برای تخمگذاری پرندگان محسوب می شود.
قیچ، تاغ و گز از گیاهان و پوشش گیاهی مهم و عمده تالاب کجی نمکزار
نهبندان به شمار می رود و این گیاهان از پوشش نسبتا خوبی در این منطقه
برخوردار هستند.
به دلیل بارندگی ها و رحمت الهی در شهرستان این تالاب از آب پر و مواج شده
که در کنار آن بوته های فراوان گز، آتریپلکس، هالوکنموم و نی به چشم می
خورد.
تخریب زیستگاه به دلیل گسترش فعالیت های کشاورزی، قطع درختان و بوته ها،
حضور دام و چرای بی رویه از عوامل تهدیدکننده زیستگاه این پرنده نادر
است و نیازمند مراقبت و حفاظت ویژه می باشد و از آن می توان به عنوان
استعداد بالقوه گردشگری یاد کرد.
666 /665/ 1645
شماره 014 ساعت 10:15 تمام
