گرامی داشت طبیعت در روز سیزده نوروز
..................................................
خبرگزاری جمهوری اسلامی 89/01/11
فرهنگی.آداب و رسوم نوروز.سیزده بدر
رشت - سیزده نوروز یا سیزده بدر که روز طبیعت نامیده می شود، آخرین روز
از مراسم سنتی نوروز است.
در گذشته برگزاری مراسم سیزده بدر به لحاظ باور داشتن به نحسی عدد سیزده
و برای دفع نحسی آن معمولا انجام می دادند که امروز بیشتر به بازگشت
فرزندان خاک به دامن مادر طبیعت و روز آشتی دوباره با طبیعت تشبیه می شود
روز سیزده نوروز ، روز سپاس و شکرگزاری از خالق متعال و گرامی داشت
آن چه خداوند متعال برای بندگانش خلق کرده است،می باشد.
در کتاب آیین های نوروزی نوشته مرتضی هنری آمده است : بعضی را
اعتقاد بر این بوده که شناختن سیزده بدر به عنوان روز نحس از نخستین سال
رصد زردشت بوده است ، بدین گونه که در آن سال ، سیزدهم فروردین ثابت
بهاری با سیزدهم ماه قمری برابر افتاد و از این رو در نزد منجمان روز نحس
به شمار آمد.
زیرا ستاره شناسان روز استقبال را که ماه و خورشید روبروی هم قرار می
گرفتند ، نحس می دانستند و معتقد بودند که باید در این روز دست از
کارکشید و از خانه بیرون شد.
باور به نحسی عدد سیزده در ایران و بسیاری از نقاط دیگر دنیا وجود
دارد و در مواردی دارای جلوه های مشخص رفتاری و عملی است.
نوشتن عدد 12+1 به جای عدد سیزده و همچنین به کار بردن کلمه زیاده
در هنگام شمارش خرمن به جای کلمه سیزده که درآن هم دفع نحسی سیزده و هم
افزونی و برکت را با کلمه زیاده می طلبند.
اما در مورد سبب نحس دانستن روز سیزده برخی عقیده دارند که چون
نخستین سال ستاره شناسان روز استقبال یعنی روزی را که ماه و خورشید
مقابل هم قرار می گیرند نحس می دانستند و معتقد بودند که در روز نحس باید
دست از کار کشید و از خانه بیرون رفت ، لذا روز سیزده در آن سال نحس
شمرده شد و اعتقاد نحس بودن آن روز در سال های بعد نیز استقرار یافت .
به نظر می رسد مراسم سیزده نه به خاطر نحسی، بلکه بازمانده ای از جشن
تیرگان باشد که روزگاری در سیزدهم تیرماه، یعنی در تیر روز از تیرماه در
ایران قدیم برگزار می شد و در دوره ای از تاریخ که آغاز سال قرار می
گرفته است که با تغییر تقویم باز هم در سیزدهمین روز آغاز سال یعنی در
سیزدهم فروردین تداوم یافته است ، بنابراین جشن و مراسم روز سیزده به در
، جشن ستایش آب است نه مراسمی برای دفع نحسی.
مردم گیلان نیز روز سیزده بدر را با سرور و شادی و دستجمعی در میان
سبزه زارها می گذرانند، غذاهای سبزی دار می خورند، سبزه های نوروزی را به
آب روان می سپارند ، شب یا روز سیزده به کنار رودخانه می روند و مقدار
سه ، پنج تا هفت سنگ در آب می اندازند.
دختران گیلانی نیز، اگرچه به شوخی ، سبزه ها را گره می زنند تا
برایشان پیوند زندگی در پی داشته باشد و به خانه بخت بروند.
در روز سیزده بدر بازار بازیهای سنتی و محلی هم گرم است ، تاب بازی ،
اسب دوانی ، بندبازی ، کشتی گیله مردی و دیگر بازیها و نمایش ها ، از
دیر باز تفریح و سرگرمی مردم در این روز بوده است و در کنار آن نوای ساز
سرنانوازان و بانگ نقاره زنان میدان کار گروههای بند بازی و عرصه کشتی
گیله مردی را گرم می داشته است .
در برخی نقاط گیلان سیزده بدر با رسم های ویژه ای همراه است، از جمله
در روستای کیارمش اشکور رودسر تا چند سال پیش رسم بود که همه اهالی سفره
هایشان را کنار هم پهن می کردند و غذاهایشان را در همان سفره می نهادند.
به این ترتیب همه با هم بر سر یک سفره می نشستند و آخرین روز از مراسم
نوروز را با یگانگی و همدلی بیشتر به پایان می بردند.
در برخی نقاط جنگلی گیلان نیز رسم بود که در روز سیزده بدر مردان دسته
جمعی به شکار گراز که آفت عمده شالیزارها و مزارع بود، می رفتند، رسمی
که برخاسته از شرایط اقلیمی و فرهنگی خاص این خطه بود و پایان نوروز را
با آغاز کار و فعالیت کشاورزی مربوط می ساخت.
این رسم در دو روستای دیزبون لاهیجان و حاجی سرای لنگرود به این
ترتیب اجرا می شد که از بامداد روز سیزده با نواختن بوق همه مردان و
جوانان غذای ناهار خود را به همراه برمی داشتند و با تفنگ ، داش و تبر و
سگهای شکاری در میدان ده گرد می آمدند و دسته جمعی به سوی بیشه های کنار
روستا حرکت می کرند و بیشه را تکه تکه محاصره می کردند و سرو صدا و هیاهو
و شلیک گلوله گرازها را از حوالی روستا فراری می دادند و چند تایی را هم
زخمی و شکار می کردند.
اما هم اکنون مردم مناطق مختلف استان گیلان با باور انس با طبیعت روز
سیزده فروردین ماه هر سال را در دامن طبیعت به سر می برند.
سبزه هایی که به شوق آمدن بهار در خانه های خود سبز کردند هم اکنون
که بهار به همه کوچه پس کوچه های شهرها و روستاها سر کشیده و نشانه های
آمدن آن عیان است را به دل طبیعت می برند و در کنار اعضای خانواده و
فامیل آن را به دست آب روان می سپارند تا اگر جایی از آمدن بهار بی خبر
است با دیدن این سبزه ، جان تازه ای بگیرد و بروید و جوانه بزند.
اما نکته ای که در این خصوص باید به یاد داشت این است که طبیعت را در
روز سیزده نوروز قربانی شادی ها و فرحبخشی لحظه ای خود نسازیم .
به گفته کارشناسان محیط زیست هر ساله در روز سیزده نوروز به دلیل
هجوم یکباره مردم به دامن طبیعت و عدم توجه عده ای، خسارت های زیادی به
محیط طبیعی ما وارد می شود.
نچیدن گل های وحشی ، صدمه نزدن به درختان و درختچه ها ، روشن نکردن
آتش خصوصا در مناطق جنگلی ، عدم شکار حیوانات وحشی و در نهایت نریختن
زباله ها از جمله سفارش های اکیدی است که کارشناسان و دوستداران محیط
زیست در روز سیزده عید به هموطنانمان می کنند. ک/4
605/508
شماره 183 ساعت 16:03 تمام
