روز ملی پرنده نگری و سفر به زیستگاه زاغ بور
..................................................
خبرگزاری جمهوری اسلامی 89/08/25
اجتماعی.زاغ بور.روز ملی پنده نگری
شاهرود - زاغ بور این روزها شهرتی جهانی یافته است و به دلیل تلاش
کارشناسان طبیعت ایران، نام این پرنده به زاغ ایرانی تغییر کرده و در
مجامع غربی با این نام شناخته می شود.
25 آبان ماه از سوی کمیته ملی طبیعت گردی به عنوان روز ملی پرنده نگری و
استقبال از پرندگان نامگذاری شده است و در آستانه این روز معرفی پرنده ای
که نام ایران را یدک می کشد، خالی از لطف نیست.
نام فارسی این پرنده زاغ بور یا بور زاغ و یا زاغ کویری،نام انگلیسی
آن (Jay - Ground Iranian( و نام علمی (Pleskie Podoces( است و از خانواده
کلاغیان (Corvidae( محسوب می شود.
این پرنده از گونه های منحصر به فرد در مناطق بیابانی ایران است که
ازجمله در بیابان های یزد و سمنان زیست می کند و روی شاخه های قیچ قابل
مشاهده است.
زاغ ایرانی از خانواده کلاغ هاست که رنگ نخودی ،نارنجی اش سبب شده با
سایر اعضای این خانواده تفاوتی چشمگیر داشته باشد.
بالهایش با نواری سفید آذین شده و انتهای آنها سیاهی اعجاب انگیزی
دارد که در تلالو خورشید جلای سبز - آبی از خود بازتاب می دهد.
تا چند سال پیش این پرنده زیبا فقط در ایران قابل مشاهده بود،اما
مدتی است که پراکنش آن تا مرزهای غربی افغانستان نیز گسترش یافته است با
این حال همچنان می توان آن را پرنده خاص ایران دانست.
این جواهر کمیاب کویر در مناطق استپی،بیابانی،بیابان های ماسه ای با
گیاهان پراکنده و دشت های پوشیده از گیاه قیچ به سر برده و لابه لای بوته
ها آشیانه می سازد.
زاغ بور تنها پرنده بومی و آندمیک در ایران بوده و اخیرا پراکندگی اش
وسعت بیشتری یافته است.
زاغ بور که نام زاغی کویری و بور مرغ نیز شهرت دارد 24 سانتیمتر طول
دارد و شبیه هدهد بدون تاج سر است.
منقار بلند با اندکی خمیدگی رو به پایین و بالهای پهن دارد ،رنگ پر و
بال آن نخودی مایل به قهوه ای است، صورت کمرنگ تر و از قاعده منقار تا
چشم ها لکه سیاه رگه مانند و نیز لکه سیاه بزرگی در بالای سینه اش دیده می
شود.
دو نوار بالی سفید دربالهای سیاهش قرار دارد که هنگام پرواز مشخص می
شوند.
این پرنده کویری بسیار فریبکار است، به طور تصادفی بالای بوته های قیچ
نشسته و دمش را اندکی به صورت پره مانند نگه می دارد.
بیشتر روی زمین راه رفته و به سرعت می دود تا از مقابل دیدگان پنهان
شود، تاحدودی شبیه چکاوک هدهدی است.
رفتار زاغ بور به راستی غریب است، بیشتر وقت ها در حال دویدن است ،
بعضی از آنها با دیدن انسان یا خودرو، فرار می کنند و در صورت احساس خطر
بیشتر ممکن است پروازی کوتاه و سریع را نیز دستمایه قرار دهند. برخی دیگر
ترس چندانی از انسان ندارند،البته این گروه فاصله ایمنی را رعایت می
کنند و به فعالیت های روزمره خود می پردازند، اما زیرچشمی مراقب تمام
رفتارهای انسان های پیرامون خود هستند.
زاغ بور مرتب روی زمین راه می رود و با نوک قوی خود دانه هایی را از
روی زمین جمع می کند، بعضی را می خورد و بعضی دیگر را با خود حمل می کند،
چندگام را به سرعت برمی دارد، در سایه قیچی آرام می گیرد و اطراف را
وارسی می کند.
سپس با کمال احتیاط از نوک خود بهره می گیرد و در زمین چاله ای کوچک
حفر می کند، دانه را در چاله قرار می دهد و روی آن را می پوشاند.
جالب اینکه همه دانه ها را یک جا دفن نمی کند، بلکه هر دانه را با
فواصل نامعین در یک چاله قرار می دهد. این فعالیت از صبح تا غروب چندین
بار تکرار می شود.
هنگام ظهر، اندکی به استراحت می پردازد و دوباره تلاش خود را از سرمی
گیرد.
این رفتار زاغ بور به شدت شبیه رفتار سایر اعضای خانواده کلاغ هاست،
اما برخلاف آنها که اشیای براق را مخفی می کنند همانند مورچه ها به ذخیره
سازی غذا می پردازد.
زاغ بور جانوری قلمروطلب است، وقتی در محدوده ای یک جفت از این
پرندگان مشاهده شد باید مطمئن بود که به شعاع 500متری نمی توان زاغ سومی
را دید.
وجه تمایز این پرنده با اعضای دیگر خانواده اش، برخورداری از صدایی
دلنشین است،زاغ بور صدایی دلنشین و آهنگین دارد که این ویژگی بر جذابیتش
افزوده است.
این پرنده زیبای بیابان های ایران در اردیبهشت ماه جوجه آوری می کند
و نر و ماده در پرورش و بزرگ کردن جوجه ها همکاری می کنند.
این پرنده هم از حشرات و هم از بذر گیاهان تغذیه می کند.
با مطالعات پراکنده ای که در مورد این پرنده انجام شده ،نمی توان
درباره وضعیت زیستی زاغ بور اظهارنظر قطعی کرد، اما به نظر می رسد خطری
جدی نسل آن را تهدید نمی کند به ویژه آنکه اهالی و چوپانان مناطق بیابانی
آن را خوش یمن می دانند و لقب خروس گله را به آن داده اند.
تماشای پرندگان،نوعی گردشگری است که سالهاست در بین مردم دنیا رواج
یافته و علاقه مندان فراوانی با رفتن به طبیعت به این تفریح سالم می
پردازند. آرامش و لذت دیدن پرنده به حدی است که بسیاری از روانشناسان آن
را ،راه حلی برای آرامش فکری و تقویت روحیه افراد می دانند.
پرنده نگری بخشی از فعالیت طییعت گردی (اکوتوریسم ) به شمار آمده و
گونه ای از سرگرمی است که مربوط به مشاهده و بررسی پرندگان در طبیعت می
شود.
در کشور ما بر اساس آخرین فهرست ذکر شده در مجلات علمی بالغ بر 517
گونه پرنده شناسایی شده است.
از این تعداد که متعلق به 80 خانواده و 10 راسته اند، حدود 320 گونه
در ایران زادآوری می کنند ،90 گونه مهاجر زمستانه و 24 گونه مهاجر عبوری
اند، مابقی نیز جزو پرندگان کمیاب، اتفاقی و رها شده از قفس محسوب می
شوند.
به لحاظ آماری 70 درصد پرندگان ایران مهاجرند و در زمستان و یا
تابستان برای زادآوری به ایران می آیند.
زاغ بور گونه اندمیک یا بومی انحصاری پرندگان ایران است،گونه ای که
در هیچ کشور دیگری مشاهده نمی شود و بیشتر در منطق ؟ خوارتوران شاهرود
زیست می کند.
این گونه همه ساله گردشگران و محققان بسیاری را برای دیدن و مطالعه
به سوی خود ، جلب می کند.
پارک ملی و منطقه حفاظت شده توران در 140 کیلومتری جنوب شرقی شاهرود
و در نزدیکی شهر زیبای بیارجمند قرار دارد و با یک میلیون و 465 هزار
هکتار وسعت ،بزرگترین پارک ملی کشور از لحاظ تنوع جانوری و پوشش گیاهی
محسوب می شود.
پیشنهاد ثبت ملی این گونه منحصر به فرد از سوی کمیته ملی طبیعت گردی
ایران مطرح شده است و می تواند به عنوان یکی از مهمترین مظاهر طبیعت
ایران زمین به جهانیان معرفی شده و گردشگران و مشتاقان طبیعت را به سوی
شاهرود، قار؟ کوچک بکشاند.
امیداست با تشکیل پرونده ثبت زاغ بور به عنوان تنها گونه بومی کشور،
شاهد شکوفایی صنعت گردشگری بخش مستعد بیارجمند شاهرود باشیم.
برای دیدن زاغ بور می بایست به شاهرود و از آنجا به سمت خوارتوران
سفر کرد، سفر به شاهرود علاوه بر مسیر اتوبان تهران - مشهد (کیلومتر 400)
از طریق خطوط ریلی و هوایی نیز امکان پذیر است.
اوایل تابستان و پاییز فصول مناسبی برای دیدن زاغ بور است.
مشاهده پرندگان منطقه پارک ملی توران با سفری تخصصی به این منطقه لذت
بخش و به یادماندنی است. جدای از مناظر کویری خوارتوران مانند روستای
رضا آباد و آرامگاه جرجیس نبی، مشاهده حیات وحش منطقه از جمله گورخر
آسیایی می تواند از موارد برنامه یک سفر به یاد ماندنی باشد .
اولین جشنواره گردشگری سفر به زیستگاه زاغ بور 26 الی 28 آبانماه
سالجاری در روستای هدف گردشگری قلعه بالا بخش بیارجمند پایگاه محیط بانی
دلبر منطقه توران با همکاری اداره میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری و
اداره حفاظت محیط زیست شهرستان شاهرود برگزار می شود. ک/4
1496/7265/608/508
شماره 005 ساعت 08:16 تمام
