پدیدارشناسی موسیقی آغاز سال نو
..................................................
خبرگزاری جمهوری اسلامی 89/12/29
فرهنگی.عیدانه.نوروز
شهرکرد-همین نوروز که لباس باستانی بر تن خویش دارد، آمدنش را از گلوی
کرنا و سرنا فریاد کرده است و بسیاری آغاز تحویل سال نو را با این دو ساز
بارها شنیده اند.
انگار ساز کرنا و سرنا ،سازی با آوازه و پرآوازه است، که صدایش در بیشتر
اشعار فارسی شنیده می شود و همواره با سرنا، نوای خوش خویش را منتشر می
کنند.
موسیقی آغاز تحویل سال و آغاز بهار به عنوان نوروز نامه به نام مرحوم
علی اکبر مهدی پور دهکردی نوازنده قدیمی کرنا و سرنا به ثبت رسید و این
آهنگ گوش نواز در زمان لحظه تحویل سال از رادیو و تلویزیون پخش می شود.
فردوسی حرفهای قشنگی زده است،حرفهای نغزل و حرفهای شیرین، آنچنان که در
یکی از اشعار خود با کاربرد ساز در شعر خویش گفته است: برآمد خروشیدن
کرنای/ تهمتن برآورد لشگر زجای / بفرمود تا رخش زین کنند/ دم اندر دم نای
زرین کنند .
نوای آغاز سال نو با کرنا و سرنا در دستگاه موسیقایی و مقامی چهارگاه
نواخته می شود و این صدا برای آنان که نوروز را می شناسند نامی آشنایی
است.
این موسیقی را بیشتر در نوروز می نواختند که به مرور زمان این موسیقی
نیز، از دهه 40 با شلیک گلوله توپ در زمانهای گذشته در آستانه از بین
رفتن و فراموشی قرار گرفت.
ملودی و آهنگ نوروزی که هنگام تحویل سال نو پخش می شود حدود 23سال پیش
در یکی از استودیوهای صدا وسیما در تهران ضبط و پس از آن در تمامی سالهای
در آغاز فصل بهار پخش شده است.
کرناسازی سنتی با چهار قطعه می باشد، که موسیقی و آهنگها و ریتم های
حماسی و سنتی با آن اجرا می شود و ساز سرنا،از نظر شکل سازی کوتاهتر از
کرنا می باشد، که در بیشتر مراسم ها و آیین های شاد اجرا می شود.
خالق اثر جاویدان نوروزنامه در آخرین گفت وگوی اختصاصی اش با ایرنا در
شهرکرد می گفت: این آهنگ در دستگاه چهارگاه از دستگاههای دوازدهگانه
موسیقی ایرانی نواخته شده و تنظیم آن براساس یکی از قدیمی ترین ردیف های
موسیقایی ایرانی انجام شده است.
علی اکبر مهدی پور نوازنده معروف کرنا و سرنا در ایران است و بسیاری
از مردم صدای ساز و موسیقایی سازهای سنتی او هنگام تحویل سال نو و آغاز
فصل بهار و سریال روزی روزگاری به یاد دارند.
اما او با ملودی و آهنگ نوروزنامه و تحویل سال نو را به نام خود به ثبت
رسانیده و طنین ساز کرنا و سرنا را همواره به عنوان دو ساز ایرانی
نواخته است آنچنان که او را با نواهایش در بسیاری از کشورها می شناسند.
نوازنده نوروزنامه می گوید :دلیل به تداعی این موسیقی در اذهان مردم
نیز به خاطر لحظات شاد مردم هنگام آغاز سال نو می باشد.
به گفته وی، این آهنگ در آن سالها با سرساز سرنا به همراه نقاره نواخته
شد و ضبط آن تنها در یک مرحله اتفاق افتاد و این آهنگ یادآور نوروز می
باشد.
این نوازنده نوروزنامه ایران یادآور شد: سازهای سرنا و کرنا از زمانهای
بسیار دور و طی قرنها در بین اقوام ایرانی همواره از جایگاه خاصی
برخوردار بوده است.
به گفته وی، ساز سرنا در بیشتر مناطق و نواحی ایران نواخته می شود
وتنها در چهارمحال و بختیاری و استان فارس ساز کرنا به شکل گسترده نواخته
می شود و این نقطه از کشور به ویژه در بین عشایر منطقه، خاستگاه تاریخی
خود را حفظ کرده است.
مهدی پور، گونه هایش را پر از باد می کرد و موسیقی نوروزنامه یا
نوروزیه را می نواخت و انگار نوید آمدن بهار از دهانه گشاده ساز کرنایش
به بیرون پرت می شد.
او می گوید:ساز کرنا ریشه ای عمیق در تاریخ فرهنگ ایرانی دارد و
ایرانیان حتی در دوران مختلف تاریخی نیز این ساز را می نواخته اند.
مهدی پور ادامه می داد:نوازندگان سازهای سرنا و کرنا را در مناطق مختلف
با دهل می نوازند و با کمی تغییر در بخش قمی و بخش سوراخها می توان
دستگاههای موسیقی مقامی و ستنی ایران را بر روی آن اجرا کرد.
مهدی پور، خودش این کار را کرد و دستگاههای هفتگانه و گوشه های دوازده
تایی را بر روی سازهای کرنا و سرنا اجرا کرد و حتی 90 دست نوشته نیز
برای اجرای دستگاههای موسیقی بر روی این دو ساز در کنج خانه اش نگه داری
می کرد.
به گفته وی، ساز کرناسازی مختص به حماسه و آوردگاه های نبرد و میدان
اسب سوارکاری بوده و پیوندی دیرینه با نوروز و بهار داشته است.
وی اظهارداشت :اجرای آیین سنتی چوب بازی یا ترکه بازی که یکی از
آیینهای سنتی عشایری ایران می باشد نیز با ساز کرنا اجرا می شود و ساز
کرنا خود همواره نوایی غرور انگیز برای مخاطبان دارد.
مهدی پور معتقد است : ساز سرناسازی با رویکرد مجلسی است و ساز کرنا
بیشتر در فضاهای باز و در آیین هایی که در دشت دمن و کوه مانند سوارکاری
اجرا شده، نواخته می شود.
او اعتقاد دارد: کرنا و سرنا از قابلیت و ظرفیتهای بسیار بالایی برای
اجرای موسیقی برخوردارند، به گونه ای که بخشی از این ظرفیتهای موسیقایی
ساز کرنا توسط برخی از استادان با سازهای دیگر نیز اجرا شده است.
وی می افزاید: ملودی های اصیل ایرانی ساز کرنا باید حفظ شود و به صورت
علمی به ثبت برسد، مانند تلاش برادران کامکارها برای حفظ و ثبت موسیقی
کردی و تلاش مرحوم علی اکبری شکارچی و دوستانش برای ثبت موسیقی لرستانی
و خرم آبادی که در این راه گامهای بلندی برداشته اند.
مهدی پور همیشه تاکید می کند که باید ملودی هایی که با ساز کرنا و سرنا
در بین عشایر بختیاری رایج است، توسط هنرمندان رشته موسیقی ضبط و برای
نگهداشت آن اقدام شود.
به گزارش ایرنا،هم اکنون تعداد کرنانوازان و سرنانوازان در کشور بسیار
اندک است و بسیاری از جوانان از این دو ساز کمتر استقبال می کنند. از
محمود رییسی
7359/671
شماره 036 ساعت 14:20 تمام
