آذربایجان غربی ، غنی ترین اقلیم برای گردشگران داخلی و خارجی است
#
خبرگزاری جمهوری اسلامی 88/08/06
فرهنگی.گردشگری.آثارتاریخی
گزارش از : منوچهر صمدی مهاباد - آذربایجان غربی یکی از استان های ممتاز
کشور به لحاظ جاذبه های گردشگری ، برای گردشگران داخلی و خارجی به شمار
می رود .
یکی از مهم ترین بخش های جاذبه های گردشگری آذربایجان غربی به جغرافیا و
وجود فرهنک اقوام مختلف این استان باز می گردد که می تواند سالانه صدها
هزار گردشگر را به خود جذب کند.
علاوه بر این ، وجود طبیعت زیبا و دلنواز و گستردگی آثار و بناهای تاریخی،
آذربایجان غربی را در ردیف مناطقی با قابلیت بالا در امر گردشگری کشور
قرار داده است .
آثار و ذخایر ارزشمند فرهنگی، تاریخی و باستانی و مناظر دل انگیز طبیعت
بکر در جای جای این استان از شمالی ترین نقطه تا جنوبی ترین آن پراکنده
شده است.
در این استان بیش از یک هزار و 200 اثر تاریخی و باستانی، شناسایی شده و
حفاظت شده وجود دارد که قدمت برخی از آنها به هزاره ها و سده های قبل از
میلاد می رسد.
این استان که در شمال غرب ایران، با کشورهای عراق، ترکیه و جمهوری نخجوان
هم مرز است و در داخل نیز با استانهای آذربایجان شرقی و کردستان همسایه
است با برخورداری از تمدن کهن و آثار غنی تاریخی و جاذبه های متعدد
فرهنگی، طبیعی، هوای ملایم و سالم و از همه مهمتر مردم خو نگرم و مهمان
نواز، زمینه مناسبی برای جذب مسافران و جهانگردان و ایجاد مراکز تفریحی و
خدماتی را فراهم آورده تا بتوانند فرهنک غنی و طبیعت استان را از نزدیک
ببینند .
از جمله شهرستانهای این استان می توان به مهاباد، ارومیه، خوی، ماکو،
سلماس، میاندوآب، نقده، شاهین دژ، اشنویه، بوکان، سردشت ، تکاب و چالدران
اشاره کرد که شماری از بناهای زیبا و ارزشمند تاریخی و اماکن دیدنی و
تفرجگاه های آذربایجان غربی در آنها قرار دارد.
مجموعه باستانی تخت سلیمان یکی از آثار ارزشمند آذربایجان غربی است که در
نزدیکی تکاب واقع شده و در آن بقایای استقرار و فعالیت انسان از هزاره
اول قبل از میلاد تا قرن یازدهم هجری به چشم می خورد.
این اثر ارزشمند به دلیل ویژگی های خاصش به عنوان چهارمین محوطه باستانی
منحصر به فرد در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت رسیده است.
اوج شکوه وآبادانی تخت سلیمان،دوره ساسانی بوده که آتشکده مشهور آذرگشسب
در آن احداث و به مدت هفت قرن آتش آن همیشه فروزان بوده است.
همزیستی قومی ودینی را در آثار و بناهای تاریخی بجا مانده در آذربایجان
غربی که همواره مامن مسلمانان و اقلیتهای دینی مختلف در طول تاریخ بوده
می توان مشاهده کرد.
در نقطه نقطه این استان پهناور هنوز هم مساجد قدیمی و کلیساهای کهن و
معابد مذهبی و مقبره های صخره ای را در کنار هم می توان دید.
مسجد جامع ارومیه از جمله مساجد قدیمی آذربایجان غربی است که بنای اولیه
آن به دوره سلجوقی برمی گردد و محراب گچبری گنبد خانه اش در تاریخ 676
هجری قمری ساخته شده و حجره های اطراف صحن مسجد نیز مربوط به دوره زندیه
است.
از مساجد قدیمی دیگر آذربایجان غربی، مسجد سردار و مناره ارومیه ، مسجد
جامع مهاباد، مسجد مطلب خان خوی هستند که معماری ممتاز و برجسته دوره
اسلامی را می توان در آنها دید .
شبستان های گنبددار، تزیینات درونی مساجد، کاشی کاری های زیبا، ستون ها و
سر ستون های سنگی ، مناره های بلند، مقرنسهای گچی و آجری و پوشش طاق از
ویژگی های معماری منحصر بفرد این مساجد به حساب می آید.
قره کلیسا یا کلیسای طاطائوس مقدس از قدیمی ترین کلیساهای کشور و جهان در
شمال شرقی دشت چالدران و در کنار روستای کلیسا کندی قرار دارد و تاریخ
ساخت آن به اوایل دوره مسیحیت باز می گردد.
این کلیسا روی آرامگاه طاطائوس مقدس از مبشرین دین مسیحیت ساخته شده و
بنا به اهمیت و جایگاه مذهبی آن، مردادماه هر سال زائرین مسیحی از سراسر
جهان آیین خاص مذهبی باداراک را در این کلیسا برگزار می کنند.
کلیسای قدیمی سر با قدمت 1700سال قبل و کلیساهای چهارگانه در ارومیه،
کلیسای هفتوان در سلماس ، کلیسای قریس و سوپ سرکیس در خوی ، کلیسای زور
زور در ماکو از دیگر کلیساهای قدیمی آذربایجان غربی هستند.
در کنار مساجد و کلیساهای متعدد قدیمی آذربایجان غربی معابد کهنی نیز
وجود دارد که می تواند جذابیت خاصی برای گردشگران داخلی و خارجی داشته
باشد.
معبد مربوط به هزاره اول قبل از میلاد به نام فخریگاه در مهاباد ، معبد
قدیمی بام یا ایوان فرهاد در ماکو و دخمه سنگی باستانی هدر و دخمه سنگی
قارنی یاروق در سلماس از جمله معابد کهن با اهمیت ویژه مذهبی در استان
آذربایجان غربی هستند.
در حومه قره ضیاء الدین ازتوابع خوی نیز دژی وجود دارد که در 685سال پیش
از میلاد ساخته شده و یکی از شهرهای مهم اورارتویی زمان خود بوده است.
این قلعه با سلطه قوم ماد بر این منطقه متروک مانده فقط در دوران قرون
وسطی همزمان با دوره مغول توسط گروهی از مسیحیان مورد سکونت قرار گرفته
که از آن نقش صلیبهایی بر روی صخره ها باقی مانده است.
آثار اورارتویی باقیمانده در این دژ شامل ساختمان شرقی، محله مسکونی،
قلعه، آثار پشت دژ و کانال آب رسانی است.
از نمونه های دیگر و برجسته آثار تاریخی و باستانی آذربایجان غربی به
محوطه ها و تپه های قدیمی در اطراف دریاچه ارومیه با آثار ویژه آنها می
توان اشاره کرد.
تپه حسنلو در شش کیلومتری دشت سلدوز نقده از جمله تپه های تاریخی
آذربایجان غربی است که شهرتی جهانی دارد و بقایای یک شهردژ مانایی در
هزاره اول پیش از میلاد است.
از این تپه که توسط باستان شناسان ایرانی و خارجی مورد کاوش قرار گرفته
در سال 1958جام زرینی کشف شد که به جام زرین حسنلو شهرت دارد.
تپه دیگاله و گوی تپه در ارومیه و تپه های اهرنجان و هفتوان در سلماس نیز
از دیگر تپه های باستانی آذربایجان غربی به همان اندازه حسنلو شهرت
دارند طوری که اولین آثار روستانشینی مربوط به هفت هزار سال قبل از میلاد
در کول تپه ( اهرنجان ) سلماس بدست آمده است.
کارشناسان و باستان شناسان، ارومیه را به عنوان شهری با قدمت تاریخی
معرفی می کنند که یکی از شواهد آن وجود 22تپه باستانی در آن است.
به همراه دیگاله و گوی تپه، تپه های ترمنی، دیزج تکیه، چیچکلی و احمد
سارلان از تپه های تاریخی ارومیه هستند که از کاوشهای گوک تپه ( گوی تپه )
لوحی با قدمت حدود دو هزار سال قبل از میلاد بدست آمده که هم اکنون در
موزه متروپلیتن نیویورک نگهداری می شود.
در مناطق مختلف آذربایجان غربی می توان به آثار تاریخی متعدد دیگری نیز
بر خورد که هر کدام با ویژگی های منحصر به فردشان می توانند برای
گردشگران جذاب باشند.
بازارهای قدیمی درارومیه و خوی از جمله آن آثارند که قدمت هر دو به دوره
صفویه بر می گردد و این بازارها هنوز هم به عنوان یک قطب اقتصادی مهم
ایفای نقش می کنند.
مجموعه بازار سرپوشیده ارومیه با حدود 60هزار متر مربع مساحت ویک هزار
باب مغازه از سوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری آذربایجان غربی تحت
مراقبت و بازسازی قرار گرفته است.
بنای سه گنبد از دیگر آثار بجای مانده درارومیه است که از بناهای منفرد
اسلامی متعلق به دوران سلجوقی محسوب می شود.
سه گنبد از دو بخش سردابه (محل دفن ) و عبادتگاه تشکیل شده و کتیبه باقی
مانده به خط کوفی آن ، بانی و معمارش را به نامهای شیشقاط المنظری و
منصور ابن موسی معرفی می کند.
در خوی نیز آثار تاریخی ویژه ای وجود دارد که حکایتگر قدمت تاریخی این
شهر هستند، دروازه سنگی، مناره شمس تبریزی، پل خاتون از آن جمله اند.
دروازه سنگی خوی در حصار قدیمی تدافعی شهر قرار گرفته و احتمال اینکه در
دوره قاجاریه ساخته شده باشد زیاد است.
این بنا که به بازار خوی چسبیده از سنگهای تراش خاکستری و سیاه ساخته شده
و تزیینات بنا محدود به دو شیر حجاری شده است.
زمان ساخت مناره شمس تبریزی خوی نیز که گفته می شود شمس تبریز عارف بزرک
و مراد مولوی شاعر نامی ایرانی در آنجا مدفون است به زمان شاه اسماعیل
صفوی بر می گردد.
پل خاتون خوی نیز بر روی یکی از شعبه های رودخانه قطور ودرسال 1170هجری
قمری ساخته شده که با هفت دهنه حدود 60متر طول دارد و تا سالهای قبل نیز
تردد بین سلماس و خوی از روی آن انجام می گرفت.
کتیبه نقش برجسته که در دیواره کوه خان تختی سلماس حکاری شده از دیگر
آثار تاریخی این استان است که قدمت آن به دوره ساسانی می رسد.
این کتیبه که در 15کیلومتری سلماس و در کنار جاده ارومیه سلماس قرار
گرفته نشانگر پیروزی لشکر ساسانیان بر لشکر رومیان است.
در آذربایجان غربی در کنار این آثار امامزاده هایی نیز وجود دارد که محل
زیارت و مراجعه مردم هستند.
امامزادگان محمد و ابراهیم در روستای بشکلوی ارومیه از این دسته اند که
تاریخ ساخت آن به دوره زندیه می رسد.
مقبره بداق سلطان در مهاباد نیز متعلق به یکی از سرداران شاه عباس صفوی
است که به خاطر خدماتی چون احداث کاروانسرا، حمام، مسجد و سدسازی قبر وی
هنوز هم نزد مردم به صورت مکانی متبرک است.
علاوه بر قدمت تاریخی و ارزش فرهنگی ، زیبایی ساخت و وجود هنر معماری را
نیز می توان در ابنیه های موجود آذربایجان غربی به عینه مشاهده کرد. در
شهرستان ماکو سه اثر فرهنگی کاخ موزه باغچه جوق ، عمارت کلاه فرنگی و
ساختمان بانک ملی که هر سه در عهد قاجاریه بنا نهاده شده اند شکوه معماری
را با آینه کاری ها ، گچبری ها ، طاق نماهای تریینی ، نقاشی ها ، مجسمه
های گچی ، نرده های زیبای چوبی شان گوشزد می کنند.
این جلوه های زیبا از هنر معماری را می توان در آثاری دیگر چون ساختمان
شهرداری و شهربانی، خانه انصاری و مدرسه هدایت ارومیه نیز دید که از آجر
کاریهای فیروزه ای، قاب پنجره ها، شیشه های رنگی و نماهای منحصر بهره می
برد
برای نمایش جلوه های تاریخی در شهرهای مختلف آذربایجان غربی از جمله
مهاباد ، خوی، میاندوآب، ماکو و نقده گنجینه هایی (موزه ) وجود دارد که
مشهورترین این موزه ها، گنجینه ارومیه است.
گنجینه ارومیه دومین گنجینه کشور بعد از گنجینه ایران باستان از نظر
غنای آثار موجود تاریخی و تعداد و تنوع آثار باستانی و فرهنگی محسوب می
شود.
در این گنجینه علاوه بر نمایش آثار تاریخی و اشیای عتیقه و باستانی از
دوره های ما قبل تاریخ، نمایشگاه جلوه های تاریخی و طبیعی استان و بخش
مردم شناسی نیز دایر است.
