نگاهی به برپایی آیین جشن سده توسط زرتشتیان در کرمان
#
تهران ، خبرگزاری جمهوری اسلامی 88/11/10
اجتماعی.داخلی.سده
سده دهمین روز از ماه بهمن که برسده، نوسده یا نوسره نیز خوانده شده از
آیینهای ایران باستان و زرتشتیان است که طی آن جشن معروف سده برگزار می
شود.
به گزارش ایرنا در فرهنک عمید سده به معنای یک دوره صد ساله و همچنین نام
جشنی که ایرانیان قدیم روز دهم بهمن می گرفتند و بنا بر حکایت شاهنامه
این جشن را هوشنک پس از پیدا کردن آتش برقرار ساخت.
کارشناس مردم شناسی سازمان میراث فرهنگی استان کرمان روز شنبه در این
مورد به خبرنگار ایرنا گفت: در باب اهمیت این روز برای زرتشتیان و سبب
نامیدن آن و آتش افروختن، روایتهای مختلفی آورده اند از جمله نوشته اند
که از این روز تا نوروز 50 روز و 50 شب جمعا 100 است و گویند چون صد روز
از زمستان بزرک سپری می شد ایرانیان جشن سده را برپا می کردند.
فاطمه رضاپور افزود: همچنین گفته اند در این روز بود که شمار فرزندان پدر
نخستین به 100 نفر رسید و نیز گفته اند کیومرث را صد فرزند از اناث و
ذکور بود، چون به حد رشد و تمیز رسیدند در شب این روز جشن ساخت و گفت که
آتش بسیار برافروختند بدان سبب آن را سده می گویند.
او افزود: در روایت مشهورتر پیدایش آتش را به این روز نسبت می دهند،
این روایت که در شاهنامه فردوسی آمده می گوید چون هوشنک پادشاه پیشدادی
با همراهان خویش می رفت ماری بزرک و ترسناک دید، هوشنک سنگی به سوی مار
پرتاب کرد، مار گریخت و آن سنک به سنگی دیگر برخورد و جرقه ای آتش برجست
و خار و خاشاک سوختن گرفت، هوشنک و همراهان چون تا آن روز آتش را نمی
شناختند از پیدایی آن شادمان شدند و شکر ایزد بجا آوردند، پس از آن زمان
این روز را به شکرانه پیدایش آتش جشن گرفتند و این چنین بود که ز هوشنک
ماند این سده یادگار.
آیین جشن سده هنوز میان هموطنان زرتشتی در کرمان رایج و برقرار است.
این آیین که از دیرباز در کرمان بر جای مانده همه ساله در روز دهم بهمن
ماه، 50 روز قبل از عید نوروز در محل باغچه بداغ آباد از طرف زرتشتیان
برگزار می شود.
این مکان در گذشته آتشکده زرتشتیان بود که شاه عباس به سال 1014 قمری و
بعد از مصائبی که بر زرتشتیان این شهر وارد آمد آن را احداث کرد.
بعدها این آتشکده ویران شد و به سال 1280 خورشیدی زرتشتیان آتشکده دیگری
در محل دولتخانه و پس از آن به سال 1303 خورشیدی در خیابان زریسف کرمان
بنا کردند که این آتشکده در حال حاضر نیز دایر است.
یک محقق و مورخ معاصر کرمانی در این مورد به ایرنا گفت: در چند جای دیگر
از جمله حسن آباد میبد یزد نیز این آیین به صورت مختصر در بالای پشت
بامها یا در کوچه ها و محله ها برپا می شود.
سید محمدعلی گلابزاده افزود: می توان گفت مفصل ترین جشن سده جهان در
کرمان برپا می شود به این صورت که قبل از برافروختن آتش در سالن مخصوص
زرتشتیان اورادی از اوستا و سرودهای مختلفی توسط زرتشتیان خوانده می شود.
وی افزود: سپس با حضور موبدان زرتشتی در حالی که لباس و کلاه سفید پوشیده
اند بعد از چند مرتبه گردش به دور خرمن بزرگی از هیزم، یکی از آنها که
لاله روشنی در دست دارد اقدام به برافروختن آتش می کند.
گلابزاده اضافه کرد: مطلبی که بسیار اهمیت دارد و زرتشتیان نیز بر آن
اصرار دارند این است که این آیین به معنای آتش پرستی نیست بلکه معنای آن
احترام گذاشتن و قداست آتش است.
وی اظهار داشت: زرتشتیان همچنین عقیده دارند همانطور که شعله آتش همواره
رو به بالا و در حال پرواز است آدمی نیز باید در حال صعود بوده و از
فرومایگی بپرهیزد.
این محقق و پژوهشگر کرمانی گفت: از جمله کسانی که زمینه کمک و مساعدت را
به زرتشتیان کرمان فراهم ساخت شاه عباس بود که در اختلاف و جدال بزرگی که
بین مسلمانان و زرتشتیان در این خطه اتفاق افتاد به کمک میرداماد این
اختلاف را برطرف کرد و زمینه ای بوجود آورد که زرتشتیان بتوانند با آرامش
و فراغ بال زندگی کنند و جشن سده را برقرار سازند.
گلابزاده افزود: به همین دلیل زرتشتیان هنوز یک نذری به نام شاه عباسی
دارند که آن را هر سال به یاد کرامت و بزرگواری شاه عباس طبخ و توزیع می
کنند.
این مورخ افزود: مردم کرمان در طول زمان همیشه با اقلیتهای مذهبی در
مراوده بسیار صمیمی و دوستانه بسر برده و هنوز این مراودات را حفظ کرده
اند.
وی اظهار داشت: در گذشته محله زریسف کرمان بطور کامل محل زندگی زرتشتیان
بود و حتی کلیمیان کرمان نیز در خیابان شریعتی در کوچه ای به نام یهودیها
زندگی می کردند و بسیاری از آنها در بازار، پارچه فروشی داشتند و اکثر
آنها هنوز هم در این محل به زندگی خود ادامه می دهند.
وی با اشاره به اینکه همزیستی مسالمت آمیز با اقلیتهای مذهبی از خصوصیات
بارز مردم مسلمان ایران و نیز کرمان در طول تاریخ بوده، افزود: این
ویژگی را هنوز هم می توانیم ببینیم که اقلیتهای مذهبی در کمال آرامش با
همشهریان مسلمان خود زندگی می کنند.
گلابزاده گفت: اینک نیز اقلیتهای مذهبی به ویژه زرتشتیان کرمان در کمال
احترام در این شهر زندگی و مراسم مذهبی خاص خود را در نهایت آرامش برگزار
می کنند.
وی اضافه کرد: آیین جشن سده از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون در شهر
کرمان بدون هیچگونه مانع و مشکلی برگزار شده است.
وی افزود: زرتشتیان نیز متقابلا با رعایت ضوابط و مقررات جمهوری اسلامی،
در زمانهایی که مراسم سده با عاشورا و دهه اول محرم تقارن پیدا کرده به
احترام مقدسات مسلمانان از برگزاری این جشن خودداری کرده اند.
این محقق برگزاری جشن مهرگان بمناسبت پیروزی ایرانیان بر ضحاک، جشن
گاهان بار و ستایش خداوند به انگیزه آفرینش جهان مادی، جشن هیرومبا و
برگزاری مراسم جشن سدره پوشی به انگیزه رسیدن پسران و دختران به سن بلوغ
را از جشنهای دیگر زرتشتیان نام برد.
به گزارش ایرنا امسال نیز همانند بسیاری از سالها، بعد از ظهر امروز
آیین جشن سده با حضور زرتشتیان و بسیاری از اهالی کرمان در محل باغچه
بداغ آباد واقع در حاشیه شهر کرمان برگزار خواهد شد. ک/4
657/2624/659