روستای صخره ای میمند کرمان دستکنده ای با سه هزار سال قدمت
#
تهران ، خبرگزاری جمهوری اسلامی 88/12/16
فرهنگی.داخلی.گردشگری
کرمان _ مردان و زنان دیار میمند، بر دل کوهی سترک با سرانگشتانی
فرهادگونه نقش عشق آفریده اند، به عشق شیرینی که شیرینی اش بعد از گذشت
سالیان دراز کام هر بازدیدکننده ای را حلاوت می بخشد.
سرانگشتان فرهادگونه زنان و مردان میمند بر دل سترک رشته کوه های مرکزی
ایران آنچنان نقشی از عشق رقم زده که هر بیننده ای را مبهوت و دل آدمی را
به سوی گذشته ای سرشار از سختی، ناامنی و البته شور زندگی سوق می دهد.
در 38 کیلومتری شهرستان شهربابک از توابع کرمان و در نزدیکی محور یزد
سیرجان بندرعباس، مسیری کوهستانی با آسمانی لاجوردی و انبوه جنگلهای بنه
یا پسته وحشی، بادام کوهی، بوته های خودرو جاز، اسکنبیل، کلوره، چمز، تله
و قمس، خارشتر، مخلسه، اسفند، ریواس، کنگر و نخود وحشی، چشم و گوش هر
بیننده ای را میهمان طبیعتی بکر و سکوتی تامل برانگیز می کند.
رودخانه های فصلی همچون مورنک، لاخیس و لای حزین با بستری سنک لاخ،
گردشگران را به تازه کردن نفسی در خنکای سایه سار درختان انار، انگور،
گردو، سیب، زردآلو، انجیر، توت سیاه و سفید، آلوسیاه، هلو، گلابی، به و
درختانی همچون نارون، بیدمشک، سپیدار، سنجد و صنوبر دعوت می کند.
مسیر جاده را که به پیش می روی دورنمای روستای صخره ای میمند، تصور
اینکه مردمان دو هزار و 500 سال قبل یا به تعبیر گروه کارشناسان آمریکایی
12 هزار سال گذشته بدون ابزار و امکانات پیشرفته توانسته باشند چنین
اعجازی را در قلب کوه رقم بزنند، دشوار می نماید.
به دهکده صخره ای میمند می رسیم، همانطور که مسیرسربالایی ورودی را نفس
زنان به پیش می رویم منظرگاه باشکوه خانه ها، بیش از پیش خودنمایی می
کند و آدمی را به شگفتی وامی دارد، چیدمان 400 خانه معروف به کیچه در دو
تا پنج طبقه برروی یکدیگر یادآور زندگی اجتماعی امروز و آپارتمان نشینی
است که دو هزار و 500 اتاق را در روستای دستکنده میمند به وجود آورده است
با خنکای هوا، بوی گیاهان کوهی و داروهایی همچون آویشن سیاه، کاکویی،
مریم گلی، بومادران، آلاله، زیره، ترنجبین، اطوخودوش، لیسو، ریواس، آویشن،
سرشو، مخلسه، اکلیل الملک، زوفا، ختمی، انقوزه، بارهنک، خارخسک، رازیانه
، پونه، پرسیاوشان، شیرین بیان، خاکشیر و شاتره به قول سحراب می توان ریه
را از ابدیت پر و خالی بکنیم.
به خانه ها یا کیچه ها که می رسیم، حسی آشنا آدمی را به درون کیچه
فرامی خواند، لازمه ورود به کیچه ها گذشتن از دالان روبازی است که به
زیبایی در دل کوه حفر شده است، برای ورود به کیچه درهای کوتاه سر آدمی را
به نشانه تعظیم به خالق اشرف مخلوقات که اینچنین توانی را به بنده اش
ارزانی داشته به زیر فرو می برد.
تا چشمانمان به تاریکی کیچه ها عادت کند، به این می اندیشیم که کدامین
عشق چنین نقش ماندگاری را بر لوح دل سنک رقم زده است، سوسویی که از
روزنه درب کوتاه به درون کیچه می تابد، سقف و دیوارهای سیاهی را به نمایش
می گذارد که بهترین و روشن ترین تابلوی زندگی را به نمایش می گذارد،
اجاقی که در زبان محلی میمندی ها به دیدون معروف است در گوشه ای از اتاق
حکایت از قلم هنرمندانه زنان میمندی در زدن نقش زندگی بر سقف های این
کیچه ها دارد.
کارشناسان معتقدند دود ایجاد شده از پخت و پز و سوختن هیزم به منظور گرم
کردن کیچه ها موجب یزولاسیون کیچه ها شده و از تخریب آنها جلوگیری می کند
با خالی شدن نسبی کیچه ها و این خانه های صخره ای ، جلوگیری از تهدید
تخریب باید دغدغه همه فرهنک دوستان باشد.
اتاق های کیچه ها از نظر هندسی منظم نیستند، اتاقی سه در چهار به
بلندای یک متر و 90 سانتی متر تا دو متر و 10 سانتی متر در اکثر کیچه ها
وجود دارد و بزرگترین کیچه از 90 متر مربع تجاوز نمی کند.
مفروش شدن اتاق با کف پوش های نمد، مخشیف، گلیم و قالیچه هایی که باز
هم حکایت از سرانگشتان هنرمند زنان میمندی دارد، تداعی کننده هنرمندی
زنان ایرنی در خانه داری، همسرداری و بچه داری است.
در هنگام عبور از کیچه ها بوی خوش غذا مشام را نوازش می دهد، هوای پاک
کوهستان بر گرسنگیمان می افزاید، اینجا روستای صخرهای و دستکنده میمند
با هزاران سال قدمت است که هنوز زندگی به شیوه قدیم در آن جریان دارد، در
اتاقی که با فرش های سنتی مفروش شده جای می گیریم و کیچه ای که رستوران
غذاهای سنتی نام دارد، ایستگاه نخستمان می شود، تردید بین انتخاب غذاهای
محلی همچون کال جوش، سیرآب بنه فله و غیره دوامی نمی پاید و دقایقی بعد
تکیه بر بالش های لوله ای و سرکشیدن چای داغی که هنوز بوی خوش هیزم می
دهد، نشان از سیرشدنمان است.
مهمانوازی مردمان این دیار به تبعیت از دیار کریمان زبانزد خاص و عام
است، در زبان و گویش میمندی ها هنوز کلمات پهلوی ساسانی خودنمایی می کند.
از پله هایی خاکی به سمت پایین روانه می شویم، حفر کیچه ای دیگر به
نام حمام در دل کوه یکی دیگر از عجایب میمند است، حمام میمند بیانگر
اهمیت رعایت نظافت و بهداشت در روزگاران گذشته است، از دالان خاکی می
گذریم بعد از عبور از دری کوچک به فضای رختکن می رسیم که حوضیچه ای در
وسط و سه سکودر اطراف آن قرار گرفته است، درب دیگر که روربرو قرار می
گیرد به صحن حمام هدایتمان می کند، در پایین صحن خزانه ای در سنک کنده
شده و منفذی هلالی شکل آن را به صحن وصل می کند.
در وسط خزانه گودالی است که جای قرار دادن دیگی برای گرم کردن آب بوده
و در پایین پشت این چاله دالانی است که درب آن به خارج از حمام باز می
شود.
آتش خانه و محل برافروختن آتش در زیر حمام قرار دارد.
در طرف راست خزانه حوضی است که محل شستن و آب کشیدن پاها است.
سنک مرمر بزرگی که بر سوراخ سقف حمام به عنوان منبع تامین نور حمام
قرار گرفته است یکی دیگر از عجایب میمند است.
مدرسه قدیم روستا نیز در دل روستای صخره ای میمند حاکی از علاقه مردمان
این دیار به کسب علم و معرفت است، این کیچه نیز با تفاوت عرض و عمق بیشتر
با شیوه و طرح واحدهای دیگر ساخته شده به گونه ای که هرچه از ابتدای
کیچه به عمق آن نزدیک می شویم، ابعاد کلاس ها گسترده تر می شود که به دلیل
افزایش ضخامت کوه است.
طول فضای مدرسه صخره ای 18 متر و عرض آن بین شش تا 15 متر متغیر است،
مدرسه میمند دارای پنج فضای کلاس و دفتر است، حیاط بزرک مدرسه نیز که به
سنک خشکه چین محصور شده است با تک درخت تایی در وسط خود را زینت داده است
از مدرسه به سوی مسجد میمند می رویم، این مسجد مولود تغییرات چند واحد
مسکونی است، که حدود 120 متر مربع وسعت را به خود اختصاص داده است.
شکل ظاهری مسجد مدور و منظم است، بعد از عبور از راهرویی به پهنای یک
و نیم متر به صحن مسجد می رسیم، سقف مسجد برروی سه ستون سنگی به ارارتفاع
دومتر بنا شده است.
محراب مسجد میمند نیز به طرز هنرمندانه ای در سنک حک شده و ارتفاع آن
حدود یک متر است.
نقش تیشه ی حجاران میمندی هنوز بر درو ودیوار این مسجد نمایان است،
طاقچه ها، محراب، منبر سنگی، و طاقچه هایی برای قرار دادن کفش در بدنه
دیوار قسمت ورودی است، گواه از تمدن مردمان دیار میمند دارد.
کف مسجد میمند که فاقد سنگفرش و یا هر پوشش ساختمانی است با قالی های
دستباف میمندی مفروش شده است، قدمت بنای مسجد میمند با توجه به اسناد
موجود به سال 1240 هجری قمری برمی گردد.
در وسط روستای صخره ای، کیچه ای دارای سه ایوانچه با طاق گهواره ای
گردشگران را به درون فرا می خواند، در انتهای راهروهای ورودی حسینیه
میمند قرار دارد، تجمع چند کیچه صخره ای، حسینیه میمند را با عظمتی مثال
زدنی با 200 متر مربع مساحت و چهار ستون مستطیل شکل به نمایش گذارده است.
موزه میمند نیز از دیگر واحدها با تغییر کاربردی است که آثاری همچون
ترکه بافی، جاجیم، حصیر، سفتوبافی، نمدمالیابزار آهنگری، ریسندگی و
بافندگی به عنوان گوشه ای از هنرهای زنان و مردان میمندی برای رسیدن به
زندگی سالم در آن توجه گردشگران را به خود جلب می کند.
وسایلی همچون ابزارهای بافندگی شانه قالی بافی، چرخو، استی،
دارکاربافی، کمان حلاجی، مشته کمان، ابزار کشاورزی گرجین (خرمن کوب )،
گاوآهن، کلوخ کوب، ابزار نجاری، رنده، مته، انواع قفلهای قدیمی (کلیدون )،
کفش و لباسهای محلی قدیم و انواع ظروف غذا در موزه میمند گواه بر اشتغال
این مردم به کشاورزی، دامپروری و در کل تهیه همه مصارف زندگی با بهره
گیری از دست و توان خودشان است.
به پایان سفر که نزدیک می شویم، دلمان را در کیچه های پر خاطره و
سرشار از عشق میمند جا می گذاریم و سعیمان براین است که همچون مردان و
زنان میمند با تلاش و سخت کوشی نقش عشق را بردل و ذهمنان حک کنیم، درست
همچو فرهاد! ک/4
7433/2624
