تکیه معاون الملک اثری به جای مانده از دوره قاجاریه در کرمانشاه
#
کرمانشاه، خبرگزاری جمهوری اسلامی 02/09/84
داخلی.فرهنگی.آثار باستانی
استان تاریخی کرمانشاه همچون دیگر نقاط کشور کهنسال ما آثاری از روزگار
مجد و عظمت سرزمین ایران را در سینه کوهها و پهنه دشتهای خود حفظ کرده
است.
پیشینه تاریخی استان کرمانشاه بسیار طولانی است و وجود آثار بسیاری از
دوره های مختلف تاریخی از عصر حجر تاکنون گواه روشنی بر این مدعا است.
آثار باستانی، جاذبه های طبیعی، مساجد، امامزاده ها، تکیه ها، کلیساها،
کاروانسراها، پل ها، حمام ها و خانه های تاریخی این خطه را در زمره دیدنی
ترین مناطق کشور قرار داده است.
تکیه معاون الملک از جمله این آثار زیبا و باشکوه است که از دوره
قاجاریه در کرمانشاه به یادگار مانده است.
این بنای تاریخی در بافت قدیم شهر کرمانشاه در محله آبشوران قدیم و در
خیابان شهید "حداد عادل" واقع شده است.
تکیه معاون الملک در سال 1320 هجری قمری توسط حسین خان معین الرعایا
(پدر معینی کرمانشاهی، شاعر معاصر ) بناشد.
در آن زمان تکیه به منظور برگزاری مراسم مذهبی و رفع اختلافات قومی و
عشایری مورد استفاده قرار می گرفت.
در سال 1327 در گرماگرم مبارزات مشروطه خواهی گروهی از مشروطه خواهان
به علت آنکه تکیه معاون الملک محل اجتماع مخالفان مشروطه شده بود با
استفاده از توپهای سنگین این بنای نفیس را که همچون گوهر شب چراغی در
غرب ایران می درخشید ویران کرده و به آتش کشیدند.
با فروکش کردن آتش هرج و مرج، حسن خان معین الرعایا معروف به معاون
الملک در سال 1307 به بازسازی مجدد این بنای باشکوه پرداخت.
امتیاز قابل ملاحظه و استثنایی این بنا در کاشی کاری آن است.
به گفته کارشناسان میراث فرهنگی کرمانشاه کاشی های برجسته و نیمه برجسته
با نقوش بسیار زیبا و رنگهای صد درصد طبیعی که در این بنا به کار رفته در
جهان بی همتاست.
تصاویری که بر روی کاشی ها حک شده شامل صحنه هایی از غزوات پیامبراکرم
(ص ) نبردهای امیرالمومنین (ع)،حوادث کربلا، تصاویر سلاطین باستانی ایران از
جمله پادشاهان هخامنشی و تصاویری از تخت جمشید می باشد که در نوع خود بی
نظیر است.
تکیه معاون الملک دارای سه در ورودی است که در غربی به خیابان حداد عادل
در شمالی به کوچه معاون الملک و درب جنوبی به کوچه ایلخانی مشرف است.
این بنا از سه قسمت حسینیه، زینبیه و عباسیه تشکیل شده است.
مجموعه بنا در حدود شش متر از سطح خیابان پایین تر است به طوری که
برای ورود به حسینیه باید از 17 پله بزرک عبور کرد.
در کنار پله های ورودی ،سقاخانه کوچکی وجود دارد که به وسیله کاشیهایی
با نقوش حضرت ابوالفضل تزیین شده است.
حسینیه صحن کوچکی است که در اطراف آن حجره های دوطبقه و طاق نماهای
متعددی قرار گرفته است که سراسر دیوارهای آن با کاشیهای زیبا آراسته شده
است .
داخل طاق نماهای این بخش به وسیله تابلوهای کاشیکاری شده پوشیده شده که
صحنه هایی از عزاداری شامل سینه زنی قمه زنی و تصاویری از خلفا و سلاطین
ایران و بارگاه حضرت سلیمان را نشان می دهد.
همچنین اشعاری از واله کرمانشاهی در توصیف بنا و تاریخ خاتمه کاشیکاری
آن نیز در این قسمت به چشم می خورد.
بخش میانی یا زینبیه به صورت صحن مسقفی است که اطراف آن به وسیله حجره
های متعددی احاطه شده است.
غرفه های طبقه فوقانی محل استقرار زنان شرکت کننده در مراسم سوگواری
بوده است.
سقف بنابه صورت گنبدی روپوش است که گنبد زیرین به صورت عرق چین و نمای
گنبد فوقانی فلزی است.
تمام دیوارها و حجره های اطراف با کاشی های زیبا شامل 18 تابلو از صحنه
های غم انگیز کربلا تزیین شده است.
در قسمت بالای دیواره گنبد هشت تابلوی کاشیکاری شده قرار دارد.
این تابلوهای زیبا صحنه هایی از عروج پیامبر و دیدن حضرت علی در معراج،
ضمانت حضرت رضا(ع) از آهو قربانی کردن حضرت اسماعیل توسط حضرت ابراهیم
نبرد حضرت علی در خیبر باطل کردن جادوی جادوگران فرعون توسط حضرت موسی و
مکتب خانه فرزندان علی (ع ) را به تصویر کشیده است.
همچنین در حاشیه پایین آن اشکال متعددی از سلاطین اساطیری و تاریخی و
مرثیه های متعددی از محتشم کاشانی با خط "میرزا حسن خان" خطاط کرمانشاهی
به چشم می خورد.
قبر مرحوم معاون الملک بانی تکیه که در سال 1327 هجری شمسی در گذشته در
این بخش قرار دارد.
بنای عباسیه به صورت صحن وسیعی است که در قسمت شرقی آن بنای دوطبقه ای
ساخته شده و در قسمت جنوبی آن ایوانی با دو ستون آجری برپا شده است.
دیوارهای عباسیه نیز با کاشیهای رنگارنگی تزیین شده که بر روی آنها
صحنه هایی از ورود حضرت یوسف به کنعان و آستان مقدس حضرت علی و امام حسین
(ع) دیده می شود.
در این صحن تصاویری نیز از شخصیت های مذهبی و سیاسی و مهره هایی از رجال
دوره قاجار بر روی کاشیهانقش بسته است.
در ضلع جنوبی قسمت عباسیه تکیه معاون الملک موزه مردم شناسی کرمانشاه
قرار دارد که شامل 29 ویترین از اشیا قدیمی،صنایع دستی، پوشاک و غیره با
مضامین فرهنگی و اجتماعی است.
تکیه معاون الملک اثری زیبا و باشکوه است که همواره گردشگران بسیاری را
به سوی خود می کشاند.
به گفته رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان کرمانشاه این اثر
سال گذشته پذیرای هشت هزار و 566 ایرانی و 266 گردشگر خارجی بوده است.
"اسداله بیرانوند" روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود:
از ابتدای سال جاری تاکنون 10 هزار و 684 نفر ایرانی و 401 خارجی از این
بنای باشکوه بازدید کرده اند.
وی در خصوص اقدامات انجام شده در جهت حفظ و تعالی این اثر تاریخی گفت :
امسال حدود 187 میلیارد ریال جهت اقدامات عمرانی از جمله رفع رطوبت و
تثبیت و استحکام سازی کاشیهای این بنا هزینه شده است .
وی افزود: پنج هزار بروشور و کارت پستال نیز جهت معرفی این اثر در دست
چاپ است.
وی گفت : اکنون دو موزه پوشاک و مردم شناسی در این مجموعه تاریخی فعال
است و نمایشگاه عکسی نیز از جاذبه های طبیعی و تاریخی استان در این موزه
جهت بازدید علاقمندان دایر است.
ن-ا/572/569/566
