خانه تكانی از رسوم بسیار قدیمی ایرانیان است و نوعی استقبال از نوروز به شمار می رود و همه اعضای خانواده كم و بیش در كنار مادر خانه به نوعی درگیر این امر می شوند.
اصطلاح خانه تكانی در مورد شستن، تمیزكردن، تعمیر كردن، دكوراسیون و خلاصه هر چیزی كه به چشم آید به كارگرفته می شود كه البته به این سبك و سیاق فقط مختص به عید نوروز می شود.
دلهره خانه تكانی معمولا با آغاز اسفند ماه شروع می شود و بسته به خانه دار یا شاغل بودن زنان و زمانی كه به این امر اختصاص می دهند در اشكال مختلف مانند شستن قالی، موكت، پرده، تغییر دكوراسیون ، تغییر مبلمان و غیره شروع می شود.
در این خانه تكانی كه سه تا چهار هفته طول می كشد، باید تمامی ابزارها و وسیله هایی كه در خانه وجود دارد جا به جا، تمیز، تعـمیر و معاینه شود و دوباره در جای خود گذاشته شود.
در برخی از شهرهای كشور هفته اول و یا روزهایی مانند چهارشنبه اول ماه اسفند مخصوص شست و شوی قالی است كه البته این امر باید قبل از چهارشنبه آخر سال به دلیل پخش شدن دوده مراسم آتش بازی چهارشبنه سوری به پایان برسد.
در جریان عملیات خانه تكانی به دلیل تاكید زنان بر تمیزی همه جانبه و كامل خانه بعضا شاهد بروز برخی دردها و مشكلات مفصلی به دلیل بلند كردن اجسام سنگین، استفاده از روش های نادرست در شست و شو و غیره هستیم.
در این جریان بعضا اخبار تلخی از جمله پرت شدن از روی نردبان، برق گرفتگی و وقوع سایر حوادث برای زنان خانه دار شنیده می شود كه موجب تاسف می گردد.
به هر حال انجام امر خانه تكانی كه بعنوان امری مهم برای زنان تبدیل شده است نیز راه و روش و اصولی دارد كه با رعایت آن می توان علاوه بر داشتن خانه ای تمیز ، تهدیدات سلامتی را در آستانه سال نو حذف كرد.
در این رابطه یك متخصص طب فیزیكی و توانبخشی گفت:از آنجا كه اغلب فعالیت‌ها در خانه تكانی عید از جمله فعالیت‌های فیزیكی سنگین محسوب می‌شوند، بدن باید از نظر جسمانی برای اقدام به خانه تكانی آماده باشد.
دكتر علی عرفانیان افزود:طی روزهای خانه تكانی لازم است بدن از نظر فیزیكی آماده نگاه داشته شده و هر صبح قبل از آغاز كارها، بدن با نرمش گرم شود.
وی با بیان اینكه بلند كردن اجسام سنگین آسیب رساندن به دست، كمر و گردن را به دنبال دارد، تاكید كرد: باید فعالیت‌های خانه تكانی در روزهای مختلف تقسیم شود تا از این طریق فشار زیادی روی فرد وارد نیاید.
او با بیان اینكه در انجام فعالیت‌های خانه تكانی نباید بیش از حد به بدن فشار وارد شود، گفت: لازم است در روزهای خانه تكانی در حد توان بدن فعالیت نمود و با اولین احساس خستگی سریعا استراحت كرد.
این متخصص تاكید كرد:بلند كردن اجسام سنگین بیش از حد توان بدن آسیب رساندن به دست، كمر و گردن را در پی دارد بنابراین در چنین مواردی باید از سایر افراد خانواده كمك گرفته شود.
عرفانیان با تاكید بر لزوم تقسیم كردن فعالیت‌های خانه تكانی طی روزهای مختلف گفت: به منظور جلوگیری از آسیب فیزیكی در بدن لازم است در طول روز فشار زیادی به بدن وارد نشود و افراد هنگام خانه تكانی، احساس خستگی را جدی گرفته و به خود استراحت دهند، چرا كه این احساس خستگی زنگ خطری برای سلامتی بدن است.
این متخصص در خصوص بیماران مبتلا به مشكلات اسكلتی یا عضلانی، گفت: این افراد باید طی خانه تكانی به درد در قسمت‌های مختلف بدن خود بویژه اندام‌های آسیب دیده توجه جدی داشته باشند.
وی افزود: فشار به اندام‌ها علاوه بر احساس درد، آسیب دیدگی بیشتر اندام‌ها در این افراد را به دنبال دارد.
عرفانیان گفت: این افراد بهتر است قبل از آغاز فعالیت‌های خانه تكانی به منظور راهنمایی بیشتر و استفاده از ابزار فیزیكی به متخصص مربوطه مراجعه كنند.
وی با تاكید بر این كه در جریان خانه تكانی توجه به تغذیه باید به طور جد مورد توجه قرار گیرد، افزود: تغذیه نامناسب آسیب پذیری عضلات را افزایش می‌دهد و از آنجا كه خستگی عضلات را آسیب پذیر می‌كند، استراحت روزانه و شبانه كافی هنگام فعالیت‌های خانه تكانی ضروری است.
این متخصص در رابطه با سرعت انجام كار در فعالیت‌های خانه تكانی، گفت: فعالیت‌های خانه تكانی باید با سرعت متوسط انجام شود.
او افزود: سرعت زیاد در كاركردن آسیب‌پذیری اندام‌ها را افزایش داده و شانس آسیب بیشتر می‌شود.
عرفانیان اظهار داشت: همچنین افراد در هنگام كار با اجسامی مانند نردبان ، صندلی و غیره توجه داشته باشند كه با رعایت نكات ایمنی می توانند از بروز صدمات و آسیب های بدنی و استخوانی جلوگیری نمایند.
خانه تكانی سال نو می تواند با رعایت اصول ، آغاز سال نو را توام با شیرینی نماید و هر چه بیشتر از تلخی های ناشی از آن كه سلامت كلیه افراد خانواده بخصوص زنان را تهدید می كند، بكاهد.
البته فرهنگ خانه تكانی آخر سال چند سالی است كه به خانه تكاتی و تمیزی آبادی، روستا و شهر هم سرایت كرده است.
این روند به سبكی است كه اغلب مردم محلات مختلف در روستاها و آبادی ها به صورت گروهی اقدام به آب و جارو كردن محله و تمیزی در و دیوار بیرونی خانه ها می كنند.
این امر نه تنها موجب تمیزی محله در آغاز سال نو بلكه موجب گسترش فرهنگ كارگروهی نیز می شود.
در این میان خانه تكانی در شهرهای بزرگتر و با جمعیت بیشتر بر عهده نهادهای شهری مانند شهرداری ها است.
شهرداری ها در اغلب شهرها بخصوص كلانشهر مشهد گل آرایی، شست و شوی جداول و رنگ آمیزی، لكه گیری آسفالت، كاشت درخت، نصب المان از جمله اقداماتی است كه در شهر مشهد انجام می گیرد.
به هر روی خانه تكاتی در هر شكل آن می تواند موجب شادی در بین اعضای خانواده و آغاز سالی با روحیه ای نو باشد. ك/4
7496/659
مشهد-با نزديك شدن به آغاز سال نو خانه تكاني در كنار ضرورت هايي مانند خريد عيد به يكي از دل مشغولي هاي مهم زنان شاغل و خانه دار تبديل مي شود به طوري كه تا لحظه تحويل سال شاهد تحرك همه جانبه براي تميزي منزل هستيم.
