هنر يعني شيدايي حقيقت

هنر، یكی از ابزارهای مهمی است كه در هر انقلابی استفاده می شود. انقلاب اسلامی ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست و نگاهی به تاریخ، نشان می دهد چگونه هنرمندان متعهد، قبل، حین و بعد از انقلاب اسلامی در زنده نگاه داشتن آرمان ها و تحقق آن نقش آفرینی داشته اند.

مقام معظم رهبری درباره جایگاه هنر در انقلاب ها می فرماید كه هر پیامی، هر دعوتی، هر انقلابی، هر تمدّنی و هر فرهنگی تا در قالب هنر ریخته نشود، شانس نفوذ و گسترش ندارد و ماندگار نخواهد بود.

انقلاب اسلامی ایران، خود، هنر بزرگ مردی است كه با اتكا به اراده ملت مسلمان‌ به وقوع پیوست و طرحی دیگر در جهانی كه پلیدی و زشتی بر آن مسلط شده بود، انداخت.

انسان های بزرگی این انقلاب را همراهی كردند كه خود مظهر پاكی و وارستگی بودند و به قدر ظرفیت خود و جامعه، جمال و جلال الهی را به نمایش گذاشته و عشق و زیبایی كمال یافته را در پهنه گیتی گستراندند و تشنگان زیبایی را با زیبایی مطلق آشنا ساختند.

هنرمند سازنده اندیشه است و هیچ اندیشه ای بدون هنر ماندنی و پایدار نیست و اینان ماهرانه،‌ هنر و فرهنگ ایران را با فضای معنوی اسلامی در هم آمیختند تا شاكله هنر انقلاب اسلامی كه هنر را زبان حكمت ناب بشری برای تجلی مفاهیم بلند دینی معرفی می كند، پی نهادند.

چه سرمایه های گرانباری كه با به كارگیری خلاقیت خالق و تقدیم خون خود، آثار بدیعی آفریدند و حماسه جاودان عاشورا را در عصر آهن و زر و زور زنده نگاه داشتند تا چراغ فروزان هنر با خط سرخ حسینی عجین شده و همه آزادگان عالم از شرق تا غرب را به امتی واحد بدل سازد.

هنر وسیله كشف و شهود و بررسی كننده مسایل بشر است به گونه ای كه بخش زیادی از واقعیت ها یا ابعادی از حقیقت موجود در جهان هستی و ترسیم افق روشن حركت در مسیر الهی، فقط با زبان هنر، قابل ارائه است.

امام خمینی(ره)، هنری را زیبا و پاك می داند كه كوبنده سرمایه داری مدرن و كمونیسم خون آشام و نابود كننده اسلامِ رفاه و تجمل، اسلام التقاط، اسلام سازش و فرو مایگی، اسلام مرفهین بی درد و در یك كلمه اسلام آمریكایی باشد.

هنر در مدرسه عشق، نشان دهنده نقاط كور و مبهم و معضلات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و نظامی است و هنر در عرفان اسلامی ترسیم روشن عدالت و شرافت، انصاف و تجسم تلخ كامی گرسنگان مغضوبِ قدرت و پول است.

رهبر معظم انقلاب، درباره چگونگی هنر، در پیش از انقلاب اسلامی چنین می فرمایند: هنر در نظام قدیم، مظلوم بود، چون از ارزش ها و آرمان های انسانی جدایش كرده بودند. آن ها كه به زور و زر تكیه داشتند، ابزاری برای استوار ماندن تخت و قدرت خود می خواستند. هنر محكوم بود كه در خدمت هدف های زورگویان و زراندوزان درآید، هر جا لازم شد توجیه گر راه و كار آن ها و هرگاه نیاز افتاد، حربه ای بر ضد ارزش های اصیل و در همه حال مخدر و گمراه كننده باشد.

هنر در انقلاب اسلامی كه ریشه در معنویت دارد و شاخ و برگ آن در جای جای زندگیِ مردم افراشته شده است، میوه‌های ایمان، اندیشه مطهر و اسلام ناب محمدی(ص) را به بار خواهد آورد.

نمایش زیبایی های آفرینش و آثار روح نواز و بدیع، جامعه بشری را به سوی معبود حقیقی ره می نماید و جوشش، حركت و تكاپو را به ملت ها می بخشد.

هنرمندی كه چنین هنری دارد، نه تنها هویت دینی و انسانی جامعه را حفظ می كند، بلكه هنر را به عنوان وسیله ای برای تبدیل 'ابتذال' به 'تعهّد' و 'غفلت آفرینی' به 'بیدارگری' استفاده می كند.

در چنین فضایی است كه هنرمند متعهد تعریف می شود، همو كه با شناخت جایگاه والای خویش و به پشتوانه معارف غنی اسلامی، می تواند هنر را تواناترین و زیباترین وسیله هدایت ملت ها، به سوی عدالت خواهی، آزادی و خداجویی برگزیند.

سید شهیدان اهل قلم، 'سید مرتضی آوینی' از جمله هنرمندانی است كه اختر وجودش در مدار ولایت و تعهد اسلامی، خوش درخشید و با خون خود، هنر انقلاب اسلامی را برای همیشه تاریخ جاودان ساخت.

او هنر واقعی را 'شیدایی حقیقت' و هنرمند را كسی كه علاوه بر شیدایی حق، قدرت بیان آن را نیز از خداوند متعال گرفته است، توصیف می كند و معتقد است هر یك از این دو، شیدایی حق و قدرت بیان، اگر نقص داشته باشد، اثر هنری خلق نمی شود.

آوینی، هنر را یاد بهشت و نوحه انسان در فراق هنر را 'زبان غربت' بنی آدم می داند، هنرمند را رازدار خزاین غیب و زبان او را زبان تمثیل و تمثل و از این رو قایل است كه هنرمند باید رمز و راز ظهور حقایق متعالی و كیفیت حضور و ظهور امر قدسی را در جهان بشناسد.

سید مرتضی آوینی داشتن درد اجتماعی و ارزشی برای هنرمند را ضروری می داند و تمام تلاش خود را صرف می كند تا هنر واقعی كه به گسترش و صدور ارزش های انقلاب اسلامی می انجامد، شناخته شود.

هنرمند متعهد انقلاب اسلامی،‌ تبعیت از ولایت را سرلوحه امور خود قرار داده و آن را بیعت با امام راحل(ره) و حضرت حجت(عج) می داند، به جهاد فی سبیل الله عشق می ورزد و آن را فراتر از یك انجام وظیفه خشك و بی روح توصیف می كند.

شهید 'سید مرتضی آوینی' در شهریور سال 1326 در 'شهر ری' متولد شد. تحصیلات ابتدایی و متوسطه‌ خود را در شهرهای زنجان، كرمان و تهران به پایان رساند و سپس به عنوان دانشجوی معماری وارد دانشكده‌ هنرهای زیبای دانشگاه تهران شد.

وی بعد از انقلاب اسلامی و در جریان دفاع مقدس به ساخت مجموعه ماندگار 'روایت فتح' می پردازد و درباره خود می گوید: 'حقیر دارای فوق لیسانس معماری از دانشكده‌ هنرهای زیبا هستم اما كاری را كه اكنون انجام می‌دهم نباید به تحصیلاتم مربوط دانست.

حقیر هرچه آموخته‌ام از خارج دانشگاه است. بنده با یقین كامل می‌گویم كه تخصص حقیقی در سایه‌ تعهد اسلامی به دست می‌آید و لاغیر.

قبل از انقلاب بنده فیلم نمی‌ساختم اگرچه با سینما آشنایی داشتم. اشتغال اساسی حقیر قبل از انقلاب در ادبیات بوده است… با شروع انقلاب تمام نوشته‌های خویش را - اعم از تراوشات فلسفی، داستان‌های كوتاه، اشعار و… - در چند گونی ریختم و سوزاندم و تصمیم گرفتم كه دیگر چیزی كه “حدیث نفس” باشد ننویسم و دیگر از “خودم” سخنی به میان نیاورم… سعی كردم كه “خودم” را از میان بردارم تا هرچه هست خدا باشد، و خدا را شكر بر این تصمیم وفادار مانده‌ام.

البته آن چه كه انسان می‌نویسد همیشه تراوشات درونی خود اوست، همه‌ هنرها این چنین هستند. كسی هم كه فیلم می‌سازد اثر تراوشات درونی خود اوست اما اگر انسان خود را در خدا فانی كند، آن‌گاه این خداست كه در آثار او جلوه‌گر می‌شود. حقیر این چنین ادعایی ندارم ولی سعیم بر این بوده است.'

شهید آوینی، فیلم‌سازی را در اوایل پیروزی انقلاب با ساختن چند مجموعه درباره‌ غائله‌ گنبد (مجموعه‌ شش روز در تركمن صحرا)، سیل خوزستان و ظلم خوانین (مجموعه‌ مستند خان گزیده‌ها) آغاز كرد.

با شروع جنگ تحمیلی و حضور وی در گروه جهاد، بارها در مناطق مختلف عملیاتی حاضر شد و علاوه بر مجروح شدن،‌ عزم خود را برای مستند كردن وقایع دفاع مقدس جزم كرد.

اواخر سال 1370، به فرمان مقام معظم رهبری، “موسسه‌ فرهنگی روایت فتح” تاسیس شد تا به كار فیلم‌سازی مستند و سینمایی درباره‌ دفاع مقدس بپردازد و تهیه‌ مجموعه‌ روایت فتح را كه بعد از پذیرش قطعنامه رها شده بود، ادامه دهد.

شهید آوینی و گروه فیلمبرداران روایت فتح، سفر به مناطق جنگی را از سر گرفتند و طی مدتی كمتر از یك سال، كار تهیه شش برنامه از مجموعه‌ 10 قسمتی “شهری در آسمان” را به پایان رساندند و مقدمات تهیه‌ مجموعه‌های دیگری را درباره آبادان، سوسنگرد، هویزه و فكه تدارك دیدند.

شهری در آسمان كه به واقعه‌ محاصره، سقوط و باز پس‌گیری خرمشهر می‌پرداخت در ماه‌های آخر حیات زمینی شهید آوینی از تلویزیون پخش شد، اما برنامه‌ وی برای تكمیل این مجموعه و ساختن مجموعه های دیگر با شهادتش در روز جمعه بیستم فروردین 1372 در قتلگاه فكه، ناتمام ماند.

پیكر پاك آن شهید در روز بیست و یكم فروردین 72، با حضور مقام معظم رهبری تشییع و در قطعه 29 گلزار بهشت زهرا(س) دفن شد.

هر سال در میقات شهادت این متفكر هنرمند، یاد سید شهیدان اهل قلم، گرامی داشته و به عنوان روز 'هنر انقلاب اسلامی' نام گذاری شده است.

تهرام/6065/1348