آمريكا و دوران جديد آمريكاي لاتين

آمریكای لاتین به دلیل ماهیت اقتصادی- سیاسی آن برای بیشتر كشورها از اهمیت زیادی برخوردار بوده است. این منطقه شامل 49 كشور در محدوده آمریكای مركزی، كارائیب و آمریكای جنوبی از مكزیك تا قطب جنوب را شامل می شود و به عبارتی به طور سنتی به مناطقی از قاره آمریكا گفته می شود كه زبان رایج آنها اسپانیولی و پرتغالی است و قبلا مستعمره دو كشور اسپانیا و پرتغال و در مواردی مستعمره انگلیس و فرانسه بوده اند. در حقیقت عملا نیم كره غربی به استثنای آمریكا، كانادا و كشورهای غیراسپانیایی زبان حوزه كارائیب نظیر گویان (فرانسه زبان) و جامائیكا (انگلیسی زبان)، آمریكای لاتین خوانده می شود. اما در دهه های گذشته منطقه آمریكای لاتین با قدرت گیری ایالات متحده و توسعه طلبی اولیه آن به سمت جنوب، محل رفتارهای مداخله گرای این كشور شده است؛ به نحوی كه بسیاری از روسای جمهوری این كشور، منطقه آمریكای لاتین را در رویكردهای سیاست خارجی خود 'حیاط خلوت' آمریكا نامیده اند. بدین روی حضور روسای جمهوری این كشور برای رهبران این منطقه، همواره معطوف به گذشته و تداعی كننده میراث مداخله گرای آن بوده است.

در این قالب، 'باراك اوباما'، در حالی برای شركت در ششمین نشست سران 'سازمان كشورهای آمریكایی' (OSA) روز جمعه 25 فروردین به همراه 'هیلاری كلینتون' وزیر امورخارجه آمریكا به كلمبیا سفر كرد كه در سال های اخیر آمریكا به دلیل بر سر كار آمدن رهبرانی با رویكردهای استقلال طلبانه و سیاست های مخالف مداخله گرایی در این منطقه، هنوز نتوانسته است وضعیت دوران گذشته را باز یابد. این نشست در حالی برگزار می شود كه 'رافائل كوره آ' رییس جمهوری اكوادور در واكنش به تصمیم ایالات متحده برای شركت نكردن كوبا در نشست سران قاره آمریكا در كلمبیا، اجلاس سران كشورهای آمریكایی را تحریم كرد.

سازمان كشورهای آمریكایی یك نهاد منطقه ای قاره آمریكا است كه 33 عضو دارد و بخش بزرگی از كشورهای نیمكره غربی را گرد هم آورده تا امكان تقویت همكاری و پیشبرد منافع مشترك را در میان آنها فراهم آورد. این سازمان برترین مجمع گفتگوی چند جانبه میان كشورهای منطقه و اقدام مشترك آنهاست كه در زمینه صلح و امنیت و توسعه اقتصادی و اجتماعی فعالیت می‌كند و در سال 1948 میلادی (1327) تاسیس شده است. همچنین این سفر در شرایطی صورت گرفته كه اوباما در وضعیتی سخت به خاطر حضور در انتخابات ریاست جمهوری قرار دارد. وی در حالی در انتخابات حضور می‌یابد كه ناتوانی در حل بحران اقتصادی و نیز ناكامی در عرصه سیاست خارجی شرایط وی را حساس كرده است. براین اساس سوال اینجاست كه با وجود تغییر در فضا و روندهای منطقه ای آمریكای لاتین، روابط آمریكا و كشورهای این منطقه چگونه خواهد بود؟



** اوباما و فضای جدید در آمریكای لاتین

-----------------------------------------

باراك اوباما رییس‌جمهوری آمریكا، پس از به قدرت رسیدن در سال 2008 (1387)، در برنامه سیاست خارجی خود رویكرد ویژه ای را به آمریكای لاتین ارایه كرد و اظهار داشت آمریكا در جستجوی شراكت و همكاری برابر در این منطقه است. اما با وجود عواملی همچون رشد روزافزون قدرت برزیل در منطقه، نقش جدید ونزوئلا و مشكلات موجود در روابط كوبا و آمریكا، روابط دو طرف رو به بهبودی نرفت. از دیگر سو، در سال‌های اخیر كشورهای آمریكای لاتین به تقویت روابط دوستانه میان خود و یافتن فرصت‌هایی خارج از مدار تسلط ایالات متحده آمریكا پرداخته اند و خود بطور مستقل با مناطق دیگر و بویژه خاورمیانه و آسیای شرقی و كشورهایی نظیر ایران، چین و روسیه روابط خود را گسترش داده اند. در این قالب و بر اساس عوامل منطقه ای به نظر می رسد كه آمریكا در دوران اوباما با درك تحولات درونی در منطقه و كاهش قدرت اجماع سازی و تاثیرگذاری خود به دنبال راه های جدیدی برای احیای حیات سیاسی خود در منطقه است. در این زمینه دولت اوباما تلاش می كند نقطه آغازین ارتقای روابط خود با این منطقه را اجلاس سازمان كشورهای آمریكایی و افزایش همكاری با كشور برزیل قرار دهد كه در این چارچوب پس از سفر 'دیلما روسف' رییس جمهوری برزیل، در 21 فروردین به آمریكا، هیلاری كلینتون وزیر امور خارجه آمریكا نیز در روزهای 28 و 29 فروردین برای ادامه گفت وگوهای راهبردی آمریكا و برزیل، به این كشور سفر می كند. اما با این وجود به نظر می رسد كه فضای كلی روابط آمریكا و این منطقه تحت تاثیر عوامل درونی و بیرونی، فضای متفاوتی را تجربه می كند. زیرا در سال های اخیر به دلیل افزایش رویكردهای مستقل در میان كشورهای منطقه، همگونی رفتاری كشورها از بین رفته و به تبع آن قابلیت تاثیرگذاری آمریكا نیز كاهش یافته است.



** جمع بندی

---------------

سفر رییس جمهوری آمریكا به كلمبیا برای شركت در سازمان كشورهای آمریكایی در حالی صورت می گیرد كه پیشینه روابط آمریكا و این منطقه به دلیل حضور مداخله گرایانه این كشور از میراث مثبتی برخوردار نیست و بسیاری از كشورهای این منطقه در قالب های مختلفی تلاش می كنند تا روابط مستقل خود را خارج از چارچوب های هژمونیك (تسلط) آمریكا شكل دهند و براین اساس با ورود رقبای دیگر به منطقه به نظر می رسد كه دیگر فضای ادراكی و عملیاتی این كشور در منطقه آمریكای لاتین رو به افول گذاشته است. با توجه به این شرایط می‌توان گفت هرچند از اهداف سفر اوباما، ایجاد شكاف در اتحاد كشورهای منطقه و نیز نمایش توانایی در بهبود جایگاه آمریكا و تضعیف موقعیت سایر رقبا است، اما به نظر می رسد به دلیل ماهیت و روند رو به همگونگی مثبت میان این كشورها، رویكرد همگون سازی و اجماع سازی دولت اوباما در میان كشورهای منطقه در قالب چنین اجلاس هایی به شكست خواهد انجامید.

تحقیق**2040**1358