معاهدات کنترل تسلیحات و حاکمیت لگدمال شده
#
خبرگزاری جمهوری اسلامی 88/02/19
سیاسی.کنترل تسلیحات.حاکمیت.اهداف
دفتر پژوهش و بررسیهای خبری:عطا بهرامی-معاهدات کنترل تسلیحات پیمان منع
گسترش سلاحهای هسته ای و پیمان منع جامع آزمایش های هسته ای به وسیله ای
برای نقض حاکمیت کشورهای عضو تبدیل شده اند.
خلع سلاح و کنترل تسلیحات پس از کشتارهای میلیونی جنک های اول و دوم جهانی
اولویت یافت تا مانع از کشتار دیگری بوسیله سلاحهای مخرب مدرن گردد. خلع
سلاح را به دلیل غیرقابل اجرا بودن نمی توان دست یافتنی دانست زیرا در
نظام بین الملل به خاطر عدم وجود حاکمیت مرکزی عدم اطمینان وجود دارد و
هیچ کشوری نمی تواند از دیگران ایمن باشد و سلاح را به کناری بگذارد.
پس از رقابت های تسلیحاتی اوایل قرن بیستم و به شکل بسیار گسترده تری در
دوران پس از جنک دوم بین آمریکا و شوروی که هزینه های اقتصادی زیادی را
به این کشورهای وارد آورد بحث قراردادهایی که تسلیحات را محدود کند و در
سطح خاصی نگاه دارد به شدت رواج یافت ؟ دو کشور پای میز مذاکره نشسته و
معاهداتی را به امضا رساندند.
پیمان تحدید سلاحهای استراتژیک، سالت ؟ ( I Limitiations Arms Strategic
) در 26 ماه مه سال 1972 میان ایالات متحده و اتحاد شوروی به امضا رسید که
بر اساس این پیمان، در برابر پذیرش تعهد متقابل در مورد کاهش موشک های
ضد موشک ( ABM ( موشک های یالستیک اتحاد شوروی تا سطح ؟؟؟؟ موشک و برای
آمریکا تا سطح ؟؟؟؟ موشک درنظر گرفته شد. این قرارداد (سالت ؟) به امضای
لئونید برژنف و ریچارد نیکسون روسای دو کشور رسید.
هفت سال بعد دو ابرقدرت در ؟؟ ژوئن ؟؟؟؟ قرارداد جدید تحدید سلاحهای
استراتژیک، سالت ؟ ( II Limitiations Arms Strategic( را امضا کردند.
با وجود تحولاتی که در معاهدات کنترل تسلحیات اتفاق افتاده است اما بحث
اصلی برای کل کشورهای دنیا به سلاحهای متعارف مربوط نمی شود و این سلاح
های هسته ای هستند که نقش محوری را بازی می کنند. این مهم به نقش
بازدارندگی منحصر به فرد سلاحهای هسته ای باز می گردد. در حوزه سلاحهای
متعارف فناوری نقش بسیار مهمی را بازی می کند که برای سلاحهای هسته ای به
خاطر قدرت تخریب گسترده این موضوع(فناوری بالا) آن درجه از اهمیت را که
در مورد سلاحهای متعارف صادق است، ندارد.
به خاطر اهمیت سلاحهای هسته ای، تلاش کشورهای دارا(دارنده سلاح هسته ای ) در
1 جولای 1968 باعث تصویب معاهده منع گسترش سلاحهای هسته ای (NPT( را با
حضور 189 کشور به تصویب رسانیدند. طول دوره این معاهده 25 سال بود که پس
از مذاکراتی در سال 1995 به طور نامحدود تمدید شد. کشورهای پاکستان، هند،
کره شمالی و رژیم اشغالگر قدس این معاهده را امضا نکرده اند.
نکته مهمی که در مورد معاهده منع گسترش سلاحهای هسته ای وجود دارد این
است که این معاهده و پیمان منع جامع آزمایش های هسته ای به وسیله ای برای
نقض حاکمیت کشورهای عضو تبدیل شده اند.
در رژیم نظارتی CTBT و معاهده NPT حق تحفظ وجود ندارد و کشورهای پذیرنده
نمی توانند از برخی شروط آن انصراف دهند. این معاهدات ؟ رژیم را به
کشورهای پذیرنده تحمیل می کند که عبارتند از: ؟- رژیم نظارت ؟- رژیم
بازرسی و ؟- رژیم مصونیت، مصونبت بازرسان بسیار زیاد است و حتی فراتر از
سطح سفیران قرار دارد. هیچ اعتمادی به بازرسان وجود ندارد که اطلاعات را
در اختیار کشورهای دیگری قرار ندهند. مطالبات بازرسان در برخی موارد
فراتر از مکان هایی است که باید مورد تفتیش قرار دهند.
کارکرد واقعی پیمان منع گسترش سلاحهای هسته ای چیست ؟ در حقیقت این پیمان
به منزله عاملی برای مشروعیت بخشیدن به کشورهای دارای سلاح هسته ای و
جلوگیری از هسته ای شدن کشورهایی که سلاح ندارند تبدیل شد و با گذر زمان
حوزه فعالیت خود را گسترش داده و حتی اصول اولیه خود را نیز نقض کرده است
به طوریکه حق غنی سازی را که در معاهده پذیرفته شده به چالش کشیده است.
این آسیب هم اکنون به خوبی خود را نشان داده است. نشست نیویورک که سومین
و آخرین نشست مقدماتی پیش از کنفرانس بازنگری معاهده NPT است که در سال
آینده برگزار می شود و تا 25 اردیبهشت ماه نیز ادامه دارد به محل فرافکنی
ایالات متحده تبدیل شده است. آمریکا بحث خلع سلاح را منتفی کرده و می
خواهد کنترل تسلیحات را در چارچوب معاهداتی جدای از NPT و با قدرت های
دیگر حل و فصل کند.
کارشناسان شورای روابط خارجی آمریکا در گزارشی توصیه هائی را به تصمیم
گیران سیاست های ایالات متحده در زمینه کاهش تهدیدات هسته ای و افزایش
همکاری ها در زمینه خلع سلاح و کنترل تسلیحات ارائه کرده اند که با توجه
به نقش مهم این شورا در تعیین جهت گیری ها در سیاست خارجی آمریکا بسیار
قابل توجه اند. این پیشنهادات عبارتند از:
-1 آمریکا عملا نشان دهد که تسلیحات هسته ای نباید به وسیله بازیگران
دولتی و غیر دولتی استفاده شود. آمریکا نشان دهد که تنها هدف ایالات متحده
از تسلیحات هسته ای اش ایجاد بازدارندگی برای خود و متحدانش است.
-2 تاکید مجدد بر تضمین امنیتی متحدان آمریکا
-3 آمریکا با شفاف سازی کاهش اتکایش را به تسلیحات اتمی نشان دهد و رهبری
تلاش های بین المللی را برای کاهش نقش این تسلیحات در سیاست های امنیتی
را بر عهده بگیرد.
-4 کاهش بیشتر در نیروهای هسته ای آمریکا با آغاز توافق دوجانبه کنترل
تسلیحات اتمی با روسیه
-5 تلاش برای تصویب پیمان جامع منع آزمایش اتمی-CTBT- پیش از پایان
بازبینی در معاهده منع تکثیر NPT- - در سال 2010
-6 تعیین مهلت قانونی برای تولید مواد شکافت پذیر قابل استفاده برای
اهداف تسلیحاتی
-7 تقویت نقش آژانس بین المللی انرژی اتمی در مقابله با اشاعه تسلیحات و
تلاش برای تصویب پروتکل الحاقی
-8 همکاری برای دریافت اطمینان از این که کلیه کشورهای دارای تسلیحات
اتمی عضو و یا غیر عضو ان. پی. تی. بهترین اقدامات را در زمینه امنیت
هسته ای انجام می دهند.
در حقیقت آمریکا از NPT و CTBT برای حفظ انحصار هسته ای و اخلال در برنامه
های مشروع دیگر کشورها استفاده می کند و از طرف دیگر معاهدات کنترل
تسلحیات خود را با روسیه که قدرتی نظامی است پیش می برد. اینها نشان می
دهد که این پیمان ها با شعارهای زیبایی که بعنوان اهداف برای آن ها نوشته
شده است چقدر فاصله دارند.
برنامه هسته ای مشروع ایران که آماج بیشترین حملات از طرف کشورهای غربی
بوده است نشان می دهد که در سطح Politic High همه چیز در جای دیگری اتفاق
می افتد و از مباحث فنی غیرقابل اعتماد نیز متمایز است. ایستادگی ایران
بر حقوق هسته ایش و نه استدلال های حقوقی باعث شده است که در طی سالهای
اخیر طرف غربی قدم به قدم عقب تر برود. این پیشروی و عقب نشینی در منطق
سیاست بین الملل تعریف می شود نه در منطق معاهدات حقوقی. پس کارکرد این
پیمان چیست ؟
هدف آمریکا اینست که حق غنی سازی را در بازنگری پیمان منع گسترش سلاحهای
هسته ای از کشورهای ندار(غیر هسته ای ) سلب نماید و صورت مساله را کاملا
پاک کند. بدون شک رژیم های نظارتی نیز تقویت خواهند شد و حاکمیت ملی
کشورها را بیش از پیش مورد هدف قرار می دهند.
----------------------------------------------------------------------
---------------------------------
منابع:
-1 ابومحمد،عسگرخانی،رژیم های بین المللی ، ابرار معاصر تهران، تهران،
1383
-2 هنری کیسینجر، ترجمه: ابوالقاسم راه چمنی، ابرار معاصر تهران، تهران،
1381
-3 org/publication19226/.cfr.//www:http
