به گزارش ایرنا ، همگرایی مابین ایران و كشورهای آسیایی در چارچوب توافقاتی مانند شانگهای و اكو برای هر دوطرف سودمند خواهد بود بنابر این ورود تهران به پیمان های اقتصادی و امنیتی منطقه كه نوعا در مقابل حضور و منافع غرب است مزایای مختلفی برای دو طرف در برخواهد داشت.
هر چند ایران از سال 1384 هجری شمسی به عنوان عضو ناظر در سازمان همكاری های اقتصادی شانگهای پذیرفته شده است، ولی در سال های اخیر تمایلی به تغییر این وضعیت و عضویت كامل كشورمان در این سازمان در میان نخبگان سیاسی و سیاستمداران به چشم می خورد.
سازمان همكاری شانگهای سازمانی میان دولتی است كه برای همكاری‌های چندجانبه امنیتی تشكیل شده‌است. این سازمان در سال 2001 توسط رهبران چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیكستان و ازبكستان پایه‌گذاری شد.
سازمان شانگهای در حقیقت تركیب جدید سازمان «شانگهای 5» است كه در سال 1996 تأسیس شده بود، ولی نام آن پس از عضویت ازبكستان به «سازمان همكاری شانگهای» تغییر داده شد.
علاوه بر اعضای اصلی، ابتدا مغولستان در سال 2004 و یك سال بعد ایران، پاكستان و هند به عنوان عضو ناظر به این سازمان ملحق شدند.
نقش این سازمان از زمان تاسیس آن تاكنون در منطقه افزایش یافته‌است. این سازمان بر خلاف سازمان پیمان آتلانتیك شمالی (ناتو) و پیمان ورشو سابق، هنوز یك معاهده دفاعی چندجانبه به شمار نمی‌رود.
سازمان همكاری شانگهای از دل رقابت قدرت‌های بزرگ برسر منطقه ژئوپلیتیك آسیای میانه ظهور كرد. هدف اولیه تاسیس این سازمان، غیرنظامی كردن مرز بین چین و شوروی بود.
درخواست عضویت دایم ایران به سازمان همكاری های اقتصادی شانگهای فروردین 1387 هجری شمسی در نشست سران این تشكل در 'دوشنبه' پایتخت تاجیكستان ارایه شد، ولی با توجه به ساختار ناهمگون سازمان از منظر قدرت اقتصادی و سیاسی اعضا، این فرآیند تاكنون طول كشیده است.
از دیدگاه كارشناسان مسایل سیاسی، عضویت دایم ایران در سازمان همكاری های شانگهای می تواند مزیت های دوسویه ای برای هر یك از طرفین داشته باشد، به این معنا كه از یك طرف سطح روابط ایران با اعضای این سازمان را ارتقا می بخشد و از سوی دیگر به تقویت رویكرد شرق گرایانه سازمان به عنوان گزینه ای مناسب در برابر زیاده خواهی های ناتو و غرب منجر خواهد شد.
تحلیلگران مسایل سیاسی می گویند اگر چهار كشور عضو ناظر متشكل از مغولستان، ایران، پاكستان و هند نیز به جمع اعضا اضافه شوند، سازمان شانگهای با جمعیتی حدود 7/2 میلیارد نفر و وسعت حدود نیمی از كره زمین به موقعیتی مهم‌تر دست خواهد یافت.
از دید آنان ایران می تواند با اعضای این سازمان به صورت دسته جمعی رابطه اقتصادی، دفاعی- امنیتی و فرهنگی داشته باشد و با تك تك این اعضا نیز رابطه ای گرم تر و عمیق تر پیدا كند.
درخواست عضویت دایم ایران در سازمان همكاری های شانگهای از سوی برخی از اعضا با استقبال گسترده ای مواجه شده و در این میان قزاقستان و تاجیكستان به شكل ملموسی از تغییر وضعیت كشورمان در ساختار این سازمان حمایت كرده اند.
نخست وزیر قزاقستان پیش تر در نشست سران سازمان همكاری های شانگهای در 'آستانه' پایتخت این كشور در دیدار با رییس جمهوری كشورمان اعلام كرد كه 'بی تردید حضور جمهوری اسلامی ایران در اجلاس سازمان همكاری های شانگهای اهمیت و جایگاه این اجلاس را ارتقا خواهد داد، زیرا امروز ایران در منطقه از جایگاه ویژه ای برخوردار است.'
محمد رضا رحیمی معاون رییس جمهوری در اجلاس گذشته این سازمان با اشاره به اهمیت سازمان همكاری شانگهای به عنوان یكی از گسترده ترین و پرجمعیت ترین سازمان های منطقه ای اظهار داشت كه این نهاد با امكانات گسترده خود می تواند در سطح بین المللی كارساز باشد و دعوت از ایران به عنوان عضو ناظر در سازمان نیز به این دلیل بوده است.
معاون اول رییس جمهوری كشورمان در آن نشست تصریح كرد كه كشور های این سازمان بدون مشاركت جمهوری اسلامی ایران نمی توانند كار مهمی در امر ترانزیت كالا انجام دهند.
با همه اینها طرح درخواست عضویت دایم ایران در سازمان همكاری های شانگهای ابعاد مختلفی داشته و تحقق این امر بسته به رویكرد كشورمان در قبال آن و برعكس می تواند دستاوردهای متفاوتی به دنبال داشته باشد.
كارشناسان مسایل بین المللی بر این باورند كه اگر عضویت جمهوری اسلامی ایران در سازمان همكاری های شانگهای در سطح راهبردی امر مثبتی تلقی شود، در این صورت واقع‌بینی اقتضا می‌كند كه در آغاز عضویت، چشم‌انداز این همكاری از نقطه‌نظر ظرفیت‌ها، توانمندی‌ها و یا محدودیت های آن مورد توجه قرار گیرد.
عضویت ایران در این سازمان اگر چه فرصت های جدیدی را برای فعالیت‌های سیاسی و اقتصادی ایران فراهم می‌سازد و متناسب با ارتقای نقش سازمان در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی نقش ایران نیز افزایش خواهد یافت، اما این امر مستلزم پذیرش تصمیمات و موضع‌گیری‌های سازمان خواهد بود و در این زمینه باید همه موارد را در نظرگرفت.
توسعه تجارت و رفع موانع مختلف و از جمله تجارت الكترونیك، امنیت اطلاعات، امنیت انرژی و تسهیل ترانزیت، از حوزه های مهمی است كه ایران آمادگی دارد همكاری خود را در این حوزه ها با سازمان شانگهای گسترش دهد.
گزارش از علی حبیبی
اجتمام ** 1569*****
تهران - ايران از مزيت ژئوپليتيكي منحصر بفردي در قاره آسيا و منطقه خاورميانه برخوردار بوده بطوريكه اين ويژگي نقش تهران را در حل مسايل منطقه اي افزون تر كرده است در اين شرايط حضور جدي ايران در يكي از پيمان هاي اقتصادي و امنيتي منطقه مي تواند اين نقش را پررنگ تر كند.
