انقلاب اسلامي ايران،الگويي براي غير متعهدها

مفهوم اولیه این شعار نفی نظام سلطه گر شرق و غرب و تاسیس نظام سیاسی بر مبنای آموزه های اسلامی و متكی به آرای مردمی است.

مردم ایران در جریان انقلاب اسلامی همراه و همگام با امام خمینی (ره) رهبر و بنیانگذار جمهوری اسلامی در اوج دوران جنگ سرد و عصر حاكمیت نظام دو قطبی غرب و شرق شعار 'نه شرقی، نه غربی، جمهوری اسلامی' را سر دادند و با بنیانگذاری نظام سیاسی مستقل و غیر وابسته به بلوك شرق و غرب به الگویی برای ملت های آزاده جهان تبدیل شدند.

شعار نه شرقی نه غربی، جمهوری اسلامی كه به اصل حاكم سیاست خارجی ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی تبدیل شد، با آرمان ها و دیدگاه های بنیانگذاران جنبش عدم تعهد بیشترین مشابهت را دارد و به همین علت نظام نوپای جمهوری اسلامی ایران خیلی زود به عضویت این جنبش درآمد.

جنبش عدم‌تعهد جنبشی است كه در اوج جنگ سرد به همت رهبران استقلال طلبی مانند 'جواهر لعل نهرو' از هند،'احمد سوكارنو' از اندونزی،'جمال عبدالناصر' از مصر و 'مارشال تیتو' از یوگسلاوی سابق با هدف وحدت بین كشورهایی كه به اردوگاه كمونیسم و اردوگاه كاپیتالیسم تعلق نداشتند و با الهام از مبارزات 'مهاتما گاندی' بنیان گذاشته شد.

خصوصیت مشترك این رهبران سیاسی در این بود كه همه آنها سابقه مبارزات ضد استعماری داشته و برای دستیابی به استقلال كشور خود مبارزاتی طولانی انجام داده بودند.

عدم‌ تعهد Non- Aligned یعنی خودداری كشور یا كشورها از جانبداری از هر یك از دو گروه اصلی قدرت‌ در جهان (بلوك غرب و بلوك‌ شرق).

در حال حاضر 120 كشور عضو و 15 كشور و هفت سازمان بین المللی عضو ناظر آن می باشند.نگاهی به نقشه جهان نما نشان می دهد كه اكثر قریب به اتفاق اعضا و ناظران این جنبش در نیم قاره جنوبی و به كلام دیگر كشورهایی كه استعمار و سلطه را تجربه كرده اند قرار دارند.

بسیاری از این كشورها علیرغم عضویت در سازمان كشورهای غیر متعهد اما توسط دولت های وابسته اداره می شوند.دولتمردان این كشورها البته برخلاف نظر ملت های خود هنوز به این باور نرسیده اند كه می توان بدون باج دادن و آویختن به دامان غرب به عنوان یك دولت - ملت در صحنه جهان ایفای نقش كرد.



*ایران و جنبش غیر متعهد ها

رژیم پهلوی به دلیل عضویت ایران در پیمان نظامی بغداد (پیمان سنتو) نتوانست به عضویت جنبش غیرمتعهدها درآید.با پیروزی انقلاب و تشكیل نظام جمهوری اسلامی و انحلال پیمان سنتو،با توجه به آرمان های ضد امپریالیستی انقلاب اسلامی و آرمان های مترقی رهبران آن به ویژه امام خمینی (ره) در سال 1358 همزمان با برگزاری ششمین اجلاس سران غیرمتعهدها جمهوری اسلامی ایران رسما به عضویت این جنبش درآمد. جمهوری اسلامی ایران از زمان عضویت در جنبش،با همكاری كشورهای دیگر نقش موثری را برای دستیابی به اهداف جنبش ایفا كرد.

انطباق آرمان های بنیانگذاران جنبش عدم تعهد با ایدئولوژی ضد سلطه گری و سلطه پذیری انقلاب اسلامی فرصت مناسبی را پیش روی ایران برای ایفای نقشی موثر در نظام بین الملل و همكاری با كشورهای عضو جنبش عدم تعهد قرار داده است.

امام خمینی (ره) به عنوان رهبر كاریزمای قرن در یكی از پیام های خود جملاتی را بیان می كند كه می توان آن را به عنوان مرامنامه همیشگی تمامی حركت های استقلال خواهانه به یاد سپرد آنجا كه فرمود: من اكنون به ملت های شریف و ستمدیده و به ملت عزیز ایران توصیه می كنم كه از این راه مستقیم الهی كه نه به شرق ملحد و نه به غرب ستمگر وابسته است، بلكه بصیرتی است كه خداوند بر آنها نصیب فرموده است، محكم و استوار و متعهد و پایدار و پاینده باشند.

با تصویب قانون اساسی،سیاست نه شرقی و نه غربی،به عنوان یكی از مهمترین آرمان های ملت مسلمان ایران به ‌عنوان یك اصل كلی و ثابت در سیاست خارجی كشور پذیرفته شده و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران اصل نه شرقی نه غربی را راهنمای عمل روابط خارجی قرار داد كه در روابط با دولت های دیگر رعایت شده و می شود.

در اصل ‏151 قانون اساسی آمده است: سیاست‏ خارجی‏ جمهوری‏ اسلامی‏ ایران‏ بر اساس‏ نفی‏ هرگونه‏ سلطه‏ جویی‏ و سلطه‏ پذیری‏،حفظ استقلال‏ همه‏ جانبه‏ و تمامیت‏ ارضی‏ كشور، دفاع‏ از حقوق‏ همه‏ مسلمانان‏ و عدم‏ تعهد در برابر قدرت‏ های‏ سلطه‏ گر و روابط صلح‏ آمیز متقابل‏ با دول‏ غیر محارب‏ استوار است‏.

براساس اصل‏ 152 قانون اساسی نیز ' هرگونه‏ قرارداد كه‏ موجب‏ سلطه‏ بیگانه‏ بر منابع طبیعی‏ و اقتصادی‏،فرهنگ‏،ارتش‏ و دیگر شئون‏ كشور گردد ممنوع‏ است‏.'

آرمان های انقلاب اسلامی علاوه بر تایید خواست جنبش غیر متعهدها این خواست ها را بصورت عمیق تر و فراگیرتر در بر می گرفت.پایداری بنیانگذار انقلاب و پس از وی رهبر معظم انقلاب اسلامی در حفظ سیاست منع سلطه گری و سلطه پذیری، نگاه كشورها،ملتها و مبارزان خواهان استقلال را به خود جلب كرد و تبدیل به الگوی عملی و قابل دسترس آرمان شهر غیر متعهدها شد.

تحقق آرزوی بنیانگذاران جنبش غیر متعهد ها در ایران اسلامی وظیفه این كشور را در هدایت جنبش و امیدواری دادن به ملت های عضو آن سنگین تر می كند.

از سویی فرو ریختن دنیای دو قطبی شرق و غرب مسائل جدیدی مانند احتمال حاكمیت یك نظام تك قطبی،گسترش تروریسم، تحمیل قدرت بیش از پیش از سوی غرب به سازمان های بین المللی و افزایش فاصله شمال - جنوب را پیش روی سازمان غیر متعهد ها قرار داد.از سوی دیگر موفقیت های جنبش اخیر بیداری اسلامی،آرمان های جنبش غیر متعهدها را بار دیگر یادآور شد.

تلاش برای حفظ وضع موجود از سوی آمریكا و كشورهای صنعتی اروپا و تكاپو برای تغییر وضع موجود از سوی ملت های سراسر دنیا به ویژه خاورمیانه و شمال آفریقا، نگاه اندیشمندان این جوامع و توده ها را به سوی یك الگوی عملی بی طرفی سوق داده است و كاربرد این دیدگاه را در خیزش های اخیر خاور میانه و شمال آفریقا شاهد بوده ایم كه صراحتا الگو برداری از انقلاب اسلامی ایران بوده و ملت های آنها خواهان دولت هایی مانند دولت جمهوری اسلامی ایران هستند كه بتواند در عرصه بین المللی اقتدار و عدم وابستگی خود را با تكیه بر نیروهای درونی خود حفظ كند.

شاید پیش از استقرار جمهوری اسلامی ایران،بی طرفی و در عین حال حفظ استقلال سرزمینی برای یك كشور رویایی غیر عملی بود اما آنچه در این سه دهه از سوی جمهوری اسلامی به دنیا عرضه شد،نشان داد كه شعار جنبش غیر متعهد ها قابلیت اجرا داشته و حتی دولتها می توانند با تكیه به داشته های خود كه مهمترین آن ملت و جمعیت است فراتر از این شعارها رفته و خود تبدیل به قدرت و قطب در دنیا شوند.

به همین منظور جای آن دارد كه جمهوری اسلامی ایران از فرصت میزبانی شانزدهمین اجلاس سران كشورهای غیر متعهد بهره برده و با ارایه راه حل ها و مشاوره با دولتمردان عضو این اجلاس و نیز نمایندگان واقعی ملت ها،نقشه راه استقلال را عرضه دارد تا آنها با بومی سازی این راه حل ها در مسیر دور شدن از وابستگی به قدرتها گام بردارند.

شانزدهمین اجلاس سران كشورهای عضو جنبش عدم تعهد 9 و 10 شهریور ماه سال جاری در تهران برگزار می شود.نشست وزرای حارجه كشورهای عضو این جنبش 7 و 8 و نشست كارشناسان آن 5 و 6 شهریور ماه سال جاری در تهران برگزار می شود.

گزارمیز**1912**1823 ** 1418