به گزارش ایرنا، شهرستان نایین با اقلیمی كویری در فاصله 140 كیلومتری شرق اصفهان قرار دارد و بناهای آن نمادهایی از تلاش مردم برای زندگی در كویر است.
این شهرستان وسیعترین شهرستان استان اصفهان و یكی گسترده ترین شهرستان های ایران است.
قدیمی ترین بنای موجود در شهرستان نایین، ' نارین قلعه' یادگار قوم پارت است كه به عنوان دژ مورد استفاه قرار می گرفته و در دوره های بعدی در اطراف شهر گسترش یافته است.
در گذشته، دور تا دور قلعه را خندقی احاطه كرده بود كه ارتفاع آن از پایین ترین قسمت خندق تا بالاترین قسمت، حدود پنجاه متر است.
این قلعه در هسته مركزی شهر نایین واقع شده و در اطراف آن هفت محله اصلی به نام های 'باب المسجد'، نو آباد، 'كلوان'، 'سرای نو'، 'كوی ستگ'، 'چهل دختران 'و 'پنجاهه ' شكل گرفته بود.
هر محله از چهار ركن اصلی مسجد، حسینیه، حمام و بازار تشكیل می شده كه هنوز تعدادی از این بناها مانند حسینیه ها در شهر وجود دارد.
در واقع این محله ها مرز فرهنگی بین مردم محسوب می شده و در ایام سوگواری های مذهبی هر محله به صورت حداگانه به تشكیل هیات های مذهبی و عزاداری می پرداخته كه این آیین تا به امروز حفظ شده است.
از جمله این محله های قدیمی، محله 'باب المسجد' است كه مسجد جامع نایین در آن شكل گرفته و تا به امروز حفظ شده است.
مسجد جامع نایین متعلق به قرون دوم تا چهارم هجری با ویژگی های خاص معماری بناهای كویری است.
این مسجد ایوان و گنبد ندارد و به صورت شبستانی ساخته شده و مناره ای با ارتفاع 28 متر به صورت هشت ضلعی دارد.
از جمله شاخصه های این بنا گچبری های زیبا در قسمت محراب و بالای محراب، منبر بسیار زیبا و نفیس متعلق به قرن هشتم هجری كه در آن از هنر منبت كاری و گره چینی ' كام و زبانه' استفاده شده است.
در این روش ساخت از هیچ میخی برای اتصالات استفاده نمی شود و آثار میخ هایی كه اكنون مشاهده می شود در اثر مرمت هاست.
شبستان زیر زمینی این مسجد یا سرداب با شیوه معماری كند، حفاری شده كه یكی از ویژگی های منحصر به فرد این مسجد است.
سنگ های شفاف مرمر استفاده شده در این شبستان نور را به داخل زیر زمین منتقل و هوای سرداب را در زمستان و تابستان معتدل می كند.
* آسیاب آبی ریگاره
یكی از شاهكارهای معماری شهرستان نایین آسیاب آبی ریگاره
با قدمت بیش از هزار سال است كه با تكنیك و روش 'كند ' و با وسعت زیاد با حداقل 150متر طول و عمق 30 متر در دل خاك حفر شده است.
ورودی این آسیاب در عمق سه متری قرار دارد و پس از عبور از دالانی بزرگ به طول 60 متر و با شیب بسیار تند به مركز اصلی آسیاب می رسیم.
این دالان با ارتفاع متغیر دو تا چهار متر حفر شده است.
در محوطه اصلی آسیاب در عمق 25 متری، فضاهای متعدد از جمله اتاق ها و اسطبل و محل قرار گرفتن سنگ های آسیاب و تنوره قابل مشاهده است.
در این قسمت همچنین سكوهایی برای قرار دادن كیسه های گندم و آرد تعبیه شده آرد پس از آماده شدن، به وسیله حیوانات حمل می شده است.
در سقف این آسیاب آبی هواكش هایی تعبیه شده كه علاوه بر تهویه هوا، مردم می توانستند سفارش خود و زمان آماده بودن آرد را پیگیری كنند.
تا حدود ده سال پیش نیمی از این بنا پر از خاك بود و با تلاش های مستمر و شبانه روزی مرمت گران و كارشناسان میراث فرهنگی شهرستان نایین بعد از چهار سال آماده بازدید شد.
یكی دیگر از جاذبه های دیگر نایین موزه مردم شناسی كویر در یكی از خانه های قدیمی این شهر است.
ساختمان این موزه در زمان های گذشته دار الحكومه بوده كه پس از گذشت سالیان دراز به' محمد كریم پیرنیا' استاد مشهور معماری ایران به ارث می رسد.
وی این خانه را در اختیار وزارت فرهنگ و هنر سابق گذاشت و در سال 1377توسط اكیپ مردم شناسی تشكیلات میراث فرهنگی وقت به موزه مردم شناسی كویر تبدیل شد.
این خانه متعلق به دوران صفویه است و اجزای مختلفی مانند اندرونی، بیرونی و حیات خلوت دارد.
از مهمترین ویژگی هنری خانه پیرنیا وجود نقاشی های دیواری و گچبری های بسیار زیبای آن در ایوان شاه نشین، اتاق تشریفات، و اتاق حاكم است.
در این گچبری ها داستان هایی از هفت پیكر نظامی شامل خسرو و شیرین، یوسف و زلیخا، صحنه های شكار و داستان های عاشقانه و خیالی به تصویر كشیده است.
صنایع دستی مردمان سخت كوش كویر، یكی دیگر از جاذبه های گردشگری شهرستان نایین است.
كارگاه های عبا بافی در محله محمدیه نایین به صورت متمركز فعال است در همین محل صنایع دستی به فروش می رسد.
مرغوبیت عبای نایین در گذشته و حال بر كسی پوشیده نیست اما به علت استقبال كم و نبود بازار فروش محصولات، عبا بافی نیز رو به فراموشی دارد.
موقعیت اقلیمی این شهرستان در تابستان ها مردم را با مشكل آب شرب خنك مواجه می كرده و برای حل این مشكل یخچال هایی در شهرستان نایین برای تبدیل آب به یخ در زمستان و مصرف آن در تابستان ایجاد كرده اند.
در كنار هر یخچال استخری وجود داشته كه در زمستان ها پر از آب می شده و به علت هوای بسیار سرد یخ می بسته است.
این یخ ها را به یخچال ها انتقال داده و به صورت لایه لایه روی هم چیده و در آخر بر روی آن كاه می ریختند تا از ذوب شدن آن جلوگیری كنند.
فضای یخچال نیز به گونه ای ساخته شده كه مانع از نفوذ هوای گرم به داخل و ذوب شدن یخچال ها شود.
از جمله یخچال های زیبای شهرستان نائین به یخچال های 'كلوان'، روستای 'محمدیه '، 'بافران'، دو قلوی 'خور' و 'مهرجان 'می توان اشاره كرد.
این شهرستان غنی از آثار تاریخی- فرهنگی بوده و مكان بسیار مناسبی برای آشنایی با معماری ایرانی در اقلیم های كویری است.
گ/ /50ش / 607
اصفهان- در دل كوير ، آنجا كه اقليم روي خوش ندارد، انسانها با تلاش سخت براي زيستن در گذر زمان، بناهايي را متناسب با اقليم كوير بنا كرده اند.
