بیستمین نشست سران اتحادیه آفریقا در اتیوپی طی روز دوم برگزاری، دستور ویژه ای درباره بررسی اوضاع جمهوری دموكراتیك كنگو داشت كه از هفت ماه پیش تاكنون با شورشیان مسلح موسوم به 'جنبش بیست و سوم مارس یا ام. 23' دست و پنجه نرم می كند.
قرار بود اعضای اتحادیه آفریقا به بررسی طرح صلحی بپردازند كه ششم بهمن ماه توسط گروه 1+8 شامل جمهوری دموكراتیك كنگو، 6 كشور منطقه ای و سازمان ملل متحد تنظیم شده بود.
گرچه طرح مذكور به همراه جزییات آن در نشست نهم بهمن ماه بین اعضا توزیع شد و در مرحله نهایی شدن قرار داشت اما به گفته برخی مقام های منطقه ای، مخالفت تعدادی از كشورها با طرح، نشست را بی نتیجه گذاشت؛ امری كه مسئولان دولت كینشازا و حتی مقام های سازمان ملل متحد شركت كننده در این جلسه را ناامید كرد.
سازمان ملل متحد هفته گذشته طرحی را برای گسترش برنامه های خود در جمهوری دموكراتیك كنگو داد كه بر اساس آن، تیپ جدید مداخله خاص شامل 2000 تا 2500 نیروی صلح بان در مناطق شرقی این كشور مستقر شوند.
همچنین در این طرح برنامه هایی برای كنترل مواضع شورشیان با استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین در نظر گرفته شده است.
این، در شرایطی است كه برخی كشورها مانند پاكستان كه اكنون ریاست دوره ای شورای امنیت سازمان ملل متحد را بر عهده دارد، با استفاده آمریكا از این هواپیماها كه بدون هدف، به افراد عادی شلیك می كنند، مخالفت می كنند. مسكو نیز انتقادهایی نسبت به این موضوع داشت. به همین سبب، تاكید شده است هواپیماهای بدون سرنشین مندرج در طرح مذكور غیر مسلح هستند.
اما مهمترین عامل شكست طرح صلح دولت جمهوری دموكراتیك كنگو با شورشیان ام.23، مخالفت آفریقای جنوبی با آن بود. وزیر دفاع این كشور در جلسه دوشنبه درباره دلیل مخالفت خود را چنین عنوان كرد 'جامعه توسعه جنوب آفریقا (ساداك) ماه هاست روی طرح خود در این زمینه كار كرده و سازمان ملل متحد نیز درباره این تلاش ها هیچ مشورتی با این جامعه نداشته است'.
ساداك 15 كشور جنوب آفریقا را در بر می گیرد و آفریقای جنوبی در این جامعه نقش مهمی بازی می كند.
گفته های وزیر دفاع آفریقای جنوبی نشان می دهد كشورهای منطقه راضی به حل بحران برآمده از یكی از اعضای خود به دست نهادهای دیگر نیستند و نمی خواهند موضوع جنبه فرامنطقه ای و بین المللی پیدا كند.
شاید یكی دیگر از عواملی كه ساداك را با مداخله سازمان ملل متحد در این موضوع مخالف می كند، طرح مساله حمایت برخی كشورهای منطقه بویژه رواندا از شورشیان جمهوری دموكراتیك كنگوست.
به گزارش بیست و نهم مهرماه خبرگزاری انگلیسی 'رویترز'، 'گروه كارشناسان' شورای امنیت سازمان ملل متحد طی بیانیه ای اعلام كرد با وجود تكذیب شدید پیشین رواندا و اوگاندا، این دو كشور به حمایت از شورشیان گروه بیست و سوم مارس در جنگ علیه نیروهای دولتی جمهوری دموكراتیك كنگو ادامه داده اند.
پیشینه شورشیان جمهوری دموكراتیك كنگو به ناآرامی های سال 1373 بر می گردد كه منجر به نسل كشی در رواندا شد. اكنون نیز بسیاری از نظامیان جدا شده از دولت كینشازا متعلق به قبیله توتسی ها هستند كه در آن دوران با اعضای قبیله هوتو درگیر بودند.
ژنرال 'سلطانی ماكنگا' رییس ستاد مشترك نیروهای شورشی جنبش بیست و سوم مارس، كه تا پیش از این به عنوان فرمانده ارتش جمهوری دموكراتیك كنگو فعالیت می كرد، پس از جدایی از ارتش گروه مذكور را تاسیس كرد و جدایی شدگان دیگر از حكومت مركزی بویژه بخش نظامی آن را دور خود چید.
اكنون نیز رواندا به حمایت از شورشیان ام. 23 متهم شده است؛ امری كه مقام های این كشور آن را بشدت رد می كنند.
گرچه گفته های نماینده كینشازا درباره ادامه مذاكرات تا حدود یك ماه در مكانی خارج از اتحادیه آفریقا امیدهایی دیگر برای پایان دادن به ناآرامی های ماه های اخیر مناطق شرقی این كشور ایجاد می كند اما پیشینه طولانی درگیری ها در این كشور و نیز كشمكش های پیش آمده میان كشورهای منطقه با سازمان ملل درباره راه های رفع این بحران، افق رسیدن به راه حل هایی كوتاه مدت را تیره ساخته است.
مردم جمهوری دموكراتیك كنگو در پی نسل كشی در رواندا و بروندی و شورش های مناطق شمالی در سال 1376 كه به دلیل دخالت پنج كشور و 20 گروه مسلح در آن، به 'جنگ جهانی آفریقا' مشهور شد، با اینگونه حوادث ناآشنا نیستند.
البته اقدام های 'لوران كابیلا' رییس جمهوری كشته شده جمهوری دموكراتیك كنگو، برای امضای توافقنامه سال 1378 آتش بس میان این كشور، ارتش گروه‌های شورشی، آنگولا، نامیبیا، رواندا، اوگاندا و زیمبابوه و نیز امضای پیمان 'پرتوریا' موسوم به 'دریاچه های بزرگ' بین رهبران شورشی و 'ژوزف كابیلا' پسر لوران و رییس جمهوری پس از او، در كاهش ناآرامی ها بی تاثیر نبوده است اما به نظر می رسد بی ثباتی های چند روزه طی دوران برگزاری انتخابات ریاست جمهوری 1390 بار دیگر آتش زیر خاكستر گروه های شورشی را شعله ور كرد.
خطر این شورشیان پس از تصرف برخی شهرها مانند 'گوما' مركز استان 'كیووی شمالی'، و همچنین استان 'كاتانگا'، بیش از پیش خود را نمایان كرد. آنان حتی به صلح بانان سازمان ملل متحد مستقر در مرزهای شرقی حمله كردند.
به هر حال، دولت كینشازا كه فقط پشتوانه برگزاری دو انتخابات ریاست جمهوری را پس از بیش از سه دهه دیكتاتوری با خود دارد، اینك باید در كنار مسائل بغرنجی مانند مشكلات اقتصادی و فقر و سوء تغذیه، حضور تعداد زیادی از شبه‌نظامیان 'هوتو' فراری از رواندا در مناطق مرزی، گسترش بیماری هایی مانند وبا و... به فكر حل منازعات داخلی خود باشد.
این در حالی است كه جمهوری دموكراتیك كنگو به سبب همجواری با سودان جنوبی كه با وجود دارا بودن منابع عظیم نفتی برای انتقال آن به سبب دوری از آب های بین المللی مشكل دارد، از اهمیت ویژه ای برای كشورهای غربی برخوردار است كه اتفاقا با طرح سازمان ملل متحد برای مداخله مستقیم و استفاده از هواپیماهای بی سرنشین موافق هستند.
جمهوری دموكراتیك كنگو در حقیقت می تواند مسیر دسترسی به منابع نفتی سودان جنوبی را از طریق خلیج گینه فراهم كند؛ جایی كه مقر پایگاه های متعدد دریایی آمریكا و دیگر كشورهای غربی است.
بنابراین روشن است این كشورها به دنبال راهی برای تطمیع دولت كینشازا و جلب نظر این كشور هستند تا بجز رسیدن به ذخایر طبیعی و معادن كانی های باارزش جمهوری دموكراتیك كنگو، مسیر مطمئن و كم خرج تری برای دسترسی به نفت سودان جنوبی بیابند؛ امری كه بر اساس معادلات منفعت جویانه آنها مهم نیست به بهای تداوم درگیری های داخلی و قربانی كردن چندین هزار شهروند این سرزمین و به آتش كشاندن آن تمام شود.
در این میان، كشمكش های شكل گرفته میان كشورهای منطقه ای عضو ساداك با سازمان ملل متحد و رد طرح ارایه شده در نشست سران اتحادیه آفریقا، تداوم فعالیت شورشیان در مناطق شرقی این كشور را- دستكم طی ماه های آتی- سبب می شود.
تحقیق**1961**1358
گروه تحقيق و تفسير خبر- پايان بي نتيجه مذاكرات سران اتحاديه آفريقا درباره بحران اخير جمهوري دموكراتيك كنگو و كشمكش كشورهاي منطقه با سازمان ملل متحد در اين زمينه، شكست زودهنگام طرح هاي صلح پيشنهادي را رقم زده است.
