این تلاش در سال 1364 به بار نشست و نخستین جشنواره موسیقی فجر برگزار شد؛ تلاش هایی كه امروزه این جشنواره را در قالب ملی و بین المللی مطرح ساخته و تا به امروز به عنوان معتبرترین جشنواره موسیقی ایران در جهان مطرح بوده و هست.
* اولین جشنواره
نخستین جشنواره موسیقی فجر به نام 'جشنواره سراسری سرود و آهنگ های انقلابی ' و با شركت 20 گروه در تهران برگزار شد.
نكته مهم در این جشنواره حضور گروه های 'سرود و آهنگ های انقلابی ' شهرستان های مختلف و همچنین دسته های موزیك دانشكده افسری و ارگان های نظامی نظیر دسته موزیك ژاندارمری ارتش ، شهربانی آن زمان و نیروی انتظامی فعلی ، دسته موزیك نیری هوایی ارتش و دسته موزیك نیروی زمینی ارتش است، جالب اینجاست كه اركستر سمفونیك تهران و اركستر هنرستان های سرود و آهنگهای انقلابی دختران و پسران در میان خیل انبوه گروه های سرود شهرستان ها و استان های مختلف كه عمدتا آماتور بوده اند ، به عنوان تنها گروه های حرفه ای به جشنواره آمده بودند.
از استانها و شهرستان هایی كه در جشنواره اخبار جشنواره موسیقی فجر حضور داشته اند می توان از گروه باختران آن روزگار و كرمانشاه امروز و گروه مرو و سمنان ، زاهدان ، یزد ، خرم آباد ، همدان ، بوشهر ، تبریز ، مشهد ، اصفهان و گنبد نام برد .
برندگان دوره اول را هم نام هایی تشكیل می دهند كه برخی از آنها بعدها برای خود صاحب سبك و آوازه و شهرت شدند.
كسانی مثل مرحوم 'سید خلیل عالی نژاد ' كه به عنوان بهترین تكنواز، در جشنواره اول سكه بهار آزادی دریافت كرد و گروه همراه او لوح یادبود در گروه نوازی را دریافت كردند و لوح یادبود بهترین تك خوان هم در این دوره به تك خوان گروه او تعلق گرفت.
البته در گروه نوازی گروه های زاهدان، گنبد ، تبریز و خرم آباد هم لوح یادبود دریافت كردند.
در این میان سكه بهار آزادی بهترین تك خوان به 'محمد میرزاوندی' رسید و لوح یادبود بهترین تكنواز را هم 'حسین سالم' به دست آورد.
در همین دوره مرحوم ' داداشی' نوازنده پیانو و گارمون كه از نوازندگان برجسته موسیقی آذربایجان و از تحصیل كردگان هنرستان موسیقی بود، به خاطر آهنگ 'معلم' برنده لوح یادبود شد و 'یعقوب صحاف' جایزه سكه بهار آزادی بهترین آهنگ را برای آهنگ 'راه خون' از هیات داوران نخستین جشنواره را دریافت كرد.
همچنین 'اراز محمد شیر محمدلی' از گنبد هم لوح یادبود بهترین تكخوان را از آن خودش كرد.
جوایز جشنواره اول
جایزه سكه بهار آزادی بهترین تكنواز : سید خلیل عالی نژاد (گروه سرود باختران)
لوح یادبود بهترین تكنواز : حسین سالم (گروه سرود خرم آباد)
جایزه سكه بهار آزادی بهترین تكخوان : محمد میرزاوندی (گروه سرود خرم آباد)
لوح یادبود بهترین تك خوان: اراز محمد شیر محمدلی (گروه سرود گنبد)
جایزه سكه بهار آزادی بهترین آهنگ (یعقوب صحاف)
لوح یادبود بهترین آهنگ بیژن داداشی (اركستر هنرستان های سرود دختران و پسران )
همچنین در گروه نوازی لوح یادبود نصیب گروه های سرود باختران – زاهدان- گنبد- تبریز و خرم آباد شد.
* جشنواره دوم
جشنواره دوم موسیقی فجر با عنوان دومین جشنواره سرود و آهنگ های انقلابی اجرا شد .
این جشنواره در اجرا و نوع رقابت تفاوت چندانی با جشنواره نخست نداشت.
* جشنواره سوم
جشنواره سوم را باید با نام گام های نخستین بشناسیم، چه دست اندركاران این جشنواره قبل از هر چه، تلاش مضاعفی را برای اثبات این نكته كردند كه 'موسیقی به عنوان یك هنر سلامت بخش كه سهم عمده ای در طول گذشت 9 سال از انقلاب بر عهده داشته است' و ضرورت نگاهی دوباره به موسیقی فولكور را كه در آن 'سخن از شرافت و انسانیت موج می زند'، در آیین نامه جشنواره مورد تاكید قرار دادند.
بنابراین متصدیان جشنواره سوم قبل از هركاری اقدام به چاپ و نشر آخرین فتوی امام خمینی (ره) كردند كه در آن ایشان به نكاتی از قبیل حرام نبودن موسیقی كه موجب طرب نشود و مجاز بودن مساله تعلیم و تربیت موسیقی اشاره كرده بودند.
علاوه بر این دست اندركاران موسیقی و جشنواره به سراغ چهره های سرشناس موسیقی در آن دوره رفتند و پای آنها را به جشنواره كشاندند، گفت و گوی دست اندركاران این جشنواره با 'مرتضی حنانه' و 'شاهین فرهت' و غیره نمونه ای از این مساله است.
به هر حال جشنواره سوم با نگاه ویژه به موسیقی فولكور و محلی كار خود را در دوازدهم بهمن سال 66 آغاز كرد.
یكی از ویژگی های اصلی جشنواره سوم ورود دیپلم افتخار و حذف لوح تقدیر از این جشنواره است و در جوایز هم به جای نوار خام دنون دوربین عكاسی و سفر به حج و تلویزیون پیدا می شود.
از ویژگی های جشنواره سوم حضور خوانندگان كم سن و سال و برنده شدن یكی از آنها به نام 'محمد حسین وریور' از گروه محل تربت جام بوده است كه جایزه و دیپلم افتخار بهترین خواننده را از آن خود می كند.
نظم و انضباط بیشتر و بهتر و اعلام نام گروهها به همراه سرپرست گروه ها و همچنین چاپ و فروش 'بولتن' جشنواره تحت عنوان 'آگاهی نامه' جشنواره كه به كوشش 'عبدالحی شماسی'، 'عباس معروفی' و با همكاری 'مجید میانجی'- 'فاطمه كشكار' وعكاسی 'بهمن جلالی' منتشر شد، از دیگر ویژگی های جشنواره سوم است.
در جشنواره سوم 14 گروه حضور داشتند كه برخی از آنها برای اولین بار وارد رقابت جشنواره شدند.
حضور گروه هایی از ساری، مسجد سلیمان، همدان، شیراز، تربیت جام، سیرجان و بوشهر رونق بیشتری به جشنواره داده است.
در میان برنده شدگان حضور 'نادر مرتضی پور' نوازنده سازهای بادی و رهبر اركستر و 'مهدی شمس نیكنام ' از اركستر سمفونیك تهران و 'مرحوم سید خلیل عالی نژاد' و 'عاشیق رسول قربانی' از نكات حایز اهمیت این دوره از جشنواره است.
جوایز جشنواره سوم:
جایزه اول بهترین رهبر اركستر سمفونیك: 'نادر مرتضی پور'( اركستر سمفونیك تهران)
جایزه اول بهترین رهبر گروه كر: محمد شمس نیكنام (اركستر سمفونیك تهران)
دیپلم افتخار بهترین خواننده : محمد میرزاوندی (گروه سرود خرم آباد)
جایزه بهترین خواننده: محمد علی طاهری (گروه سرود ساری)
لوح تقدیر برای نوازندگی نی: حسین طیبی (گروه سرود ساری)
جایزه ویژه و دیپلم افتخار بهترین نوازنده: ذوالفقار عسگر پور (گروه محلی تربت جام)
جایزه ویژه و دیپلم افتخار بهترین خواننده: محمد حسین در پور (گروه محلی تربت جام)
دیپلم افتخار بهترین نوازنده بالابان: عاشیق رسول قربانی (گروه محلی آذربایجان)
جایزه ویژه برای بهترین نوازنده نی انبان: مرتضی وزیری (گروه محلی بوشهر)
جایزه ویژه برای بهترین نوازنده دمام: فرخ یزدان فر (گروه محلی بوشهر)
جایزه نوازنده برگزیده دو تار: دكتر مجید تكه (گروه محلی گنبد)
همچنین گروه گنبد دیپلم افتخار بهترین گروه را به همراه سه دستگاه تلویزیون و چهار عدد دوربین عكاسی به دست آوردند.
فراهنگ (5) 9252 ** 1418
تهران - شكل گيري جشنواره موسيقي فجر را مي توان حاصل انديشه هنرمندان جوان، پرشور و انقلابي اوايل پيروزي انقلاب اسلامي دانست كه تلاش داشتند جداي از هنرهاي بصري (جشنواره هاي فيلم و تئاتر)، رقابتي سالانه را براي موسيقي متعالي و معرفي آن به جهانيان ايجاد كنند.