به گزارش ایرنا، بنا بر آنچه در برخی از كتب تاریخ آمده این رشته ورزشی با یكی از سنن زرتشتیان ارتباط پیدا می كند كه كمربندی از هفتاد و دو نخ تابیده از پشم گوسفند را كه 'كستی' یا 'بند دین' می نامیده اند به كمر می بسته اند.
كستی كه بعدها به كشتی تغییر یافته، كمربندی بوده كه پهلوانان به كمر بسته و هنگام زورآزمایی در آن می آویخته اند.
یك پژوهشگر فرهنگ مردم شیروان با اشاره به علاقه مردم این شهرستان به كشتی باچوخه می گوید: آثار این علاقه را می توان در زندگی قرون گذشته این مردم یافت زیرا در ادوار گذشته شغل اكثر مردم دامداری و كشاورزی بود و بیشتر عشایر و ایلات به دامداری سرگرم بودند.
'محمداسماعیل مقیمی' می افزاید: ایلات و عشایر برای چرای دام طبق معمول ییلاق و قشلاق داشتند و زمانی كه به مراتع می رسیدند اوقات فراغت خود را با اسب سواری، كشتی باچوخه، تیراندازی و شكار سپری می كردند و به طور كلی بقای هر ایل یا عشیره در گذشته نه چنان دور به قدرت جوانان ایلات و عشایر متكی بود.
وی می گوید: كشتی باچوخه با رگ و خون مردم این ناحیه كه یكی از عمده ترین مناطق عشایری و ایلاتی خراسان بزرگ بوده، عجین شده و اكنون طرفداران زیادی در شیروان دارد و پهلوانان چوخه كار برجسته ای از این شهرستان برخاسته اند.
مقیمی از شیروان به عنوان بنیانگذار مسابقات رسمی كشتی باچوخه در ایران یاد كرده و معتقد است: نخستین بار در سال 1341 كشتی باچوخه با همت 'منوچهر لطیف' استاد و مفسر كشتی و قهرمان سابق كشتی كشور یك دوره مسابقه كشتی باچوخه در محل شهرداری كنونی شیروان، كه در آن روزگار زمینی بایر بود، برگزار شد.
این محقق فرهنگ مردم افزود: در جریان همان مسابقات پیشكسوتان ورزش كشتی ایران و مسوولان هیات كشتی خراسان تصمیم گرفتند كه چنین مسابقاتی هر ساله در روز عید فطر در یكی از شهرستان های شمال خراسان برگزار شود.
وی گفت: این تصمیم تصویب شد كه پس از برگزاری چند دوره، مسابقات ابعاد وسیع تری یافت به طوری كه مسابقات نهایی آن در جشنواره فرهنگی، هنری طوس انجام می گرفت و جوائزی مانند اسب، گاو و گوسفند به نفرات برتر اهدا می شد.
رییس هیات كشتی باچوخه شیروان نیز به ایرنا گفت: اكنون تماشای مسابقات این رشته از محبوب ترین تفریحات مردم شهری و روستایی این شهرستان است كه در جشن ها و اعیاد ملی و مذهبی مانند عید نوروز، عید فطر و عروسی ها نیز برگزار می شود.
'محمدابراهیم عزیزی' اظهار كرد: محبوبیت این ورزشی بومی و محلی به حدی است كه اكنون در شهرستان شیروان هیچ روستایی نیست كه پهلوانی در كشتی باچوخه نداشته باشد.
وی افزود: اگر انجمنی كاركشته متشكل از پیشكسوتان و پهلوانان سابق كشتی باچوخه مسابقات آنرا در خطه شمال خراسان زیر پوشش قرار دهند می توان علاوه بر تامین كشتی گیران سنگین وزن در دیگر اوزان نیز كشتی گیرانی را در سطح ملی تربیت كرد.
عزیزی به لباس كشتی گیران باچوخه اشاره كرد و گفت: این لباس از چند بخش از جمله 'چوخه' تشكیل شده كه نیم تنه ای بدون آستر و یقه، ربع آستین و جلوباز است كه قد آن تا زیر باسن می رسد و به دور یقه و سرآستین های آن نوار محكمی چرخ می كنند تا هنگام مبارزه و كشاكش كشتی گیران مقاوم باشد.
عزیزی افزود: از دیگر بخش های لباس كشتی گیران كمربندی پشمی است كه بر روی چوخه بسته می شود و نیز تنبانی كرباسی و عمدتا مشكی رنگ است كه هنگام كشتی پاچه آن را تا بالای زانو لوله می كنند تا به صورت دستگیره ای برای حریف درآید.
وی گفت: بند تنبان چوخه كاران نیز نواری محكم از جنس پنبه است كه به وسیله آن تنبان به كمر كشتی گیر محكم می شود و 'عرق گیری' است كه زیر چوخه پوشیده می شود.
رییس هیات كشتی باچوخه شیروان می گوید: در گذشته قضاوت كشتی باچوخه بر عهده پیشكسوتان، خوانین و روسای ایلات بود و دو دلاور چوخه كار باید در یك مبارزه سه نوبت با هم كشتی می گرفتند و در صورتی كه كشتی گیر دو بار حریف را می انداخت برنده بود.
عزیزی اظهار كرد: پیش تر چون زمانی برای كشتی منظور نمی شد كشتی گیران می دانستند در صورتی كه بار اول زمین بخورند در بار دوم احتمال جبران وجود دارد و بر اساس همین قاعده كشتی گیران بدون ترس و دلاورانه فنون اصیل این كشتی را بر روی حریف به كار می بردند و كشتی ها از گیرایی خاصی برخوردار بود.
وی تصریح كرد: اكنون كشتی باچوخه تنها یك بار انجام می گیرد و افت كشتی هم زمانی است كه پشت كشتی گیر با زمین زاویه كمتر از قائمه (90 درجه) داشته یا به اصطلاح سایه بیندازد.
وی افزود: زمان كشتی نیز اكنون 10 دقیقه است كه در صورت تساوی حریفان در این زمان، پنج دقیقه دیگر به زمان كشتی اضافه می شود.
عزیزی فنون معروف كشتی باچوخه را 'یانباش( نوعی لنگ)، لنگ كمر، لنگ سركش، لنگ دو دست یك دست از وسط پا، لنگ پیش رو، لنگ آرنج، لنگ مغربی و قل پیچ عنوان می كند كه در مورد آخر دو دست حریف با یك دست قفل شده و سپس اجرای لنگ می شود.
وی 'پس لنگ از داخل مچ پا، پس لنگ از طرفین مچ پا، انواع كندن ها(یك پا، دو پا و...، گاو تاب، پلنگ شكن، چنار انداز، انواع پیچیدنی ها و نیز انواع تابیدنها' را از دیگر فنون این رشته پرطرفدار برمی شمارد.
وی افزود: امسال مسابقات كشتی باچوخه در دوازدهم فروردین با حضور بیش از 150 شركت كننده از استان های تهران، گلستان، خراسان رضوی، خراسان جنوبی و خراسان شمالی در وزن های 70، 80، 90 و 90+ كیلوگرم در كوهستان پارك شیركوه برگزار می شود.
یكی از مربیان كشتی باچوخه شیروان نیز گفت: كشتی گیران باچوخه حق استفاده از زانو به پایین حریف را ندارند و در خاك نیز هیچ فنی اجرا نمی شود مگر آنكه مبنای آن فن از سرپا باشد.
'ابراهیم محبوب' افزود: كشتی گیران نسبت به مولاعلی (ع) عشق و ارادت خاصی دارند و برای سادات احترام ویژه ای قائلند و قبل از آغاز كشتی وضو می گیرند و سعی می كنند از طرفی وارد میدان شوند كه رو به قبله باشد.
وی 'حاج علی اصغر خدمتگزار، محمدعلی زاهد، عباسقلی آذری، امیر منوری، منوچهر لطیف، نصرت الله و قدرت الله اوغازیان، محمدتقی فیاض و احمد قاسمی' را از پهلوانان نامدار كشتی باچوخه شیروان نام برد كه در آوازه ای كشوری دارند. ك/4
7186/626
شيروان - كشتي پهلواني باچوخه از سنت هاي ديرين مردم شمال خراسان است كه در شهرستان شيروان نيز طرفداران و علاقه مندان بسياري دارد.
