مادر شهيدان و پاسدار خاطره عاشورا

* ولادت ام البنین (س)

در مورد تاریخ دقیق ولادت حضرت ام البنین اطلاعی در دست نیست و تاریخ نگاران سال ولادت او را ثبت نكرده اند، ولی یاد آور شده اند كه تولد پسر بزرگ ایشان، حضرت ابوالفضل (ع)، در سال 26 ق اتفاق افتاده است.

برخی از تاریخ نگاران زمان ولادت ایشان را در حدود پنج سال پس از هجرت تخمین می زنند.



* بانویی از تبار دلاوران عرب

تاریخ گواهی می دهد كه پدران و داییان حضرت ام البنین از دلیران عرب پیش از اسلام بوده و از آنها به هنگام نبرد، دلیرمردی های فراوانی نقل شده است كه در عین شجاعت بزرگ و پیشوای قوم خود نیز بوده اند، آن چنان كه حاكمان زمان در برابرشان سرتسلیم فرود می آورند.

اینان همانان هستند كه عقیل ـ نسب شناس بزرگ عرب و برادر علی (ع) ـ به امیرالمومنین (ع) گفت: 'در میان عرب از پدرانش شجاع تر و قهرمان تر یافت نمی شود.'



* انتخاب ام البنین علیهاالسلام برای همسری حضرت علی (ع)

بعد از شهادت فاطمه زهرا علیهاالسلام ، علی بن ابی طالب علیه السلام برادرش عقیل را ـ كه آشنا به علم نسب شناسی عرب بود ـ فرا خواند و از او خواست كه برایش همسری از تبار دلاوران برگزیند.

عقیل، فاطمه كلابیه را برای حضرت برگزید كه قبیله و خاندانش، بنی كلاب، در شجاعت بی مانند بودند، و حضرت علی علیه السلام نیز این انتخاب را پسندید.

بعد از این كه عقیل شجره نامه های اعراب را بررسی و ام البنین را انتخاب كرد، حضرت علی علیه السلام ، او را نزد پدر ام البنین فرستاد. پدرخشنود از این وصلت مبارك، نزد دختر خود شتافت و موضوع را در میان گذاشت.

ام البنین نیز با سربلندی و افتخار پاسخ مثبت داد و پیوندی همیشگی بین وی و مولای متقیان علی بن ابی طالب علیه السلام برقرار شد.

امام علی علیه السلام ، در همسرش عقلی سترگ، ایمانی استوار، آدابی والا و صفاتی نیكو مشاهده كرد و او را گرامی داشت و از صمیم قلب در حفظ حرمت او كوشید.

فاطمه كلابیه، بعد از گذشت مدتی از زندگی مشترك با علی علیه السلام ، به امیرالمومنین پیشنهاد كرد كه به جای 'فاطمه' كه اسم قبلی و اصلی وی بوده، او را ام البنین صدا زند تا فرزندان حضرت زهرا علیهاالسلام از ذكر نام اصلی او توسط پدرشان، به یاد مادر خویش، فاطمه زهرا علیهاالسلام نیفتند و در نتیجه، خاطرات گذشته، در ذهن آنها تداعی نشود و رنج بی مادری آنها را آزار ندهد.

ام البنین بر آن بود كه، در زندگی جای خالی حضرت زهرا علیهاالسلام را برای فرزندان ایشان پر كند؛ مادری كه در اوج شكوفایی پژمرده شد و آتش به جان فرزندان خردسال زد، فرزندان فاطمه زهرا علیهاالسلام در وجود این بانوی پارسا، مادر خود را می دیدند و رنج فقدان مادر را كمتر احساس می كردند.

ام البنین علیهاالسلام ، فرزندان دختر گرامی رسول خدا (ص) را بر فرزندان خود مقدم می داشت و بخش عمده محبت و علاقه خود را متوجه آنان می كرد و آن را فریضه ای دینی می شمرد؛ زیرا خداوند متعال در كتاب خود، همگان را به محبت آنان دستور داده است.



* فرزندان ام البنین علیهاالسلام

ثمره زندگی مشترك ام البنین علیهاالسلام با حضرت علی علیه السلام ، چهار پسر بود كه به دلیل داشتن همین پسران، او را ام البنین، یعنی مادر پسران می خواندند. نام فرزندان ایشان به ترتیب عبارتند از: قمربنی هاشم حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام، عبدالله، جعفر و عثمان.

فرزندان ام البنین همگی در كربلا به شهادت رسیدند و نسل ایشان از طریق عبیدالله فرزند حضرت ابوالفضل (ع) ادامه یافت.

با شهادت چهار فرزند ام البنین علیهاالسلام در كربلا، این بانوی شكیبا، به افتخار مادر شهیدان بودن نائل آمد و دركنار همسر شهید بودن، افتخاری دیگر بر صفحه افتخاراتش افزوده شد.

وقتی خبر شهادت فرزندانش به او رسید، سرشك اشك از دیده فرو ریخت و با روحیه ای قوی در اشعاری گفت: 'ای كسی كه فرزند رشیدم عباس را دیدی كه همانند پدرش بر دشمنان تاخت، فرزندان علی علیه السلام همه شیران بیشه شجاعتند. شنیده ام بر سر عباس عمود آهنین زدند، در حالی كه دست هایش را قطع كرده بودند؛ اگر دست در بدن پسرم بود، چه كسی می توانست نزد او آید و با او بجنگد؟'

ام البنین بشیر را دید كه فرستاده امام سجاد (ع) بود و به مدینه آمده بود تا مردم را از ماجرای كربلا و بازگشت كاروان امام حسین (ع) با خبر سازد. به او فرمود: ای بشیر! از امام حسین (ع) چه خبر داری؟ بشیر گفت: خدا به تو صبر دهد كه عباس تو كشته شد. ام البنین فرمود: از حسین علیه السلام مرا خبر ده!

بشیر خبر شهادت بقیه فرزندان او را هم اعلام كرد، ولی ام البنین پیوسته از امام حسین علیه السلام خبر می گرفت و می گفت: فرزندان من و آن چه در زیر آسمان است، فدای حسینم باد.

چون بشیر خبر شهادت امام حسین علیه السلام را به آن حضرت داد، صیحه ای كشید و گفت: ای بشیر! رگ قلبم را پاره كردی و سپس صدا به ناله و شیون بلند كرد.

این علاقه او به امام حسین (ع) دلیل كمال معنویت اوست كه آن همه ایثار را در راه مقام ولایت فراموش كرد و تنها از رهبرش سخن به میان آورد.



* ام البنین، پاسدار خاطره عاشور

از ویژگی های بسیار مهم ام البنین، توجه به زمان و مسایل مربوط به آن است. وی پس از واقعه عاشورا، از مرثیه خوانی و نوحه سرایی استفاده كرده تا ندای مظلومیت كربلاییان را به گوش نسل های آینده برساند. ایشان هر روز به همراه پسر حضرت عباس (ع)، عبیدالله كه همراه مادرش در كربلا حضور داشت و سند زنده ای برای بیان وقایع عاشورا بود، به بقیع می رفت و نوحه می خواند.

او با این اشعار، هم حماسه كربلا را بازگو و هم در قالب عزاداری به حكومت وقت نوعی اعتراض می كرد و مردم را كه اطراف او جمع می شدند، از جنایات بنی امیه، آگاه می كرد.



* سخن بزرگان در بیان فضایل ام البنین علیهاالسلام

عالم جلیل القدر، زین الدین عاملی، شهید ثانی درباره حضرت ام البنین علیهاالسلام می گوید: 'ام البنین از بانوان با معرفت و پر فضیلت بود. نسبت به خاندان نبوت، محبت و دلبستگی خالص و شدید داشت و خود را وقف خدمت به آنها كرده بود. خاندان نبوت نیز برای او جایگاه والایی قائل بودند و به او احترام ویژه می گذاشتند.'

همچنین علامه سید محسن امین می گوید: 'ام البنین علیهاالسلام ، شاعری خوش بیان و از خانواده ای اصیل و شجاع بود.' علی محمد علی دخیل، نویسنده معاصر عرب در وصف این بانوی بزرگوار می نویسد: 'عظمت این زن (ام البنین) در آن جا آشكار می شود كه وقتی خبر شهادت فرزندانش را به او می دهند، به آن توجه نمی كند، بلكه از سلامت حضرت امام حسین علیه السلام می پرسد؛ گویی امام حسین علیه السلام فرزند اوست نه آنان.'



* روزهای آخر

زندگی سراسر مهر و عاطفه و مبارزه ام البنین علیهاالسلام ، رو به پایان بود. او به عنوان همسر شهید، رسالت خویش را به خوبی به پایان رسانید و فرزندانی تربیت كرد كه فدایی ولایت و امامت بودند.

او، بعد از زینب كبری علیهاالسلام دار فانی را وداع گفت، ولی تاریخ نگاران سال ارتحال او را متفاوت نگاشته اند، به طوری كه عده ای آن را سال 70 ق بیان كرده اند و عده دیگری تاریخ وفات آن مادر فداكار را، سیزدهم جمادی الثانی سال 64 ق دانسته اند كه نظر دوم از شهرت بیشتری برخوردار است.

ام البنین را در بقیع، در جوار امام حسن مجتبی (ع)، فاطمه بنت اسد علیهاالسلام و دیگر شخصیت های اسلامی مدفون در آن جا به خاك سپردند.

فراهنگ (2)**1883**1588