زمين لرزه رودبار و منجيل زلزله اي كه زحمات چندين نسل را ويران كرد

به گزارش خبرنگار اجتماعی ایرنا، در آن حادثه زمین شكافته و هوا غبار آلود شد و ناگهان همه چیز در تلی از دود و خاك و آوار فرو رفت.

خفتگان كمتر از چند ثانیه در خاك شدند و همه چیز در تاریكی فرو رفت و زمین به قبرستانی بزرگ تبدیل شد، ساختمان های شهرهای رودبار، منجیل و لوشان فرو ریخت و نفس هزاران نفر خفه شد.

همه جا فریاد و ناله بر آسمان بلند بود ولی فریادرسی نبود، شمار نجات یافتگان از آن حادثه هولناك بسیار اندك بود و كسی در آن شب دهشتناك قدرت نجات كس دیگری را نداشت و بسیاری نیز نمی دانستند كه آیا به دنبال كسان خود بگردند و یا به سوی فریادهای زیر آوارها بشتابند.

بیرون كشیدن عزیزان از زیر خروارها سنگ و چوب و خاك كه نسل اندر نسل تلمبار شده بود با دست های خالی اندك بازماندگان امكان نداشت و به سبب لرزش ناگهانی و غافلگیرانه راه گریزی نیز برای كسی نمانده بود.

خواب آن شب برای بسیاری خواب ابدی بود، خیلی ها نیز هنگام فرار زیر خروارها آوار مدفون شده بودند.

در آن شب شگفت انگیز زمین و زمان دگرگون شده و ساختمان های همسایه ها و دیوار به دیوار در هم فرو رفته و اتاق ها در قعر زمین پنهان شده بودند.

آوار بر سینه كسانی كه زیر خروارها خاك زنده مانده بودند و دنبال روزنه امیدی برای نجات می گشتند بسیار سنگین بود زیرا برای فرونشاندن تشنگی مفرط به دلیل خوردن خاك، جرعه ای آب یافت نمی شد و كسی نیز برای نجات جان آنان وجود نداشت.

بعد از گذشت چند روز هنوز بسیاری زیر خروارها گل و لای ناپیدا بودند، راه های ارتباطی محور قزوین - رشت بسته شده و همه خودروها در جاده مانده بودند و شبكه های مخابراتی، برق و آب قطع نیز شده بود.

كسی از حادثه خبری نداشت تا ظهر روز بعد از زلزله همه در بی خبری به سر می بردند و هیچكس نمی دانست كه چه اتفاقی افتاده است.

بازماندگان زلزله نیز بر روی ویرانه منازل خود و در كنار جنازه عزیزان و مجروحان حادثه به انتظار دستانی امدادگر و نجاتگر نشسته بودند.

وقتی كه خبر از صدا و سیمای كشور پخش شد آدرس كانون زلزله به دلیل اعلام رشت و دیلمان گمراه كننده بود كسی نمی دانست در رودبار چه خبر است.

اما بعد از چند روز كه عمق فاجعه مشخص شد دست های مهربان خیل عظیم مردم ایران به سوی مناطق زلزله زده شتافتند و مناطق زلزله زده رودبار، منجیل، لوشان و روستاهای گیلان و زنجان كانون توجه جهانیان قرار گرفت.

اما در این رهگذر كارشناسان معتقدند: ایمنی شهرها و روستاها در مقابل سوانح طبیعی نقش مهمی در توسعه پایدار دارد.

آنان اظهار می دارند: وقوع سوانح طبیعی مختلف از مهمترین عوامل ایجاد اختلال درتوسعه و ثبات است و برای جلوگیری از بروز آسیب های جانی و مالی باید به صورت علمی و اصولی با این سوانح مقابله كرد.

به گفته این كارشناسان، در این راستا باید به شهرها و روستاهای كشور به عنوان كانون های اقتصادی كه نقش مهمی در توسعه پایدار جوامع دارند، توجه ویژه شود.

'حسین درخشان' در این خصوص با اشاره به وقوع سوانح طبیعی مختلف در كشور، این پدیده را یكی از عوامل مهمی دانست كه می تواند توسعه و ثبات را در كشور مختل كند.

وی افزود: با این وضعیت، همواره در جهت افزایش رشد اقتصادی در صنعت، كشاورزی و دیگر بخش های زیربنایی تلاش و سرمایه گذاری می شود ولی ناگهان حادثه غیرمترقبه ای مانند سیل و زلزله بزرگ، سرمایه و تولید ناخالص ملی را از بین می برد.

این كارشناس امداد و نجات اضافه كرد: سكونت بخش مهمی از جمعیت در مناطق شهری و روستایی، باعث شده تا این اماكن در بهبود اقتصاد نقش مهمی برعهده داشته باشند لذا باید شهرها و روستاها را در مقابل بلایا و حوادث توانمند كرد تا بتوانند به رشد خود و اقتصاد كشور ادامه دهند.

وی تاكید كرد: باید در گسترش فرهنگ ایمنی و برنامه ریزی برای كاهش خطرات و افزایش پایداری در شهرها و روستاهای كشور طوری عمل كرد تا مردم بتوانند خطرات مختلف را شناسایی و در برابر آنها از خود محافظت كنند.

بگفته وی، تحقق این مهم تاحد زیادی با آگاهی بخشی از طریق برنامه های آموزش همگانی و مشاركت دادن روستاییان در فعالیت های مرتبط با پایداری روستا امكان پذیر است.

وی توصیه كرد: در ساخت و سازهای روستایی مقوله سلامت زیستی، جسمی، روانی و اجتماعی بابد با همدیگر در نظر گرفته شود.

بگفته این كارشناس امداد و نجات، پیشرفت اقتصادی جامعه روستایی نیزاز جمله معیارهای مهم ارتقا ایمنی روستاها است و در این میان بیمه حوادث از ابزارهای عمده حفاظت در برابر مخاطرات مختلف جامعه بوده و مسوولان و كارشناسان باید تمام توان خود را برای دستیابی به راهكارهای بیمه گری نوین و فراگیر نمودن آن بكار گیرند.

«حیدر حیدری» نیز گفت: در سال های اخیر خطر شهرها و روستاهای بزرگ ایران از نظر ایمنی در برابر بلایا افزایش یافته لذا مدیریت كلان كشور ناگزیر است برای كاهش خطرات در این مناطق منسجم تر و كاراتر عمل كند و روش های مدیریت و فناوری های مرتبط با این موضوع را به طور دایم بهبود بخشند.

وی افزود: انجام پژوهش های كاربردی در امور مربوط به ایمن سازی روستاها در مقابل بلایای طبیعی باعث افزایش ابتكارات در طراحی و یافتن كاراترین سیاست ها و با صرفه ترین روش ها و فناوری خواهد شد.

معاون عملیات سازمان امداد و نجات كشور گفت: برای دستیابی به این هدف، گنجاندن برنامه های كاهش آسیب پذیری در طرح های توسعه شهرها و روستاها ضروری است.

وی اضافه كرد: تلاش برای پایداری مداوم این مناطق نیازمند اعمال اصول مدیریتی مناسب مطابق با شرایط ملی و منطقه ای می باشد و در این جهت برگزاری دوره های آموزشی، كارآموزی و تدوین قوانین لازم است.

وی یادآور شد: مراجع قضایی نیز می توانند با دریافت نظرات كارشناسان و توجه به مقوله ایمنی، خواستار وضع قوانین در این زمینه شوند تا با اجرای این قوانین، ضریب ایمنی جامعه را افزایش دهند.

این مقام مسوول در سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر افزود: علاوه بر این، توانمند سازی نهادهای مدیریت شهری و روستایی در جهت ارتقا ایمنی، تثبیت شیوه های مدیریت ایمنی مشاركتی، مسوولیت پذیری و پاسخگو بودن مدیران در قبال افراد جامعه، روانسازی امور و افزایش بهره وری در جهت ارتقا ایمنی روستایی، تحقق واقعی توسعه پایدار با توجه به مسایل ایمنی در شهرها و روستاها بخشی از رویكردها برای ایجاد تحول فرهنگی اجتماعی در زمینه مدیریت ایمنی در این مناطق را پیش روی ما قرار می دهد.

وی، برخورداری از آمادگی دایمی و انجام تمرینات ضروری و آموزش های همگانی، عمومی و تخصصی مرتب در خصوص بلایای طبیعی را ضروری دانست و گفت: با انجام تمرین های مختلف می توان این آمادگی را ارزیابی و راهكارهای نوینی برای تقویت امور ارایه داد.

در این رهگذر احمدرضا شجیعی‌ نیز افزود: گسترش فعالیت های پیشگیری از سوانح، مستلزم آگاهی و همكاری افراد جامعه است به این دلیل انتقال دانش پیشگیری ازسوانح باید با شیوه های مختلف از جمله تمرینات مقابله با حوادث صورت گیرد.

قائم مقام سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر گفت: درآموزش همگانی مربوط به بلایای طبیعی، افراد باید در سنین مختلف آموزش های فردی رویارویی با شرایط اضطراری و بحرانی ناشی از بلایای طبیعی را فرا گیرند و تحقق این مهم نیازمند برخورداری از برنامه و طرح های مناسب بر پایه مطالعات كارشناسی است.

وی یادآور شد: باید گفت كه شهرها و روستاهای ایران با ساختارهای غیرمتعارف و با سازه های ضعیف دارای آسیب پذیری زیادی هستند و در مناطق یادشده عامل تعیین كننده احداث ساختمان ها اغلب در جهت صرفه جویی مالی بوده و حوادثی مانند آتش سوزی، زمین لرزه، سیلاب و دیگر بلایای طبیعی همواره گریبانگیر ساكنان آنها بوده و آثار خود را در قیاس وسیعی بر جای گذاشته است.

وی با ذكر بخشی از نتایج مفید یك پژوهش انجام شده در كوتاه مدت برای مناطق روستایی، افزود: این تحقیق نشان می دهد روستاییان می توانند با پخت خشت و گل خانه های خود و با حفظ سنت ها تا حدودی خانه ها و جانشان را در برابر لطمات زلزله ایمن كنند.

وی افزود: دراین تحقیق پیشنهاد شده كه اگر روستاییان خانه های با خشت و گل می سازند ، منفذی در سقف گذاشته و به مدت 48 ساعت در درون آن آتش روشن تا موجب پخت گل و تبدیل آن به جعبه گلی شوند كه به این طریق آنها را در برابر زلزله مقاوم تر می سازد.

وی افزود: این مطالعه نشان می دهد این قبیل خانه ها در زمان وقوع زلزله به صورت قطعه هایی فرو می ریزد كه خسارات آن در مقایسه با آوار خانه های روستایی خشت و گلی بدون پخت بسیار كمتر است.

شجیعی با اشاره به اینكه اغلب كشته شدگان در منازل روستایی براثر زلزله دچار خفگی و مرگ می شوند، اضافه كرد: این پژوهش روشن می سازد اگر در زمان وقوع زلزله خانه هایی كه گل آنها پخته شده فرو بریزند، ریزش قطعات كشته شدگان كمتری خواهد داشت چرا كه در آن صورت قطعات خشتی با قرار گرفتن روی یكدیگر فضای خالی برای تنفس و زنده ماندن را ایجاد می كنند.

وی گفت: بررسی ها و شواهد موجود از زلزله های قاینات، رودبار و منجیل مشخص كرده كه محل تنورها به خوبی در برابر زلزله مقاومت نشان داده و محل این دیوارها براثر تماس با آتش و گرما پخته شده و به صورت آجر یكپارچه و جعبه گلی درآمده اند.

بامداد روز پنجشنبه 31 خرداد سال 69 ساعت 30 دقیقه و 13 ثانیه بامداد در استان گیلان زلزله ‌ای دهشتناك رخ داد كه كانون آن در عرض جغرافیایی 36 درجه و 49 دقیقه و در طول جغرافیایی 49 درجه و 24 دقیقه و 51 ثانیه برآورد شده است.

برابر ارقام اعلام شده اولیه بزرگی آن بین 7.3 تا 7.7 در مقیاس ریشتر تخمین زده شده كه براثر آن نزدیك به 35 هزار نفر كشته، 60 هزار نفر مجروح و 60 هزار نفر بی خانمان شدند.

در این رخداد طبیعی حدود 200هزار واحد مسكونی تخریب شد كه تعداد 60 هزار واحد آن به كلی ویران و خسارات اولیه ناشی از این زلزله بیش از 800 میلیارد ریال تخمین زده شد.

در این حادثه غیرمترقبه چهار روستا در منطقه 'اشكور' رودسر براثر ریزش كوه ارتفاعات كلیشم عمارلو و شكاف عمیق در دل خاك دفن شدند.

همچنین در قسمت میانی شهر رودبار، مشرق رودخانه سفیدرود دره‌ای عمیق وجود داشت كه آب كوههای 'كولون' و 'لازباد' و چشمه‌ای مرتفع در آن جاری بود اما براثر وقوع این زلزله كوه‌های اطراف منتهی به این دره كه پوشیده از درختان زیتون به بار نشسته بود به طول یك كیلومتر براثر رانش به سوی جاده و رودخانه سپیدرود پیشروی كرد و همراه این جابه‌جایی تقریبا تعداد 25 هزار اصله درخت جابه‌جا و به كوهی از خاك و درخت تبدیل شد.

این زلزله خسارات اقتصادی معادل 2/5 درصد تولید ناخالص ملی به كشور وارد كرد.

گزارش: فرهاد شرف پور

اجتمام(5)7029**1558