بسیاری از علمای اخلاق معتقدند كه روزه داران از نظر نیت افطار و سحری به چند دسته تقسیم می شوند و مرحوم ملكی تبریزی درباره انواع نیت افطاری و سحری می گوید: عده ای - مانند كسانی كه به طور معمول غذا می خورند- فقط جهت رفع گرسنگی و لذت تغذیه، افطاری و سحری می خورند.
به اعتقاد وی گروهی علاوه بر این، قصد استحباب و نیرو گرفتن برای عبادت را ضمیمه آن می كنند و گروه سوم، كسانی هستند كه هدف آنان از افطاری و سحری فقط این است كه مطلوب آقا و مولایشان بوده و كمكی برای عبادت اوست و بهمراه این نیت، آداب مطلوب آن را نیز از قبیل ذكرها و چگونگی خوردن رعایت كرده و اعمال مستحبی كه شامل خواندن قرآن و دعا و حمد خداست را قبل و بعد و در اثناء افطار و سحری انجام می دهند.
صاحب كتاب 'المراقبات' روزه داران را از نظر تغذیه به چند دسته تقسیم كرده و می گوید: تغذیه برخی از راه حرام است كه این گروه مانند باربرهایی هستند كه بار مردم را به منزلشان می رسانند. بهمین جهت پاداش، مربوط به صاحب غذا بوده و روزه دار فقط از گناه ظلم و غصب خود بهره مند می شود و به عبارت دیگر كار این دسته مانند كار كسی است كه سوار بر چهارپای غصبی شده و خانه خدا را با آن طواف كند.
از دیدگاه آیت الله ملكی تبریزی تغذیه گروهی دیگر از روزه داران، شبهه ناك است كه این دسته به دو گروه تقسیم می شوند؛ دسته اول كسانی هستند كه این مشتبه به حرام واقعی، در ظاهر برای آنان حلال است و دسته دوم حتی در ظاهر نیز برای آنان حلال نیست.
دسته اول حكم كسی را دارد كه تغذیه او حلال است؛ گرچه یك درجه از او پایین تر است و دسته دوم حكم كسی را دارد كه غذای حرام می خورد؛ گرچه یك درجه از او بالاتر است.
سومین گروه از تغذیه روزه داران مربوط به آن كسانی است كه تغذیه حلال دارند ولی سفره آنان رنگین بوده، از چند نوع غذا استفاده كرده و پرخوری می كنند كه این دسته مانند انسان های پستی هستند كه در حضور دوست خود، به كارهایی می پردازند كه او خوشش نمی آید و دوست، انتظار دارد كه آنان از چیزی جز یاد و نزدیك شدن به او لذت نبرند.
از دیدگاه این استاد اخلاق چنین بنده ای لیاقت مجلس دوستان را نداشته و باید او را با چیزی كه دوست دارد؛ تنها گذاشت و شایسته است او را بنده شكمش بدانیم نه بنده پروردگارش.
عده ای نیز از دسته فوق تجاوز كرده و كارشان به اسراف و ریخت و پاش و تلف كردن رسیده و حكم این دسته مانند كسانی است كه غذایشان حرام است و بهتر است به جای این كه او را مطیع تلقی كنیم؛ چنین شخصی را گناهكار بدانیم.
پنجمین گروه شامل كسانی كه است كه هم كسب و كار، و هم تغذیه آنها حلال بوده و از خوشگذرانی و اسراف دور هستند و برای خدا تواضع كرده و در مقدار خوردنی و آشامیدنی به مقدار حلال و غیرمكروه بسنده می كنند.
آنان غذای خوشمزه نخورده و به یك خورش اكتفا نموده، یا بعضی از چیزهای زیادی و لذت ها را ترك می كنند. درجات آنان پیش پروردگاری كه مراقب تلاش ها و مراقبت های آنان است؛ محفوظ می باشد؛ شكرگزار آن بوده و پاداش آن را می دهد.
مرحوم ملكی تبریزی معتقد است: این گروه در هنگام گرفتن پاداش، باندازه سر سوزنی به آنان ظلم نشده و خداوند پاداشی بهتر از عمل آنها، به آنان داده و بی حساب و با فضل خود به آنان می بخشد و كسی نمی داند چه نعمت های گرانقدری برای آنان ذخیره شده كه به ذهن كسی خطور نكرده است.
فراهنگ(2)**1003**1588
تهران - مرحوم آيت الله ميرزا جواد ملكي تبريزي ضمن بيان انواع نيت افطاري و سحري، روزه داران ماه مبارك رمضان را از نظر تغذيه به پنج گروه تقسيم مي كند.
