ثبت یك روز به نام 'روز خبرنگار' در تقویم كشور نشان از اهمیت جایگاه این حرفه دارد. خبرنگار به عنوان ثبت كننده وقایع و حوادث جهان حتی می تواند به یكی از مهره های اصلی تاریخ نویسی مبدل گردد. این صاحبان قلم و اندیشه در حالی به نگارش آنچه در جهان می گذرد می پردازند كه در این راه جان خود را نیز هزینه میكنند.
تعداد خبرنگاران كشته ،مفقود شده و فعالان رسانه ای در بند این نكته را به ذهن متبادر می سازد كه حرفه خبرنگاری یكی از پرخطرترین مشاغل جهان محسوب می شود.
آمارهای منتشر شده حاكی از آن است كه در سال 2012 بیشترین میزان كشتارو مفقود شدن خبرنگاران در این سال ثبت شده است.
همچنین بنا به گفته ی سایت خبری دوویچه وله، كشورهای تركیه و چین بیشترین میزان خبرنگاران زندانی را به خود اختصاص داده اند. افغانستان هم به عنوان ناامن ترین كشور برای زنان خبرنگار محسوب می شود.
بررسی ها همچنین نشان می دهد كه مشكل عمده ای كه در این ارتباط وجود دارد، نبود آمار دقیق از 'خبرنگاران كشته، مفقود شده و زندانی' است.
** خبرنگاران كشته و مفقود شده
--------------------------------------
ثبت وقایع مربوط به جنگ ها و درگیری های صورت گرفته در سال های اخیر سبب شده است تا شمار خبرنگاران كشته و مفقود شده در جهان افزایش یابد. جنگ عراق، جنگ افغانستان، درگیری های سوریه، تحولات مصر، ناامنی در برخی كشورهای آفریقایی و ... همگی به عنوان عوامل تشدید كننده در به وجود آوردن شرایط مخاطره آمیز برای حرفه خبرنگاری و عكاسی در سال های اخیر محسوب می شوند. آمارهای منتشر شده نشان از افزایش مرگ و میر فعالان رسانه ای هنگام ثبت این گونه حوادث در كشورهای نامبرده دارد.
سال 2012 میلادی بیشترین آمار خبرنگاران كشته شده را به همراه داشت. در این سال 141 خبرنگار كشته شدند كه در نوع خود بی سابقه بوده است. این سال با 30 درصد افزایش آمار كشته شدگان، ناامن ترین سال برای خبرنگاران عنوان شد. علاوه بر سال 2012، سال های 2006 و 2007 نیز به واسطه جنگ عراق از پرمخاطره ترین سال ها برای خبرنگاران محسوب شد كه در مجموع حدود 300 خبرنگار كشته شدند.
همچنین تعداد خبرنگاران كشته شده در 6 ماه اول سال 2011، 54 نفر اعلام شده است. به گزارش خبرگزاری رویترز تعداد خبرنگاران كشته شده در سال 2010 نیز دست كم 42 نفر بوده است.
انتشار این آمار در حالی است كه شبكه خبری العرب، ماه گذشته، از كاهش آمار كشتار روزنامه نگاران جهان در نیمه اول سال 2013 میلادی خبر داد. بر اساس این گزارش تعداد خبرنگاران كشته شده در نیمه نخست امسال 56 نفر از 23 كشور مختلف اعلام شده است. این تعداد در سال گذشته 75 نفر بوده است كه حاكی از كاهش 25 درصدی تعداد تلفات رسانه ای در جهان است. این گزارش همزمان با اعلام كاهش كشتار خبرنگاران، به افزایش تعداد خبرنگاران ربوده شده اشاره می كند.
تعداد خبرنگاران ربوده شده در سوریه نیز به طور چشم گیری افزایش داشته و این امر به یك موضوع عادی تبدیل شده است. در سال های 2003 تا 2006 نیز 7 خبرنگار در عراق ربوده شده اند.
ادامه و اوج گیری درگیری ها در سوریه نیز سبب شده تا جان خبرنگاران حاضر در مناطق سوریه هرچه بیشتر به خطر افتد. وزیر دفاع فرانسه از مفقود شدن دو خبرنگار در شهر حلب سوریه در تیرماه گذشته خبر داد.كشته شدن یك خبرنگار زن در بحران سوریه به ضرب گلوله نیز حادثه دیگری در خرداد ماه گذشته بود. این خبرنگار برای پوشش درگیری های شدید میان ارتش و مخالفان سوریه حضور داشت.
انتشار این اخبار در حالی است كه آمار مشخصی از تعداد خبرنگاران كشته یا مفقود شده از زمان شروع بحران در سوریه در دست نیست. پایگاه اینترنتی بی بی سی عربی در آبان ماه سال گذشته به نقل از اتحادیه روزنامه نگاران سوریه از كشته شدن 85 خبرنگار در حوادث سوریه خبر داد. یكی دیگر از مناطق ناامن برای خبرنگاران و عكاسان خبری پاكستان است. اكثر خبرنگاران كشته شده در این منطقه از طریق حملات انتحاری یا درگیری میان نیروهای نظامی كشته شده اند.
همچنین بنا بر تخمین كمیته بین المللی حفاظت از روزنامه نگاران(cpj)، حدود 5800 روزنامه نگار در 15 سال گذشته در حین انجام وظیفه كشته شده اند. این كمیته كشورهای عراق، الجزایر، روسیه، كلمبیا و بنگلادش را نیز جزو پنج منطقه خطرناك برای روزنامه نگاران و قتل را مهمترین عوامل مرگ و میر هنگام كار برای روزنامه نگاران اعلام كرده است.
عدم امنیت جانی و شغلی دشواری است كه حرفه خبرنگاری و روزنامه نگاری به خطر انداخته است و از همین رو سبب شده تا این حرفه به عنوان یكی از 10 مشاغل پرمخاطره جهان جای گیرد. به همین سبب این قشر نیازمند حمایت و تامین امنیت خواهند بود.
** خبرنگاران زندانی
----------------------
پدیده زندانی و بازداشت كردن در كنار قتل، كشتار، ربوده و مفقود شدن خبرنگاران در حین انجام وظیفه، پدیده دیگری است كه جان فعالان رسانه ای را به خطر انداخته است.
كمیته حمایت از خبرنگاران در آماری كه از روزنامه نگاران زندانی منتشر كرد، سال 2012 را پر زندانی ترین سال برای خبرنگاران دانست. این سال همانطور كه بالاترین آمار كشته شدگان را داشت، بیشترین تعداد روزنامه نگاران زندانی را نیز به خود اختصاص داده است.
خبرگزاری فرانسه در آذر ماه سال گذشته از زندانی شدن 232 خبرنگار خبر داد كه 53 درصد نسبت به سال 2011 میلادی افزایش داشته است. در این میان كشورهای تركیه و چین بیشترین میزان خبرنگاران زندانی را دارا هستند.
بر اساس گزارش خبرگزاری فرانسه، اریتره و سوریه نیز دو كشور دیگری هستند كه خبرنگاران زیادی را بدون هیچ اتهام و روند قانونی پرونده هایشان و حتی بدون وكیل زندانی كرده اند.
تركیه نیز كشوری است كه بیشترین اقدامات امنیتی علیه روزنامه نگاران و فعالان رسانه ای خود اعمال می كند. روزنامه نیویورك تایمز به تازگی در مطلبی، مقاله یك روزنامه نگار ترك علیه آزادی مطبوعات در كشورش را منتشر كرد. 'یاووز بایدار' پس از انتشار این مقاله در نیویورك تایمز از روزنامه 'صباح' چاپ تركیه اخراج شد. این روزنامه نگار در مقاله خود به سانسور خبری شدید در پوشش ناآرامی های اخیر تركیه اشاره كرده است. به گفته روزنامه نگاران منتقد تركیه، صاحبان رسانه در این كشور خطوط خبری رسانه ها را با سیاست های دولت هماهنگ می كنند.
همچنین 'تورب جورن جاگلند' دبیر كل شورای اروپا در بهمن ماه سال گذشته از جریان داشتن 450 پرونده علیه تركیه در خصوص آزادی بیان در دادگاه اروپایی حقوق بشر خبر داد. وی اعلام كرد كه این تعداد پرونده بیشتر از سطح معمول است.
** زنان و مصایب روزنامه نگاری
-----------------------------------
بررسی مشكلات و چالش های زنان روزنامه نگار و خبرنگار در جهان خود نیاز به یك بحث جامعه شناسی مفصل دارد. این گزارش تنها به گوشه ای مشكلات زنان خبرنگار در كشوری نظیر افغانستان پرداخته است. این كشور به عنوان یكی از كشورهای ناامن برای خبرنگاران زن محسوب می شود.به گزارش پایگاه اینترنتی رادیو آلمان خبرنگاری برای زنان و دختران در افغانستان كاری دشوار و حتی در برخی موارد خطرناك است. آن ها می گویند كه هنگام تهیه خبر و گزارش با انواع توهین و آزار و اذیت مواجه می شوند.بر اساس گزارش دویچه وله، دید مردسالارانه در جامعه سبب شده است تا زنان در افغانستان نتوانند آزادانه به كار خبرنگاری بپردازند.
پایگاه تلویزیونی بی بی سی فارسی نیز به نقل از یكی از خبرنگاران زن افغان خود از برخوردهای تبعیض آمیزی گزارش داد كه وی در هنگام تهیه گزارش در سطح اجتماع با آن ها روبه رو شده بود. به گفته این خبرنگار هرچند قوانین افغانستان به زنان حق داده كه در جامعه فعالیت داشته باشند. اما نگاه های محافظه كارانه و باورهای زن ستیزانه كه در جریان سال های جنگ نهادینه شده، زمینه كارهایی مانند خبرنگاری را برای زنان دشوار كرده است.
بر اساس گزارش بی بی سی به نقل از موسسه 'نی' كه از رسانه های آزاد در افغانستان حمایت می كند گزارشی مبنی بر كاهش 10 درصدی حضور خبرنگاران زن در رسانه های افغان خبر داد.
نشر**9283**1732
گروه نشريات خبري – آمارهاي منتشر شده از كشته، مفقود و زنداني شدن شمار زيادي از خبرنگاران، روزنامه نگاران و فعالان رسانه اي در جهان طي سال هاي اخير و همزمان با جنگ ها و حوادث كشورهايي چون، عراق، افغانستان، سوريه، مصر و ... نشان از پرمخاطره بودن اين حرفه در جهان دارد.
