صاحبنظران عرصه گردشگري بر اين باورند كه تنوع موجب رضايتمندي گردشگران و در نتيجه افزايش مدت ماندگاري آنان و نتايجي ازجمله افزايش درآمد از محل گردشگري، توسعه فرصتهاي شغلي و رشد اقتصادي مي گردد.
طبق تعريف سازمان جهاني گردشگري، به فردي كه به منظور تفريح يا حتي كسب و كار مدت زماني بيش از 24 ساعت و كمتر از يك سال، به سرزميني غير از محل اقامت معمول خود مي رود و در آنجا اقامت مي كند، گردشگر مي گويند.
در اين تعريف، اقامت نقش اساسي را داراست كه بنيان اصلي در تعريف گردشگر را به خود اختصاص مي دهد بنابراين مهمترين نياز گردشگر، اقامت و تامين محل مناسب و داراي امكانات رفاهي براي اسكان مي باشد.
تنوع در ساخت واحدهاي اقامتي بايد به فراخور نياز گردشگران و با در نظر گرفتن سطح اقتصادي ، اجتماعي و حتي فرهنگي هر گردشگر باشد، در اين ميان كلانشهر مشهد بعنوان پايتخت مذهبي كشور و دومين كلانشهر مذهبي جهان سالانه پذيراي بيش از 25 ميليون زائر و گردشگر است.
زائران و گردشگراني كه به تاييد فعالان عرصه صنعت گردشگري كشور اغلب از قشر متوسط و پايين تر جامعه هستند و براي عرض ارادت و آستان بوسي حضرت علي ابن موسي الرضا (ع) به اين شهر سفر مي كنند.
گردشگران و زائران داخلي از اقشار متوسط به بالا نيز هستند كه وجود بيش از 150 هتل در شهر مشهد پاسخگوي نياز اين گردشگران است.
اما در اين ميان تكليف گردشگران قشر متوسط به پايين چه مي شود؟ آنها كه بين 70 تا 80 درصد مسافران مشهد را تشكيل مي دهند در چه جا و مكاني كه در شان آنان باشد و همخوان با وضع اقتصادي آنان باشد بايد اسكان يابند ؟
به رغم اينكه بيشترين حجم مسافران و گردشگران مشهد را اين قشر تشكيل مي دهند همچنان در حوزه اسكان ارزان قيمت و وجود توازن در ساخت واحدهاي اقامتي دچار مشكل و خلاء هستيم.
ساخت اماكن ارزان قيمت براي زائران و مسافران در مشهد پس از سالها تجربه در اين زمينه و نارضايتي مسافران در دستور كار قرار گرفته است كه آنهم معلوم نيست چه زمان ساخت اين واحدها به پايان برسد و وارد عرصه خدمات رساني شوند.
اما آنچه امروز مشهد بعنوان دومين كلانشهر مذهبي جهان و پر مسافرترين شهر كشور با آن روبروست روند نامتوازن ساخت واحدهاي اقامتي است، معضلي كه بيشترين آسيب را متوجه گردشگران مي كند و خاطره اي ناخوشايند را از سفري معنوي در ذهن آنان برجاي مي گذارد.
رييس اتحاديه مهمانپذيران خراسان رضوي در اين باره گفت: همه حمايت ها در مشهد از ساخت هتل و سرمايه داران بزرگ در اين زمينه انجام مي شود و تنها كافي است فردي با مجوز ساخت هتل به بانك مراجعه كند كه تسهيلات خوبي در اختيارش قرار مي گيرد.
حسن رشيد صالحي اظهارداشت: اين در حالي است كه در حمايت از ساخت واحدهاي ارزان قيمت مانند مهمانپذير چنين حمايت هايي صورت نمي گيرد و حتي صدور مجوز ساخت براي اين واحدها از سوي اين اتحاديه انجام نمي شود.
وي بيان كرد: افرادي كه تمايل به ساخت مهمانپذير دارند بطور مستقيم به شهرداري مراجعه مي كنند و با پرداخت برخي هزينه ها مجوز ساخت را دريافت مي كنند و ما زماني كه اين واحد به بهره برداري مي رسد و مشغول كار مي شود به آنان مراجعه مي كنيم و ضرورت دريافت پروانه كسب را به آنان يادآور مي شويم.
وي با بيان اينكه هم اكنون يك هزار و 139 مهمانپذير در اين استان فعال است، گفت: از مجموع اين تعداد تنها 284 واحد داراي پروانه كسب و مجوز رسمي فعاليت هستند كه در مقايسه با حجم بسيار ورود مسافر به اين بخش بسيار محدود و ناكافي است.
او افزود: در اين ميان 384 واحد داراي مجوز موقت (فصلي) هستند و 471 واحد به دليل قرار داشتن در محدوده اطراف حرم مطهر حضرت امام رضا (ع) و محدوده طرح توسعه حرم رضوي، موفق به دريافت پايان كار و اخذ مجوز نشده اند.
وي با بيان اينكه 80 درصد مسافران و زائران مشهد را اقشار متوسط و كم درآمد تشكيل مي دهند، افزود: اين در حالي است كه به رغم نياز به فعاليت و افزايش شمار مهمانپذيرها در مشهد، ساخت هتل كه مسافران محدود و خاص را دارد بيش از ساخت اينگونه واحدهاي ارزان قيمت در اين شهر مورد توجه قرار گرفته و تخصيص وام هاي كلان نيز به آنان به راحتي انجام مي شود.
به عقيده صاحبنظران و فعالان عرصه صنعت گردشگري ساخت واحدهاي اقامتي در مشهد در متوازن نيست و به هيچ وجه برنامه ريزي مدون و مشخصي در اين رابطه وجود ندارد.
هتلداران مشهدي نيز از اين وضعيت ناراضي اند و مي گويند متاسفانه هر كس كه سرمايه اي داشته باشد در اولين گام به ساخت هتل هاي چند ستاره در مشهد روي مي آورد در حالي كه هتلهاي موجود نياز شهر را پاسخگو هستند زيرا هتلها مسافران خاص مي طلبند.
در اين ميان ارايه مجوز ساخت هتل به سرمايه داراني كه هيچ تجربه و سابقه‌اي در عرصه صنعت گردشگري و هتلداري ندارند، نكته سووال برانگيز ديگري اين است.
با توجه به اينكه عرصه گردشگري نيازمند فعاليت افراد توانمند و آموزش ديده در اين عرصه است، چرا بايد پاي افرادي كه تنها داراي سرمايه هستند، به اين حوزه باز شود و اينكه آيا فقط داشتن پول براي ساخت هتل و پذيرايي از گردشگران كافي است ؟
ساخت هتل و سرمايه گذاري در اين بخش آن هم در شهري كه حدود 80درصد مسافران آن به قول متوليان امر گردشگري اين شهر از طبقه متوسط به پايين هستند، به طور حتم برنامه مناسبي نيست زيرا نوع و جنس مسافران ورودي، ساخت واحدهاي اقامتي ارزان قيمت و سرمايه‌گذاري در بخش مهمان پذير را بيشتر مي‌طلبد.
ساختمان هاي قديمي در جاي جاي اين كلان شهر مذهبي و در اطراف حرم مطهر حضرت امام رضا (ع) جاي خود را به هتل هاي مجللي مي‌دهند كه حداكثر و با نگاه خوش بينانه، 10درصد مسافران را به خود جذب مي‌كنند.
رييس جامعه هتلداران ايران روند صعودي ساخت هتل در كلان شهر مشهد را خارج از منطق و عقلانيت اقتصادي دانست و گفت: هم‌اكنون حدود 300 هتل در اين شهر در حال ساخت است كه در مقايسه با وضعيت و نياز مشهد رقم بسيار چشمگيري است، در حالي كه هم اكنون بيش از 150هتل يك تا پنج ستاره در مشهد مشغول ارايه خدمت به مسافران هستند.
جعفر عطار گفت: با روند بي رويه ساخت و ساز هتل در مشهد آينده خوبي را براي صنعت هتلداري در اين شهر نمي‌بينم و معتقدم سرمايه هاي ملي بي جهت در مسيري هزينه مي‌شود كه بازگشت سرمايه نخواهد داشت.
رييس جامعه هتلداران ايران افزود: براي احداث هر هتل بين 200 تا 300 ميليارد تومان هزينه مي‌شود، در حالي كه مي‌توان اين سرمايه كلان را در مسيري درست و داراي منطق اقتصادي هزينه كرد.
وي با بيان اينكه هتلهاي موجود و فعال در مشهد جوابگوي نياز مسافران هست، اظهار داشت: مشهد، مقصد سفر براي قشر مرفه و پردرآمد نيست و بيشتر اقشار ضعيف و متوسط مسافر اين شهر هستند كه معمولا در چادرهاي مسافرتي در كمپ ها و مهمانپذيرها اقامت مي‌كنند، بنابراين ساخت هتل بيش از نياز در اين شهر توجيه اقتصادي ندارد.
رييس اتحاديه هتلداران خراسان رضوي نيز ضمن ابراز نگراني از رشد بي‌رويه هتلها و صدور مجوزهاي بدون كارشناسي لازم در اين حوزه، گفت: از تابستان گذشته تا كنون ظرفيت هتل ها در مشهد 30 درصد افزايش پيدا كرده است و اين ناشي از بهره برداري از هتلهاي جديد در مشهد است.
محمد قانعي افزود: متاسفانه صنعت هتلداري در چند سال اخير مظلوم واقع شده است و با وجود سرمايه‌گذاري سنگين و هزينه هاي هنگفت در اين بخش، ضريب اشغال تخت ها به هيچ وجه مناسب نيست و درآمد به دست آمده پاسخگوي هزينه‌ها و خدمات هتل ها نيست.
وي افزود: در حالي شاهد صدور مجوز براي ساخت هتل هاي متعدد هستيم كه بيشترين مسافران ورودي به مشهد با اطلاع از تهديدهاي مختلف اجتماعي، امنيتي و بهداشتي حاضرند با صرف هزينه‌اي كمتر، اقامت در خانه هاي شخصي را تجربه كنند، حال با اين شرايط قطعا ساخت هتل هاي گرانقيمت كاري بيهوده مي‌نمايد.
قانعي گفت: بسياري از هتلداران اين شهر با وجود ورود ميليون‌ها گردشگر به استان، هنوز از خالي ماندن ظرفيت هتلهاي خود گلايه دارند.
وي اظهار داشت: روندساخت واحدهاي اقامتي در كلانشهر مشهد نيازمند برنامه ريزي جامع و متناسب با نياز مسافران است حال آنكه اينك شاهد چنين برنامه ريزي نيستيم.
رييس اتحاديه مهمان پذيران خراسان رضوي نيز در اين باره گفت: در حالي ما به مسافران خرده مي‌گيريم كه چرا براي اقامت به خانه هاي شخصي مراجعه مي‌كنند كه خود براي آنان واحدهايي ارزان قيمت و مطابق با نياز مسافران در نظر نگرفته‌ايم و اجراي پروژه احداث واحدهاي ارزان قيمت اطراف حرم مطهر حضرت امام رضا (ع) همچنان با سكوت و توقف همراه است.
حسن رشيد صالحي افزود: مهمان پذيرها به عنوان ارزان قيمت ترين واحدهاي رسمي اقامتي بيشترين جذابيت را براي مسافران دارند، حال آنكه حمايت از ساخت اين واحدها و ارائه تسهيلات به آنان با مشكلات و موانع فراوان همراه است، در حالي كه به راحتي به سرمايه گذاران هتل ساز تسهيلات بانكي كلان داده مي‌شود.
رييس شوراي اسلامي شهر مشهد نيز در اين باره گفت: اجراي طرح احداث زائرسراهاي ارزان قيمت در محدوده طرح نوسازي و بهسازي بافت پيرامون حرم مطهر رضوي اخيرا در اين شورا بررسي و تصويب شده است.
عباس شير محمدي افزود: بر اين اساس زائرسراهاي ارزان قيمت به ظرفيت پنج هزار نفر شب در اطراف حرم مطهر رضوي احداث مي شود.
وي گفت: براساس اين مصوبه شهرداري مشهد موظف است قطعه زمين هايي با موقعيت مناسب و به مساحت 12هزار و 500 متر مربع به خيريه ها و موسسات حقوقي واجد شرايط كه از استان هاي مختلف متقاضي احداث زائرسراي ارزان قيمت مي باشند، هبه نمايد.
او افزود: در اين راستا شهرداري بايد با توجه به مصوبات قبلي و با بررسي اساسنامه ، گستردگي اقشار كم درآمد تحت پوشش، چگونگي ميزان ارايه خدمات به افراد جامعه هدف و استان هاي محروم، سوابق فعاليت هاي خيريه اي و توان مالي موسسات خيريه نسبت به اولويت بندي آنان اقدام نمايد.
وي اظهارداشت: زمين هاي مذكور براي بهره برداري زائران كم درآمد سراسر كشور و با تضمين كافي و تعهدات محضري به موسسات اولويت دار منتقل مي گردد.
شير محمدي تاكيد كرد: در نظر گرفتن نياز و خواست مسافر در مشهد از مباني اصلي درارائه خدمات به اين قشر است كه بايد به صورت سامان يافته محقق شود./4
7496/664
مشهد-تنوع در واحدهاي اقامتي به منظور تامين نياز مسافران و زائران سطوح اقتصادي مختلف يكي از ضرورت ها در جهت رشد صنعت گردشگري و ميزان رضايتمندي گردشگران و مورد توجه جدي كشورهاي موفق در عرصه صنعت گردشگري است.
