تراب محمدی روز سه شنبه در آیین رونمایی از این اثر تاریخی اظهار كرد: پیش از این مرمت اصلی این مجموعه به پایان رسیده بود كه با پایان مراحل نورپردازی و محوطه سازی، این بنای عظیم تاریخی به صورت كامل رونمایی شد.
وی مرمت فاز نخست این مجموعه شامل طاق جنوبی به عنوان اصلی ترین عنصر اثر را جزو آخرین اقدامات مرمتی عنوان كرد كه با تلاش مرمت گران این اداره كل در مجموعه مسجد و ارگ علیشاه تبریز به پایان رسید.
محمدی خاطرنشان كرد: استحكام بخشی بقایای طاق جنوبی به عنوان اصلی ترین عنصر مجموعه، بازسازی خطوط معماری بخش های باقی مانده مدرسه و زاویه (خانقاه) در محدوده عملیاتی و بازسازی خطوط معماری تالار هفت دری دوره قاجار از جمله عملیات مرمتی انجام شده در این اثر به شمار می رود.
وی ساماندهی بقایای مرمت شده را از دیگر اقدامات این اداره كل در جریان مرمت مسجد جامع علیشاه و ارگ تبریز اعلام و اضافه كرد: مواردی همچون نورپردازی، كف سازی، اجرای ارتباطات ورودی، راه پله ها و راه دسترسی و نیز محوطه سازی انجام شده و به عنوان آخرین اقدامات تكمیلی فاز نخست به اتمام رسید.
مدیركل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گفت: علاوه بر عملیات اجرایی، پیش از ورود به مرمت، مطالعات آزمایشگاهی كاملی بر روی این اثر تاریخی انجام شده بود.
محمدی مطالعات آزمایشگاهی این اثر تاریخی را مربوط به زمین شناسی (ژئوفیزیك) عنوان كرد و افزود: مكانیك خاك و مصالح، شناخت بستر زیرین و دیگر مطالعات مرتبط همچون تكمیل برداشت با اسكن لیزر و پایش تغییرات را شامل می شود.
وی با اشاره به اقدامات انجام شده برای حفظ این بنای تاریخی اظهاركرد: استحكام بخشی و مرمت های حفاظتی طاق صفه مسجد جامع علیشاه كه بزرگترین دهانه طاق در جهان است، نیز به اتمام رسید.
محمدی ادامه داد: در فاز دوم مرمت این بنا بقایای كاشی كاری و گچ بری در دست مرمت قرار گرفته و بخش های باقی مانده از محوطه و قسمت های خانقاه و مدرسه نیز به صورت همزمان مرمت و احیا می شود.
وی گفت: ساخت مسجد جامع علیشاه در میدان قدیم تبریز در سال 711 هجری - قمری توسط تاج الدین علیشاه جیلانی از وزرای ایرانی حكومت ایلخانان مغول آغاز شد.
محمدی ادامه داد: در غرب مسجد جامع علیشاه یك مدرسه و شرق آن زاویه ای (خانقاه) نیز قرار داشت كه معروف ترین بخش مسجد جامع علیشاه طاق و صفه عظیم جنوبی آن است كه با بیش از 30 متر دهانه، بزرگترین طاق با مصالح سنتی دنیا به شمار می رود.
وی با اشاره به اینكه از تمام مجموعه مسجد جامع علیشاه تنها بخش هایی از همین قسمت طاق باقی مانده است افزود: از دیگر عناصر و فضاهای مسجد می توان به استخر، نهر آب، صحن مسجد، طاق های سنگی اطراف مسجد، مناره و مقبره بانی اثر اشاره كرد.
مدیركل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان ادامه داد: در تزئینات وابسته به معماری بخش مدرسه و خانقاه همانند ساختار كلی بنا حداكثر اغراق در اجرا به كار برده شده است.
محمدی افزود: ستون های جانبین محراب مدرسه و تزئینات طلاكوب نمای داخلی، گچ بری، ستون های مرمر مرتفع طاق های اطراف صحن، سنگ پلاك های بسیار عظیم بدنه، كاشی كاری معرق و كتیبه های خطی و سنگ فرش مرمرین صحن زاویه از جمله تزئیناتی است كه می توان به آنها اشاره كرد.
وی خاطرنشان كرد: با مرگ تاج الدین علیشاه در سال 724 هجری - قمری ادامه كار ساخت این مجموعه متوقف شده و بخش صفه، تزئینات طاق بزرگ جنوبی و تكمیل طاق فرو ریخته آن نیز هیچگاه اجرا نشد.
محمدی با بیان اینكه حملات بیگانگان، زلزله و دیگر عوامل مخرب نتوانست مرمت ها و بازسازی های این مجموعه را متوقف كند، افزود: از اوایل دوره صفویه این مجموعه به عنوان مركز آموزش تشیع به عنوان مركزیت ایدئولوژیك مذهبی در جنگ های ایران و عثمانی مورد استفاده قرار گرفت و به همین دلیل در حمله سلطان مراد عثمانی به ایران این مجموعه به صورت عمد تخریب شد.
وی گفت: پس از زلزله سال 1194 تبریز، این مجموعه به عنوان مستحكم ترین بخش ارگ حكومتی تبریز به عنوان محل استقرار توپ های سپاه ایران در جنگ با حملات روسیه قرار گرفته و نام ارگ بر آن مصطلح شد.
محمدی اجرای عملیات مرمتی در مجموعه مسجد جامع علیشاه و ارگ تبریز را حاصل هماهنگی بسیار خوب با ارگان های مرتبط به ویژه بنیاد مصلی تبریز دانست.
وی گفت: استمرار و تداوم عملیات مرمتی و مطالعاتی در این اثر تاریخی با هماهنگی بین بخشی جهت جلوگیری از تداخل طرح ها به خوبی انجام گرفته است.
7240/587/ 1645
تبریز- مدیركل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی گفت: همزمان با آغاز سال جدید هجری - قمری و فرا رسیدن ماه محرم مرمت مسجد جامع علیشاه و ارگ تبریز پایان یافت.
